Białoruś

Z Wikipedii

Рэспубліка Беларусь Республика Беларусь Republika Białorusi
Flaga Białorusi Godło Białorusi
Hymn: Мы, беларусы (My, Białorusini)
Język urzędowy	białoruski, rosyjski
Stolica	Mińsk
Ustrój polityczny	republika prezydencka
Głowa państwa	prezydent Aleksandar Łukaszenka
Szef rządu	premier Siarhiej Sidorski
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	84. na świecie 207 600 km² 0%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	84. na świecie 9 689 8001 47 osób/km²
Jednostka monetarna	rubel białoruski (BYR)
Niepodległość	od ZSRR 25 sierpnia 1991
Strefa czasowa	UTC +2 - zima UTC +3 - lato
Kod ISO 3166	BY
Domena internetowa	.by
Kod samochodowy	BY
Kod telefoniczny	+375
1  Ministerstwo statystyki i analiz Republiki Białoruś, szac. 1 stycznia 2008, U.S. Census Bureau (International Data Base) szac. na 1 stycznia 2008 na ok. 9 705 000 [1], CIA The World Factbook szac. na lipiec 2008 na ok. 9 685 768 [2]

Białoruś, Republika Białorusi (również często niepoprawnie^[1] Republika Białoruś) (biał. Беларусь ^*, Рэспубліка Беларусь ^*, Biełaruś, Respublika Biełaruś ros. Белоруссия, Беларусь, Республика Беларусь) – państwo w Europie Wschodniej. Graniczy z Polską (na zachodzie), Litwą, Łotwą (na północy), Rosją (na wschodzie) i Ukrainą (na południu). Nie posiada dostępu do morza.

Białoruś jest członkiem-założycielem ONZ oraz organizacji regionalnych i subregionalnych tj. Wspólnota Niepodległych Państw, EWG, ZBiR i OBWE.

W ZSRR Białoruś (czyli Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, w skrócie BSRR) była obok Rosji i Ukrainy jedną z trzech republik radzieckich będących pełnoprawnym członkiem ONZ. Od 1991 roku jest samodzielnym państwem.

Spis treści 1 Historia 1.1 Symbole historyczne z lat 1918-1995 2 Polityka 2.1 Podział administracyjny 3 Geografia 4 Kultura 5 Gospodarka 5.1 Białoruś w rankingach 5.2 Rolnictwo 5.3 Przemysł 6 Demografia 6.1 Religie i wyznania 6.2 Statystyki demograficzne 7 Przypisy 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

W IX wieku powstały księstwa wschodniosłowiańskie m.in. Księstwo Połockie, Turowskie, Pińskie i Smoleńskie. W X wieku rozpoczęła się chrystianizacja Słowian wschodnich, zakończona dopiero w XV-XVI wieku. Ludność wschodniowsłowiańska mówiąca językiem rusińskim stanowiła większość w Wielkim Księstwie Litewskim. Na państwo Witolda składała się Ruś Biała i Czarna, jak również Zaleska. Trzeba dodać, że język starobiałoruski był w okresie panowania Giedyminowiczów językiem państwowym, zanim wyparty został przez język polski (oficjalnie w 1696 roku).

W konsekwencji rozbiorów Rzeczypospolitej Obojga Narodów tereny białoruskie przeszły pod władanie Rosji. Tłumiono wówczas wszelkie oznaki niezależności Białorusinów - zaczynając od języka, poprzez likwidację unii brzeskiej na terenach wcielonych do Cesarstwa aż po odbieranie majątków szlachcie białoruskiej.

Białorusini wzięli udział w polskich powstaniach: listopadowym i styczniowym. Główni działacze polityczni tacy jak Konstanty Kalinowski (biał. Кастусь Каліноўскі, Kastuś Kalinoŭski) i Sierakowski opowiadali się za wskrzeszeniem unii polsko-litewskiej z autonomią Białorusi w jej ramach. Za działalność patriotyczną spotykały ich represje ze strony carów (m.in. Kastuś Kalinouski został powieszony w 1864).

Koniec XIX wieku i początek XX to okres, w którym kształtuje się elita kulturalna i polityczna rozpowszechniająca ideę narodu białoruskiego. W roku 1902 Wacław Iwanowski powołuje Białoruską Partię Rewolucyjną, a rok później bracia Iwan i Anton Łuckiewiczowie powołują Białoruską Rewolucyjną Hromadę. Pierwsza legalna gazeta białoruska pod nazwą Nasza Dola wychodzi 1 września 1906 i jest nieoficjalnym pismem BSH.

25 marca 1918 Białoruś w wyniku pokoju w Brześciu i porozumienia z państwami centralnymi po raz pierwszy w historii (na krótko) ogłosiła niezależność - powstało wówczas państwo białoruskie pod nazwą Białoruska Republika Ludowa.

27 lutego 1919 powołana została sowiecka Litewsko-Białoruska Republika Rad, która upadła 1 września 1919.

23 lutego 1920 w Rydze przedstawiciele Polski i Białorusi podpisali umowę o charakterze konwencji wojskowej mówiącej o wspólnej walce z bolszewikami Wojska Polskiego i Białoruskiej Armii Narodowej (którą dowodził gen. Stanisław Bułak-Bałachowicz).

18 marca 1921 Na mocy pokoju ryskiego tereny Białorusi podzielone zostały między Polskę a Rosję. Głównym ośrodkiem kulturalnym inteligencji białoruskiej stało się Wilno oraz w niewielkim stopniu Białystok.

Po sowieckiej stronie kordonu utworzono Białoruską Republikę Radziecką (BSRR) początkowo ograniczoną terytorialnie do Mińska i okolic. W 1929 i 1932 r. przeniesiono spod jurysdykcji Rosyjskiej FSRR do Białoruskiej SRR: Połock, Witebsk, Homel i Mohylew. W wyniku agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939 do Białoruskiej SRR przyłączono wschodnią część Mazowsza, część Podlasia, Polesia i Grodno. W latach 1941-44 Białoruś była okupowana przez wojska niemieckie.

Zmiany terytorialne BSRR

BSRR po 17 września 1939r.

BSRR w 1940r.

BSRR w 1944r.

W celu zrównoważenia sił pomiędzy państwami zachodnimi a blokiem wschodnim w ONZ Białoruska SRR stała się pełnoprawnym członkiem ONZ, obok Rosyjskiej FSRR i Ukraińskiej SRR. Sytuacja ta wynikała z faktu przyznania członkowstwa w ONZ dominiom brytyjskim.

26 kwietnia 1986 r. w ukraińskiej elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do jednej z największych na świecie katastrof atomowych w wyniku której została poważnie skażona część Białorusi.

Deklaracja suwerenności została uchwalona przez Radę Najwyższą 27 lipca 1990. 8 grudnia 1991 zawarto układ białowieski. Traktat ten głosił, że ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć, a na jego miejsce już suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw. Układ podpisali ze strony Białorusi – Stanisław Szuszkiewicz, Rosji – Borys Jelcyn i Ukrainy – Leonid Krawczuk.

System polityczny Białorusi po 1994 przerodził się w republikę prezydencką, z wyraźnymi cechami państwa autorytarnego. Prezydentem niezmiennie pozostaje Aleksander Łukaszenka, który oskarżany jest przez wielu obywateli i społeczność międzynarodową o łamanie praw człowieka. Jednak stosunki z Rosją uległy ochłodzeniu po zakręceniu Białorusi dopływu rosyjskiej ropy naftowej.

[edytuj] Symbole historyczne z lat 1918-1995

Ilustracje poniżej przedstawiają historyczne symbole Białorusi. Godło Białoruskiej SRR zawierało typowe elementy zawarte w godłach republik radzieckich: w centralnym miejscu umieszczony był sierp i młot - symbol sojuszu robotniczo chłopskiego oraz najważniejszy element godła Związku Radzieckiego, a także wschodzące słońce - mające wyrażać świt, początek nowej ery w życiu kraju. Wcześniej (1927-1950) używano godeł, których wygląd był zbliżony, ale z kilkoma różnicami, m.in: napis "Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!" umieszczony był w czterech wersjach językowych: poza językiem białoruskim i rosyjskim, także w jidisz oraz po polsku. Na godle i fladze Białoruskiej SRR opierają się obecnie obowiązujące symbole kraju.

Flaga Białoruskiej SRR z lat 1951-91

Flaga Białorusi z lat 1918-19 i 1991-95

Flaga Białoruskiej SRR z roku 1919.

Flaga Białoruskiej SRR z roku 1937.

Flaga Białoruskiej SRR z roku 1940.

Godło Białoruskiej SSR z lat 1951-91

Godło Białoruskiej SSR z lat 1937-50

Godło Białoruskiej SSR z lat 1919-37

Pogoń białoruska (biał. Пагоня, Pahonia), godło państwowe w latach 1918-19 i 1991-95

Pogoń litewska (lit. Vytis)

Biało-czerwono-biała flaga oraz godło - Pogoń (biał. Пагоня) używane były przez Białoruską Republikę Ludową (1918-1919) oraz od momentu uzyskania niepodległości w 1991 do kontrowersyjnego referendum w sprawie symboli narodowych (niezależni obserwatorzy stwierdzili, że referendum nie spełniało standardów demokratycznych^{[potrzebne źródło]}) w 1995. Godło nawiązuje do herbu Pogoni - historycznego dla Wielkiego Księstwa Litewskiego, obejmującego swoim terytorium m.in. dzisiejszą Białoruś. Stąd podobieństwo do Pogoni - herbu Litwy (lit. Vytis).

[edytuj] Polityka

System polityczny na Białorusi jest autorytarny. Władzy Łukaszenki i jego zwolenników przeciwstawiają się organizacje opozycyjne. Wśród organizacji opozycyjnych najsilniej działa Białoruski Front Narodowy. Inne opozycyjne wobec rządów Łukaszenki siły to: Żubr, Karta 97, Zjednoczona Partia Obywatelska, Białoruski Kongres Sił Demokratycznych, Białoruska Socjaldemokratyczna Partia Hramada, Młody Front. Organizacje opozycyjne głównie domagają się respektowania praw człowieka, wolności słowa oraz możliwości używania w życiu publicznym języka białoruskiego, mimo że oficjalnie ma być używany na równi z rosyjskim (art.17 Konstytucji Republiki Białoruś) a też "każdy ma prawo używania języku ojczystego, wybierania języku komunikacji" (art.50) ^[2].

[edytuj] Podział administracyjny

Białoruś w roku 1960 jeszcze za czasów Białoruskiej SRR podzielona została na jedno miasto wydzielone Mińsk (biał. Менск, Miensk lub Мінск, Minsk) oraz obwody (biał. вобласць, vobłaść), które dzielą się rejony (biał. раён, rajon). Ten podział administacyjny obowiązuje do dziś. Aktualnie istnieje jedno miasto wydzielone (Mińsk, który jest zarazem stolicą obwodu mińskiego ^[3] i de facto tworzy oddzielny obwód) oraz 6 obwodów, które dzielą się na 118 rejonów.

• Obwód brzeski
• Obwód grodzieński
• Obwód homelski
• Obwód miński
• Miasto Mińsk
• Obwód mohylewski
• Obwód witebski

[edytuj] Geografia

Białoruś graniczy od zachodu z Polską, od północy z Litwą i Łotwą, od wschodu z Rosją i od południa z Ukrainą. Bez dostępu do morza.

• Całkowita granica lądowa: 2 986 km
• Długość granic z sąsiadującymi państwami: Łotwa 143 km, Litwa 462 km, Polska 416 km, Rosja 990 km, Ukraina 975 km
• Najwyższy punkt: Góra Dzierżyńska (Święta Góra) 346 m n.p.m
• Najniższy punkt: Niemen 90 m n.p.m

Największe miasta: Mińsk (stolica) - 1,8 mln mieszkańców, Homel, Grodno, Witebsk, Mohylew, Bobrujsk, Brześć nad Bugiem, Baranowicze, Borysów, Pińsk, Orsza, Nowopołock, Mozyrz, Lida, Mołodeczno.

Na Białorusi kryteria przyznania statusu miasta precyzuje zarządzenie z 5 maja 1998r. (Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г. №154-З «Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь»). Miasta podzielone są na kategorie:

• Stolica - Mińsk
• miasta na prawach obwodu (города областного подчинения)
• miasta na prawach rejonu (города районного подчинения).

W 2008 status miasta miało 112 miejscowości.

Na podstawie Zarządzenia Republiki Białorusi z 5 maja 1998 roku (Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г. №154-З «Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь») na Białorusi do kategorii osiedli typu miejskiego zalicza się:

• osiedla miejskie (городские посёлки) - powyżej 2 000 mieszkańców, z działalnością przemysłową i komunalną, udogodnieniami kulturalno-socjalne, działalnością handlową, obsługą mieszkańców

• osiedla wypoczynkowe (курортные посёлки, nazywane też osiedlami kurortowymi) - nie mniej niż 2000 mieszkańców, na terenie których znajdują się sanatoria, domy wypoczynkowe, pensjonaty, udogodnieniami kulturalno-socjalne, działalnością handlową, obsługą mieszkańców

• osiedla robocze (рабочие посёлки, nazywane też osiedlami fabrycznymi) - nie mniej niż 500 mieszkańców, położone w obszarach działalności przemysłowej, elektrowniach, budowach, stacjach kolejowych i innych.

Na dzień 1 lutego 2008 status ten posiada:

• 87 osiedli miejskich,
• 7 osiedli roboczych,
• 1 osiedle wypoczynkowe.

[edytuj] Kultura

Starobiałoruska literatura zaczęła się rozwijać już w XI w., głównie w dziełach religijnych. W XVI w. Franciszek Skaryna przetłumaczył Biblię na język starobiałoruski. Okres nowożytnej literatury białoruskiej zaczął krztałtować się dopiero pod koniec XIX w., a ważnym pisarzem tego okresu był Janka Kupała. Jedną z najstarszych białoruskich gazet jest Nasza Niwa, która została po raz pierwszy opublikowana w Wilnie w 1906r. Po tym jak Białoruś została włączona do Związku Radzieckiego, rząd radziecki przejął kontrolę nad kulturą. Wolny rozwój literatury następował jedynie na terytorium Polski, aż do okupacji sowieckiej w 1939 roku. Ostatnie poważne ożywienie białoruskiej literatury nastąpiło w 1960r. z powieści opublikowanych przez Wasyla Bykaua i Uładzimira Karatkiewicza.

Kultura białoruska nie może się swobodnie rozwijać w granicach kraju. Prezydent skutecznie dusi w zarodku wszelkie ogniska wolnomyślicieli, w których rozwinąć może się działalność opozycyjna m.in. zamknięto Uniwersytet Humanistyczny oraz inne szkoły gdzie językiem wykładowym był białoruski.

Media są w większości upaństwowione i propagują kulturę zgodną z linią rządu. To w Polsce najprężniej działają organizacje antyreżimowe. W Białymstoku znajduje się rozgłośnia radiowa, która nadaje audycje dostępne na Białorusi. Nieopodal (w Gródku) co roku z inicjatywy BAS-u na uroczysku Boryk odbywa się Festiwal Muzyki Młodej Białorusi "Basowiszcza", gdzie młodzi muzycy wprost ze sceny mają możliwość wykrzyczenia gniewu i haseł nawołujących do walki z reżimem.

Legendą muzyki białoruskiej jest NRM (dobrze znany także w Polsce-liczne koncerty, współpraca z Pidżamą Porno), równie dużą popularnością cieszą się takie zespoły jak: Gods Tower, Rasta, St.Mir, Indiga, Ściana, BN, Krama, Żyhimont Vaza, Ulis, IQ 48, Neuro Dubel i inni.

Znanym "zakazanym" wykonawcą jest też Zmicier Wajciuszkiewicz.

Tradycyjny strój Białoruski pochodzi z Rusi kijowskiej. Ze względu na zimny klimat, ubrania uszyte są zazwyczaj z lnu lub wełny. Zostały tak zaprojektowane, aby utrzymać ciepło ciała. Ozdobione są wzorcami ludowymi, ksztującymi się często pod wpływem sąsiednich kultur polskiej, litewskiej, łotewskiej, rosyjskiej i innych europejskich kulur. Każdy region Białorusi opracowała specyficzne wzorce projektowe. Wzorzec używany na pierwszych białoruskich strojach zdobi białoruską flagę, przyjętą w referendum w 1995 r.

Białoruska kuchnia składa się głównie z warzyw, mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), i pieczywa. Pokarmy są zazwyczaj albo gotowane lub powoli duszone. Typowy Białorusin spożywa bardzo lekkie śniadanie i dwa posiłki, obiad jest największym posiłkiem dnia. Popularnym napojem na Białorusi jest kwas chlebowy. Kwas chlebowy może być również dodany do krojonych warzyw, tak aby stworzyć zimną zupę o nazwie Okroszka.

Białoruś posiada cztery obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO :

• Południk Struvego (wraz z 9 krajami)
• Puszcza Białowieska (wraz z Polską)
• Zespół zamkowy w Mirze
• Zespół zamkowy w Nieświeżu

[edytuj] Gospodarka

Dane statystyczne za lata 2003-2006
struktura zatrudnienia:	– rolnictwo 14% – przemysł 34,7% – usługi 51,3%
Produkt krajowy brutto ważony parytetem siły nabywczej(PKB):	82,94 mld USD
wzrost PKB:	9,9%
PKB na jednego mieszkańca:	8 100 USD
udział w strukturze PKB:	– rolnictwo 9,3% – przemysł 31,6% – usługi 59,1%
budżet:	– dochody: 6,578 mld USD – wydatki: 7,164 mld USD
inflacja:	9,5%
dług zagraniczny:	5,498 mld USD
rezerwy złota i dewizy:	1,329 mld USD
siła robocza:	4,3 miliona ludzi
ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa:	27,1%
bezrobocie:	1,6%
inwestycje:	25,9% PKB
elektryczność:	– produkcja: 29,33 mld kWh – konsumpcja: 31,05 mld kWh
ropa naftowa:	– produkcja: 34 260 bar/d – konsumpcja: 165 000 bar/d
gaz ziemny:	– produkcja: 180 mln m³ – konsumpcja: 20,5 mld m³
import:	21,12 mld USD
eksport:	19,61 mld USD
eksport (najważniejsi partnerzy):	Rosja: 35,8% Holandia: 15,1% Wielka Brytania: 7% Ukraina: 5,7% Polska: 5,3% Niemcy: 4,4%
import (najważniejsi partnerzy):	Rosja: 60,6% Niemcy: 6,7% Ukraina: 5,4%

[edytuj] Białoruś w rankingach

1. Wskaźnik Rozwoju Społecznego 2005 (Wskaźnik Rozwoju Społecznego, HDI, Human Development Index), stosowany przez ONZ-owski Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP, United Nations Development Programme): Białoruś jest zaliczana do górnej kategorii krajów z wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego, ma wartość wskaźnika 0,804 (wzrost o 6,5% w porównaniu z r 1995) i 64. miejsce na 177. Polska ma wskaźnik 0,870 (wzrost o 5,8% w porównaniu z r 1995) i lokatę 36. ^[4].

2. Wskaźnik Jakości Życia 2005 (Quality of Life Index, The Economist): 100. miejsce na 111. ^[5](Polska 48).

3. Wskaźnik Wolności Gospodarczej 2007 (Economic Freedom Index): w dorocznym raporcie amerykańskiej Heritage Foundation z 2007 (przygotowanym przy współudziale "Wall Street Journal"), Białoruś została zakwalifikowana do grupy państw o "represjonowanej gospodarce" i zajęła 145. miejsce (na 157), za Bangladeszem i Wenezuelą, tuż przed Burundi i Czadem^[6]

Ok. 80% PKB wypracowywanego jest przez sektor państwowy. Gospodarka oparta jest na rolnictwie i przemyśle i pozostaje w dużej zależności ekonomicznej od Rosji. Dochód narodowy: 79,13 mld USD, 7 700 USD na 1 mieszkańca (2005). Inflacja: 8% (2005). Wzrost PKB: 8-9% (2005). Stopa bezrobocia: 1,5% (oficjalne dane 2005). Rezerwy walutowe: 637 mln USD (2004). Zadłużenie zagraniczne: 324 mln USD (2006). Struktura zatrudnienia: przemysł (41,9%), usługi (40,2%), rolnictwo (18,9%). Handel zagraniczny: eksportuje się gł. maszyny (45%), artykuły konsumpcyjne (17,8%), natomiast importuje się maszyny (31,1%), artykuły konsumpcyjne (13,7%). Głównymi partnerami handlowymi są kraje byłego ZSRR. Obroty handlowe z zagranicą – eksport: 15,9 mld USD (2005) z czego do Rosji 5.7mld $. Import: 11,09 mld USD (2003).

Według raportu OECD na 2003 rok Białoruś jako jedyny, obok Uzbekistanu, kraj byłego ZSRR uzyskał PKB większe niż w 1991 roku, tuż przed rozpadem.

[edytuj] Rolnictwo

Struktura użytkowania ziemi: użytki rolne stanowią 60,4% powierzchni kraju, użytki zielone, głównie urodzajne pastwiska - 14%, grunty orne 31%. Uprawia się: zboża (żyto, owies, jęczmień, pszenica, gryka), konopie, tytoń, chmiel, len, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny pastewne, owoce (jabłonie), warzywa. Wskutek wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 znaczne obszary rolne w południowo-wschodniej części kraju zostały silnie skażone i nie są wykorzystywane rolniczo. Rozwinięta hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu oraz zwierząt futerkowych i pszczelarstwo. Rozwinięte leśnictwo.

[edytuj] Przemysł

Rozwinięty przemysł: elektromaszynowy (produkcja obrabiarek), środków transportu (produkcja samochodów ciężarowych MAZ, BelAZ, ciągników, rowerów), chemiczny (produkcja nawozów potasowych, włókien syntetycznych), petrochemiczny (rafinerie ropy naftowej), elektroniczny (telewizory, radioodbiorniki, shemy integralne), włókienniczy (lniarski, wełniany), spożywczy (mięsny, mleczarski), drzewny (produkcja mebli), papierniczy, materiałów budowlanych, szklarski (słynna w świecie produkcja kryształów i porcelany), skórzany. Liczne zakłady rzemieślnicze (garncarskie, wikliniarskie). Eksploatacja węgla kamiennego, ropy naftowej, fosforytów, soli kamiennej i potasowej, rud metali, torfu, łupków bitumicznych oraz surowców budowlanych (wapieni, margli, gliny, piasków). Energia elektryczna (31,4 Twh, w 1995, co daje 3045 kWh na 1 mieszkańca) produkowana jest głównie w elektrowniach cieplnych, a największe: Berezowska (900 MW), Łukomlska (2400), Nowopolocka. Liczne elektrownie opalane przeważnie gazem. Komunikacja dobrze rozwinięta, największą rolę odgrywa transport kolejowy (5,5 tys. km linii kolejowej), gł. linia kolejowa Brześć–Mińsk–Orsza, fragment magistrali Berlin–Warszawa–Moskwa, oraz samochodowy (52 tys. dróg w tym 36,5 tys. asfaltowych). Liczne żeglowne rzeki (największe Dniepr, Prypeć, Niemen, Dźwina Zachodnia) oraz kanał rzeczny Dniepr–Bug. Międzynarodowy port lotniczy w Mińsku. Rozwinięty transport rurociągowy (2906 km) przesyłający ropę naftową i gaz ziemny m.in. do Polski, Niemiec, Czech i Słowacji. Przemysł jest rozwinięty lecz bardzo kosztowny ze względu na przestarzałość technologiczną w większości poradziecką.

[edytuj] Demografia

Skład etniczny:

• Białorusini - 81%
• Rosjanie - 11%
• Polacy - 4%
• Ukraińcy - 2,5%
• Żydzi - 0,3%

Etniczni Białorusini stanowią 81,2% ogółu ludności Białorusi^[7]. Następną grupą etniczną są Rosjanie (11,4%), Polacy (3,9%) i Ukraińcy (2,4%). Białoruś ma dwa oficjalne języki urzędowe - białoruski i rosyjski. Mniejszości narodowe Białorusi mówią najczęściej w swoich domach po polsku^{[potrzebne źródło]}, ukraińsku^{[potrzebne źródło]} i języku jidisz^{[potrzebne źródło]}.

Białoruś ma gęstość zaludnienia ok. 50 osób na kilometr kwadratowy (127 mil na ha); 71,7% całkowitej populacji jest skoncentrowane na obszarach miejskich. W Mińsku, stolicy kraju i największym miaście, mieszka 1 814 000 osób. W Homlu mieszka 481000 osób, a samo miasto jest drugim co do wielkości miastem Białorusi. Inne duże miasta to Mohylew (365100), Witebsk (342400), Grodno (314800) i Brześć (298300).

Podobnie jak w wielu innych krajach europejskich, Białoruś ma negatywny wskaźnik wzrostu liczby ludności i ujemny przyrost naturalny. W 2007 r. 69,7% populacji było w wieku od 14 do 64; 16% było poniżej 14, 14,6% populacji jest w wieku 65 lat lub więcej, średnia wieku to 37.

[edytuj] Religie i wyznania

Wyznania:

• prawosławni - 60%
• katolicy - 8%
• inni (w tym niewierzący, protestanci) - 32%

[edytuj] Statystyki demograficzne

2007
Liczba ludności	9 724 723
Ludność według wieku
0 - 14 lat	14,7%
15 - 64 lat	70,4%
ponad 64 lata	14,9%
Średni wiek
W całej populacji	38,2 lat
Mężczyzn	35,1 lat
Kobiet	41,1 lat
Przyrost naturalny
Współczynnik urodzeń	9,5 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik śmierci	13,98 śmierci/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	0,38 imigrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,06 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	0,95 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,48 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	6,63 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	7,67 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	5,53 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	70,05 lat
Mężczyzn	64,31 lat
Kobiet	76,14 lat
Rozrodczość	1,22 urodzeń/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,3% (2001)
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS	15 000 (2001)
Liczba zmarłych na HIV/AIDS	1 000 (2001)

[edytuj] Przypisy

1. ↑ http://www.gugik.gov.pl/komisja/pliki/nazwy_panstw.pdf
2. ↑ Konsytucja Republiki Bałoruś
3. ↑ O Mińsku
4. ↑ UNDP.Rozwój społeczny. Raport 2007/2008 (w jęz. angelskim)
5. ↑ http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf (s. 4)
6. ↑ http://www.heritage.org/research/features/index/countries.cfm
7. ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html#People

[edytuj] Zobacz też

• Związek Białorusi i Rosji
• białoruska emigracja
• Związek Polaków na Białorusi

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Prezydent Białorusi
• Strona oficjalna Ambasady Republiki Białoruś w RP
• E-Gov w Białorusi
• www.bialorus.pl
• konstytucja Białorusi (wersja z 1994 roku - przed poprawkami Łukaszenki)