Urdoma

Z Wikipedii

Urdoma (ros. Урдома) – osiedle typu miejskiego w północnej Rosji, na terenie obwodu archangielskiego, w północno-wschodniej Europie. Powstało w styczniu 1963 z połączenia kilku osad: Urdoma - stacja kolejowa, Nianda, Pierwomajskoje i Piesocznyj.

Miejscowość liczy 4630 mieszkańców (1 stycznia 2005 r.).

Położona na brzegu rzeki Górna Łupia, ma stację kolejową na linii Kotłas - Mikun. Istnieje tu duży kombinat produkcji drewna, w latach ZSRR znajdował się tu jeden z największych w archangielskiej obłasti kołchoz. W latach 1967 - 1969 przez Urdomę poprowadzono duży gazociąg, a w 1972 zbudowano tu stację kompresorową tegoż gazociągu działającą do dziś. Od wyświęcenia 14 sierpnia 1999 istnieje w miasteczku cerkiew pw. Ikony Matki Bożej Kazańskiej, ufundowana przez urodzonego w Urdomie milionera działającego na Litwie Uspaskiego.

[edytuj] Historia

Po powstaniu w 1963 liczyła 4,5 tys. osób. Pierwotna osada Urdoma, obecnie nie istniejąca, istniała do lat 40. XX w. na brzegu rzeki Wyczegda około 10 km na zachód od obecnej Urdomy. Była tam niewielka przystań i kamienna cerkiew. Początek osadnictwa w miejscu dzisiejszej Urdomy przypada na 1930, gdy osiedlono w tzw. Szóstym Uczastku (od marca) i w Niandzie (lato) pierwsze transporty zesłańców, głównie ludzi zaliczonych do kułaków. Nianda miała wówczas status tzw. specposiołka (specjalnej wsi), czyli przeznaczonego do zasiedlania przez zesłańców. W pobliżu był też łagier. Po kilku latach Szósty Uczastek zlikwidowano, a resztki niewymarłej ludności przesiedlono do Niandy. W listopadzie 1941 otworzono stację kolejową przy świeżo zbudowanej przez zesłańców i łagierników linii kolejowej. Wokół stacji rozwinęła się wkrótce osada zwana Urdoma - stacja. W marcu 1940 do Niandy i sąsiednich osad przywieziono 321 polskich zesłańców, głównie z Wołynia, z których większość opuściła Niandę po 10 IX 1941. W 1946 - 1947 niemieccy łagiernicy zbudowali drugi tor kolejowy i rozbudowali stację. W 1946 i 1947 przywieziono też znaczną grupę zesłańców Ukraińców i Białorusinów z ziem zabranych Polsce w 1939 przez ZSRR. Aż do połowy lat 50. główną osadą rejonu była Nianda, tam były sklepy, władze kołchozu, szpital. Jednak później zaczęto intensywnie rozbudowywać wsie Piesocznyj (początek lat 50. XX w.), a zwłaszcza Pierwomajskoje (założona w 1954), które stopniowo stało się centrum powstającego miasteczka. Przeniesiono tam większość instytucji z Niandy. W połowie lat 50. zaczęło gwałtownie ubywać zesłańców i łagierników, a większość ludności stanowili ludzie wolni (przeważnie zesłańcy po amnestii lub z zakończonymi wyrokami, a później ich potomkowie).

[edytuj] Źródła

[1] - ИСТОРИЯ ПОСЕЛКА: СОБЫТИЯ И СУДЬБЫ (1930 - 2000 ГОДЫ), praca zespołowa (red. J. Ugriumow, 2001)
Deportowani w obwodzie archangielskim. Indeks Represjonowanych, tom 14, cz. 6. Ośr. Karta, 2007.