Walerian Borowczyk
Z Wikipedii
Walerian Borowczyk (ur. 21 listopada 1923 w Kwilczu k. Poznania, zm. 3 lutego 2006 w Paryżu) – artysta plastyk, scenarzysta i reżyser filmów animowanych oraz pełnometrażowych filmów aktorskich; scenograf, autor zdjęć, pisarz.
Walerian Borowczyk uważany jest za największego na świecie twórcę artystycznego kina erotycznego, a także współtwórcę polskiej szkoły plakatu, polskiej szkoły animacji oraz pioniera surrealistycznego kina absurdu. Laureat prawie niezliczonej ilości nagród za twórczość plastyczną i filmową, a także honorowych odznaczeń m.in. Złotego Medalu Prezydenta Włoch i nagrody Maxa Ernsta za całokształt twórczości w dziedzinie filmu animowanego.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Walerian Borowczyk urodził się w rodzinie inspektora kolejowego. Pasją jego ojca Wawrzyna nie było jednak kolejnictwo, a malarstwo – co miało oczywisty wpływ na dalsze losy syna. Borowczyk w dzieciństwie własnoręcznie robił kukiełki i wystawiał przedstawienia dla bliskich mu osób.
W czasie II wojny światowej, jako nastoletni chłopak, pracował przymusowo w Zakładach Ziemniaczanych w Luboniu k/Poznania. Po wojnie, w wieku 22 lat, rozpoczął w Poznaniu przyspieszoną edukację. Po zdaniu „egzaminu dojrzałości” chciał rozpocząć studia polonistyczne na Uniwersytecie Adama Mickiewicza, jednak został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie(gdzie egzaminy odbywały się we wcześniejszym terminie). Już w czasie studiów na wydziale malarstwa i grafiki projektował plakaty dla teatru i filmu oraz publikował rysunki satyryczne w Szpilkach, Nowej Kulturze i Życiu Literackim. Realizował także amatorskie filmy animowane. Dyplom uzyskał w 1951 roku.
Dwa lata później opublikował z Janem Tarasinem album Rysunki satyryczne. W 1956 roku otrzymał Polską Nagrodę Narodową za cykl litografii Nowa Huta. Przełomowe jednak okazało spotkanie w redakcji Szpilek z Janem Lenicą, który był szefem graficznym tego czasopisma. Borowczyk pokazał mu swoje amatorskie filmy animowane i zaraził Lenicę pasją do tego gatunku sztuki. W 1957 roku zrealizowali wspólnie film Był sobie raz, który przyniósł im międzynarodowy rozgłos. Przez kolejne dwa lata zrealizował wspólnie z Lenicą jeszcze kilka innych głośnych tytułów, by 1957 na stałe przenieść się wraz ze swoją żoną, aktorką Ligią „Branice” Borowczyk do Paryża.
We Francji Borowczyk początkowo realizował kolejne filmy animowane, nadal eksperymentując z wieloma technikami realizacyjnymi, by po kilku latach poświęcić się kinu aktorskiemu i to mówiącemu o odwiecznych ludzkich żądzach, o istocie gatunku ludzkiego, o erotyce. W 1966 zrealizował jeszcze krótkometrażowy, za to w pełni aktorski film Rozalia. Scenariusz powstał na kanwie opowiadania Guy de Maupassanta pod tym samym tytułem, a główną rolę zagrała żona Borowczyka - Ligia. Film uhonorowano kilkoma znaczącymi nagrodami, w tym Srebrnym Niedźwiedziem na MFF w Berlinie. Dwa lata później Walerian Borowczyk zrealizował swój pierwszy pełnometrażowy film Goto, wyspa miłości, w którym główną rolę żeńską również zagrała jego żona. W 1971 roku Borowczyk zainspirowany Mazepą Juliusza Słowackiego zrealizował w francuskim kostiumie historycznym, kolejny swój film – Blanche. Zrealizowane w 1974 roku Opowieści niemoralne ugruntowały jego pozycję jako największego twórcę artystycznego kina erotycznego. Rok później władza ludowa w Polsce doceniła jego zasługi dla światowego kina powierzając mu reżyserię adaptacji powieści Stefana Żeromskiego Dzieje Grzechu. W tym samym roku Borowczyk ukończył realizację ostatniego z najbardziej znanych filmów zatytułowanego Bestia na motywach powiadania Lokis Prospera Merimeego. Przez następne lata kontynuował swą pasję realizując 10 pełnometrażowych filmów m.in. Heroiny zła, Lulu, czy Dr Jekyll i kobiety. W jednym z wywiadów powiedział : - Erotyka, seks to przecież jedna z najbardziej moralnych stron życia. Erotyka nie zabija, nie unicestwia, nie nakłania do zła, nie prowadzi do przestępstwa. Wręcz przeciwnie: łagodzi obyczaje, przynosi radość, daje spełnienie, sprawia bezinteresowną przyjemność.
Borowczyk był twórcą absolutnym swych filmów, nie tylko reżyserem i scenarzystą, ale też scenografem. Narzucał operatorom sposób fotografowania. Nawet wybitni operatorzy musieli w pełni mu się podporządkować. Do jednego ze swoich filmów (Owidiusz: Sztuka kochania) nie znalazł na świecie odpowiedniego operatora, więc jako plastyk, fotografik i filmowiec, sam zrobił zdjęcia. Borowczyk był również autorem plakatów do swoich filmów, a nawet zwiastunów kinowych. Pod koniec swojego życia „chłopak z Kwilcza” zaczął jednak realizować swoje inne młodzieńcze marzenia - pisanie książek. Anatomia diabła – to cykl zmysłowych opowiadań, a Moje polskie lata (napisane po francusku), to próba rozrachunku z krainą swej młodości. Walerian Borowczyk zmarł w wieku 83 lat w podparyskim szpitalu w wyniku komplikacji wywołanych chorobą serca.
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Ważniejsze prace plastyczne
-
- Rysunki satyryczne – album (1953)
- Nowa Huta – cykl litografii (1953)
- Korzenie – plakat (1956)
- Obcy ludzie – plakat (1956)
- Sąd boży – plakat (1956)
- Sobór w Konstancji – plakat (1956)
- Tajemnica dzikiego szybu – plakat (1956)
- Prawdziwy koniec wielkiej wojny – plakat (1957)
[edytuj] Filmografia
- Filmy animowane, dokumentalne i fabularne krótkometrażowe
- Sierpień - Polska 1946
- Głowa - Polska 1949
- Magik - Polska 1949
- Tłum - Polska 1950
- Żywe fotografie ( zrealizowany w Paryżu) - Polska 1955
- Jesień - Polska 1955
- Atelier De Fernand Leger (nakręcony we Francji, w pracowni Fernanda Legera)- Polska 1955
- Dni oświaty (z Janem Lenicą - temat PKF) - Polska 1957
- Strip-tease (z Janem Lenicą - temat PKF) - Polska 1957
- Był sobie raz (z Janem Lenicą) - Polska 1957
- Nagrodzone uczucia (z Janem Lenicą) - Polska 1957
- Dom (z Janem Lenicą) - Polska 1958
- Szkoła - Polska 1958
- Sztandar Młodych (z Janem Lenicą) - Polska 1958
- Les Astronautes/Astronauci - Francja 1959
- Terra incognita Francja 1959
- Le Magicien/Magik - Francja 1959
- La Tete -Francja 1959
- La Foule - Francja 1959
- Les Stroboscopes: Magasins du XIX siecle / Stroboskopy: Magazyny XIX wieku Francja 1959
- L'ecriture / Pismo- Francja 1960
- La Boite a musique/Muzyczna walizka - Francja 1961
- Solitude / Samotność - Francja 1961
- Les Bibliotheques / Biblioteki - Francja 1961
- Les Ecoles/Szkoły - Francja 1961
- Le Concert de M. Et Mme Kabal / Koncert Pana i Pani Kabal - Francja 1961
- La fille sage / Przyzwoita dziewczyna - Francja 1962
- L'encyclopedie de grand-maman en 13 volumes / Encyklopedia babuni w 13 tomach - Francja 1963
- Renaissance / Renesans - Francja 1963
- Holy smoke - Francja 1963
- Gancia - Francja 1963
- Les jeux des anges / Zabawy anołów - Francja 1964
- Le musee / Muzeum - Francja 1964
- Le dictionnaire de Joachim / Słownik Joachima - Francja 1965
- Un ete torride epizod długometrażowego filmu Teatr państwa Kabal - Francja 1965
- Rosalie / Rozalia (aktorski) - Francja 1966
- Le Petit poucet / Paluszek - Francja 1966
- Dyptique / Dyptyk - Francja 1967
- Le theatre de monsieur et madame Kabal / Teatr państwa Kabal (pełnometrażowy, animowany) - Francja 1967
- Gavotte / Gawot - Francja 1967
- Le Phonographe / Gramofon - Francja 1969
- Une collection particuliere / Wyjątkowa kolekcja - Francja 1973
- Brief von Paris - Francja 1975
- Hyper-auto-erotic - Francja 1981
- Hayaahi - Francja 1981
- Filmy fabularne, pełnometrażowe
- Goto l'ile d'amour / Goto, wyspa miłości - Francja 1968
- Blanche - Francja 1971
- Contes immoraux / Opowieści niemoralne - Francja 1974
- Dzieje grzechu (tytuł ang. Story of a sin) - Polska 1975
- La Bete / Bestia - Francja 1975
- La Marge / Ulicznica lub Margines - Francja 1976
- Interno di un convento / Za murami klasztoru - Włochy 1977
- Les heroines du mal / Heroiny zła - Francja 1979
- L'armoire nowela w Collections privees /Prywatne kolekcje - Francja 1979
- Lulu - Francja-RFN-Włochy 1980
- Docteur Jeckyll et les femmes / Dr Jekyll i kobiety - Francja 1982
- Ovide: L'art d'aimer / Owidiusz: Sztuka kochania - Francja-Włochy 1983
- Emmanuelle V (wspólnie ze Stevem Barnettem) - Francja 1986
- Almanach des adresses des demoiselles de Paris i Un traitement merite epizody "Różowa Seria" - Francja 1986
- Ceremonie d'amour / Ceremonie miłości - Francja 1988
[edytuj] Książki
-
- Anatomia diabła - zbiór opowiadań (1992)
- Moje polskie lata - wspomnienia (2002)
[edytuj] Nagrody
-
- III nagroda w dziedzinie grafiki - Ogólnopolska Wystawa Plastyków – Warszawa’51
- Polska Nagroda Narodowa – Warszawa’53 – za cykl litografii Nowa Huta
- "Srebrny Lew Św. Marka" MFFiK Wenecja’57 -za film Był sobie raz
- III Nagroda Polskiego Festiwalu Filmów Animowanych Warszawa’58 za film Był sobie raz
- "Syrenka Warszawska" 1958 - nagroda polskiej krytyki filmowej dla najlepszego filmu krótkometrażowego za film Był sobie ra
- "Złoty Dukat" - 7. MFFDiO Mannheim’58 za film Był sobie raz
- Grand Prix MKFE EXPO’58 w Brukseli za film Dom
- Wyróżnienie na MFFK Oberhausen’60 za film Szkoła
- Nagroda FIPRESCI na MFFK Oberhausen’60 za film Astronauc
- Nagroda Specjalna jury MFF Tours’63 za film Renesan
- Nagroda specjalna jury na MFFK Torus’64 za film Zabawy aniłów
- Nagroda FIPRESCI na MFFK Oberhausen’66 za film Słownik Joachima
- Nagroda MFF Melbourne’66 za film Słownik Joachim
- "Srebrny Niedźwiedź" na MFF Berlin’66 za filmRozalia
- Wyróżnienie jury młodzieżowego 19. MFF Locarno za film Rozali
- „Złoty Smok” MFFK Kraków,67 za film Rozalia
- "Złoty Dukat" MFF Mannheim’67 za film Gavotte
- Nagroda Maxa Ernsta za całokształt twórczości filmowej w dziedzinie filmu animowanego 1967
- Nagroda im. Georgesa Sadoula, Francja’68 za film „Goto, wyspa miłosci”
- Grand Prix MFF Berlin’71 za film Blanche
- Złoty Medal Prezydenta Włoch - 1971
- "Złoty Wiek" - nagroda Królewskiego Archiwum Filmowego w Belgii’74 za film Opowieści niemoralne
- Catalonian IFF Sitges, Katalonia’82 za film Dr Jekyll i kobiety
