Wawrzyniec Gucewicz

Z Wikipedii

Wawrzyniec Gucewicz

Syrokomla
Data urodzenia	przed 5 sierpnia 1753
Miejsce urodzenia	Migańce k. Kupiszek
Data śmierci	21 grudnia 1798
Miejsce śmierci	Wilno

Rodzina	nobilitowany w 1790r.
Rodzice	Szymon Masulis Katarzyna Masulis

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości.

Wawrzyniec Gucewicz herbu Syrokomla (ur. przed 5 sierpnia 1753 w Migańcach, zm. 21 grudnia 1798 w Wilnie), polski architekt, reprezentant klasycyzmu, działał głównie na Litwie.

[edytuj] Pochodzenie

Pochodził z rodziny polsko-litewskiej, używał polskiego imienia i nazwiska. Urodził się we wsi Migańce w parafii kupiskiej w rodzinie chłopskiej. Był synem Szymona i Katarzyny Masulis. Został ochrzczony 5 sierpnia 1753. Wpis w księdze parafialnej brzmi: babtisavi infantem n(omi)ne Laurentium patris Symoni Masulis et Matris Catharinae Masulowa de villa Migance. Nazwisko Gucewicz pochodziło od matki chrzestnej, późniejszej żony ojca. Dodatek Stuoka w nazwisku jest dodawane przez historyków litewskich. W 1790 został uszlachcony (herb Syrokomla). Jedna z form jego nazwiska to Wawrzyniec Montrym Żakowicz Gucewicz.

[edytuj] Lata szkolne

Przez dwa lata był ministrantem w kościele w Poławeniu. Ponieważ przejawiał chęć do nauki został wysłany do Poniewieża do szkoły księży Pijarów. Uczył się tam przez pięć lat, gdy został wezwany przez swego ojca do pomocy w gospodarce (jego ojciec utracił wszystko na skutek pożaru). Udało mu się ubłagać ojca o pozwolenie na dalszą naukę. Udał się do Wilna z zamiarem nauki w Szkole Głównej Litewskiej. Nie mając się z czego utrzymać, postanowił zostać ks. Misjonarzem. Poznawszy biskupa Massalskiego pod jego wpływem przeszedł do seminarium diecezjalnego. Coraz bardziej lubiany przez biskupa Massalskiego Gucewicz wyznał mu, że nie chce być księdzem, lecz architektem. Biskup się na to godzi, przyjmuje go do siebie, w 1778r. zabiera ze sobą w podróż za granicę. W Hamburgu, otrzymując niewielki zasiłek pieniężny Gucewicz wraz z dworzaninem Hornowskim rozdziela się ze świtą biskupa. Następne kilka miesięcy nie mając prawie pieniędzy spędza w Hamburgu (w tym czasie zainteresował się podobno kabałą). Zamierza się następnie udać do Kopenhagi i Sztokholmu. Na statku poznaje wracającego z Warszawy posła duńskiego. Poseł ten, przekonawszy się co do jego zdolności, zabrał go ze sobą do Kopenhagi jako nauczyciela dla swojego syna. W Kopenhadze Gucewicz zostaje przedstawiony, ma okazję poznać tamtejszych uczonych. Przypomina sobie o nim wreszcie biskup Massalski, który wysyła Hornowskiego, sprowadza Gucewicza do Paryża. W Paryżu Gucewicz zostaje polecony najlepszym architektom, uczy się u Lapatta, Ledoux Sonffleka i Rondoletta, słucha publicznych wykładów w królewskiej akademii sztuk i w szkole J.F. Blondella. Z Paryża udaje się do Rzymu i po czteroletnim pobycie za granicą powraca na Litwę.

[edytuj] Okres wileński

Po powrocie na Litwę Gucewicz kończy budowę pałacu w Werkach, przebudowuje katedrę wileńską (za co dostał medal od króla Stanisława Augusta). W 1785r. przebudował Ratusz w Wilnie. W 1790r. na Sejmie otrzymał szlachectwo (herb Syrokomla). Od biskupa Massalskiego otrzymuje w dożywocie część ziemi w folwarku Bernatek w starostwie Szeszolskim, powiecie Bracławskim i na 50 lat kamienicę w Wilnie przy ulicy Świętojańskiej. Gdy w Wilnie zostaje założona Szkoła Inżynierów Korpusu Litewskiego zostaje tam profesorem architektury i topografii. W latach 1793–1794 oraz 1797–1798 był profesorem Uniwersytetu Wileńskiego, kierownikiem katedry architektury. W powstaniu kościuszkowskim w 1794r. zaciąga się do pospolitego ruszenia, zostaje ranny przy Woronowie, wraca do Wilna. W Wilnie dochodzi go wieść o śmierci biskupa Massalskiego, co bardzo przeżywa.

Zmarł nagle 21 grudnia 1798r. na skutek upadku z rusztowania przy renowacji kaplicy św. Kazimierza w katedrze w Wilnie. Powszechnie uważa się że został pochowany na cmentarzu na Rossie w Wilnie, w rzeczywistości szczątki jego znajdują się w kościele św. Stefana w Wilnie, w którym tablica nagrobna głosi: „D. O. M. Tu w Bogu spoczywa Wawrzyniec Gucewicz Architekt Profesor Akademii Wileńskiej Zmarły w 1798 roku W 45 swojego życia Prosi o westchnienie do Boga Za swoją duszę.”

[edytuj] Prace

Zaprojektował ratusz w Wilnie, katedrę w Wilnie, pałac biskupi w Wilnie (pałac Napoleona), niektóre budynki zespołu pałacowego w Werkach (rozpoczęte przez Marcina Knakfusa - centralny pałac, pawilon i karczmę), ratusz w Widzach (obecnie Białoruś), katedrę w Mejszagole, kościół w Suderwie, kościół w Janowie pod Kownem, dom Karpiów przy ul.Trockiej w Wilnie i inne.

Jego architekturę charakteryzuje monumentalność oraz majestatyczność form, optymalna więź budynku z otoczeniem. Gucewicz był także zwolennikiem funkcjonalności i unikał stosowania zbędnej dekoracji. Pełny tego obraz widzimy w gmachu ratusza wileńskiego. Jasna barwa, gładkie podpory, wysunięty portyk,silny akcent fasady, oszczędność w dekoracji są podstawowymi cechami neoklasycyzmu Gucewiczowskiego. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na twórczość większości architektów okresu klasycyzmu na Litwie.