Wiktor Korcznoj

Z Wikipedii

Wiktor Korcznoj

Państwo	ZSRR Szwajcaria
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1931 Leningrad
Tytuł szachowy	arcymistrz (1956)
Ranking	2611 (01.10.2007)
Miejsce w kraju	2

Wiktor Korcznoj, ros. Виктор Львович Корчной, niem. Viktor Kortschnoi (ur. 23 maja 1931 w Leningradzie) – rosyjski szachista, przez wiele lat jeden z najsilniejszych arcymistrzów na świecie.

Korcznoj był jednym z wielu młodych ludzi, którzy regularnie i systematycznie trenowali szachy pod okiem wybitnych trenerów w radzieckim systemie kształcenia arcymistrzów. Największych przeciwników miał we własnym kraju. Musiał konkurować z takimi mistrzami królewskiej gry jak Michaił Tal, Tigran Petrosjan i Borys Spasski. W bezpośrednich pojedynkach był ich równorzędnym przeciwnikiem, jednak nie udało mu się osiągnąć tytułu, który stał się ich udziałem. W latach sześćdziesiątych czterokrotnie zdobył tytuł mistrza Związku Radzieckiego. Reprezentował ZSRR na sześciu olimpiadach, zdobywając sześć złotych medali olimpijskich w drużynie.

Debiut Korcznoja w turniejach pretendentów, eliminacjach do meczu o mistrzostw świata, miał miejsce w 1962 roku. W turnieju w Curacao był jednym z pięciu radzieckich arcymistrzów i zajął piąte miejsce. Ten cykl rozgrywek zakończył się triumfem Petrosjana, który następnie odebrał tytuł mistrza świata Michaiłowi Botwinnikowi. Do następnego turnieju międzystrefowego w 1964 roku Korcznojowi nie udało się awansować, jednak trzy lata później podzielił drugie miejsce za Bentem Larsenem w turnieju międzystrefowym i ponownie awansował do meczów pretendentów. W meczu ćwierćfinałowym (Amsterdam, 1968) pokonał Samuela Reshevsky'ego (+3 -0 =5), w półfinale (Moskwa, 1968) zwyciężył Michaiła Tala (+2 -1 =7). Finałowy mecz pretendentów rozegrano w Kijowie. Zakończył się on przegraną Korcznoja ze Spasskim (+1 -4 =5), który później pokonał Petrosjana i sięgnął po tytuł mistrza świata. W 1971 roku Korcznoj odpadł w półfinałowym meczu pretendentów, przerywając z Petrosjanem (+0 -1 =9). W tym cyklu rozgrywek mistrzem świata został Bobby Fischer.

W 1974 roku Korcznoj ponownie awansował do finałowego meczu pretendentów, gdzie spotkał się ze swoim przyjacielem i wschodzącą gwiazdą radzieckich szachów, młodszym o całe dwadzieścia lat Anatolijem Karpowem. Korcznoj przegrał ten mecz, rozegrany w Moskwie (+2 -3 =19), a jego przeciwnik został kolejnym mistrzem świata, gdy Fischer nie podjął próby obrony tytułu. Korcznoj był już wtedy uznawany za szachistę należącego do starszego pokolenia. Radziecka federacja szachowa prowadziła politykę promowania młodych mistrzów. Korcznoj czuł się dyskryminowany, ponieważ miał coraz mniej okazji do wyjazdów na zagraniczne turnieje. W rezultacie w 1976 roku, po turnieju w Amsterdamie Korcznoj poprosił o azyl polityczny. Przez jakiś czas pozostawał w Holandii, po czym przeniósł się do Szwajcarii, gdzie wkrótce otrzymał obywatelstwo. Radzieckie władze wywierały naciski na Międzynarodową Federację Szachową (FIDE), aby ta zdyskwalifikowała Korcznoja, jednak FIDE nie uległa presji.

Ucieczka Korcznoja zaowocowała serią jego znakomitych występów w turniejach międzynarodowych i eliminacjach mistrzostw świata. W meczach pretendentów w 1977 roku spotkał wyłącznie arcymistrzów radzieckich i kolejno wyeliminował Tigrana Petrosjana, Lwa Poługajewskiego i Borysa Spasskiego. Boje odbywały się nie tylko na szachownicy, ale także poza nią. W meczu z Petrosjanem obaj arcymistrzowie kopali się po nogach pod stolikiem. Przed meczem finałowym ze Spasskim Korcznojowi przydarzył się poważny wypadek samochodowy.

W 1978 roku czterdziestosiedmioletni Korcznoj po raz pierwszy przystąpił do meczu o mistrzostwo świata z Anatolijem Karpowem. Był to rewanż za poprzedni finał pretendentów, jednak sytuacja od tego czasu uległa zmianie. Po swojej ucieczce z ZSRR Korcznoj został przez władze radzieckie uznany za zdrajcę. Podjęto dyskredytującą kampanię propagandową przeciwko niemu, wywierano na niego różnego rodzaju naciski, użyto gróźb i szantażu. Korcznojowi nie pozwolono oficjalnie reprezentować Szwajcarii, gdzie się osiedlił. Mecz odbył się w Baguio na Filipinach i obfitował w przedziwne działania psychologiczne. Jako antidotum na próby wywarcia psychologicznej presji podczas partii, podjęte przez asystenta Karpowa, Zuchara (jak sam napisał w swojej książce "Antyszachy" W. Korcznoj Lublin 1990 s. 38, 67), Korcznoj zaprosił do swojego zespołu dwóch filipińskich joginów. Wcześniej jednak Karpow uzyskał przewagę w meczu (między innymi po skandalicznym incydencie nie podania ręki Korcznojowi, łamiąc zaakceptowaną przez obie strony umowę, oraz jak domyślano się po stosowaniu środków dopingujących oraz zastosowaniu szeregu deprymujących zupełnie pozasportowych "chwytów", jak dyskryminowanie rodziny, podsłuchy, organizowanie meczu w niedogodnych dla pretendenta porach, usuwaniu z sali niewygodnych dla Karpowa osób, stosowanie kłamliwej kampanii propagandowej o typowo sowieckim charakterze itp). Rosjanie protestowali niemalże w każdej sprawie tworząc awanturniczą atmosferę. Wojnę nerwów podsyciły zwycięskie partie Korcznoja w jego końcowej fazie. Sam Korcznoj napisał "Ale dziwna sprawa! Karpow choć miał na swoim koncie wiele zwycięskich pozycji, choć bardzo się starał, był bezradny. Przez cały miesiąc pod nieobecność Zuchara nie potrafił wygrać ani jednej partii".

W rezultacie Karpow minimalnie zwyciężył (wygrywając sześć i przegrywając pięć partii) i obronił oficjalnie tytuł. Należy dodać, że przy stanie meczu 5:5 ostatnia partia która miała przesądzić o wszystkim nie zakończyła się w zwykłym trybie. Otóż gdy napięcie meczowe sięgnęło zenitu, gdy na sali znajdowali się funkcjonariusze służb ZSRR uniemożliwiając skupienie się nad partią, gdy na sali znajdował się także Zuchar, który deprymował pretendenta, Korcznoj przerwał partię (stojąc już w bardzo złej pozycji) nie przystępując do dogrywki i nie podpisując protokołu. Stronnicze FIDE ogłosiło zwycięstwo Karpowa w tym meczu a następnie w całym, nie ustosunkowując się do zarzutów. Nie sposób ukryć słów krytyki pod adresem ówczesnego mistrza świata A. Karpowa, którego postawa była niemalże zupełnie niesportowa. Można uznać, iż moralne prawo do tytułu mistrza świata utracił na rzecz pretendenta.

Trzy lata później Korcznoj znów wygrał mecze pretendentów, pokonując w finale Roberta Hübnera. Do meczu z Karpowem doszło we włoskim Merano. Po raz kolejny polityka zwyciężyła nad duchem sportowej rywalizacji. Przed meczem aresztowano pozostającego w ZSRR syna Korcznoja za odmowę podjęcia służby wojskowej. Karpow gładko rozprawił się z przeciwnikiem, wygrywając sześć i przegrywając tylko dwie partie.

W następnym cyklu rozgrywek Korcznoj awansował do półfinałowego meczu pretendentów, gdzie miał spotkać się z Garrim Kasparowem. Mecz miał odbyć się w Pasadenie w USA, gdzie wówczas rezydował były mistrz świata, Bobby Fischer. Radzieckie władze szachowe, z którymi młody Kasparow był w konflikcie, nie pozwoliły mu rozegrać meczu w Pasadenie. Było to jednoznaczne z walkowerem, jednak Korcznoj zdobył się na wielkoduszny gest wobec Kasparowa i zgodził się rozegrać ten mecz w Londynie. Po pierwszej wygranej partii Korcznoj nie wygrał już żadnej następnej, przegrywając aż cztery. Kasparow awansował do meczu o mistrzostwo świata z Karpowem i rozpoczął się maraton meczów Karpow - Kasparow, który zdominował życie szachowe i przyciągał uwagę komentatorów i kibiców przez następne kilka lat.

W latach osiemdziesiątych Korcznoj kontynuował grę na wysokim poziomie, jednak już nigdy nie udało mu się awansować do meczu o mistrzostwo świata. Występuje w arcymistrzowskich turniejach do dzisiaj, pozostając bez wątpienia najsilniejszym szachistą w mocno zaawansowanym wieku. Mieszka w Szwajcarii i reprezentuje ten kraj na olimpiadach szachowych. W roku 2006 zdobył w Arvier tytuł mistrza świata seniorów.