William James

Z Wikipedii

William James (ur. 11 stycznia 1842 w Nowym Jorku, zm. 26 sierpnia 1910 w Chocorua w stanie New Hampshire) – amerykański filozof, psycholog, psychofizjolog, psycholog religii, prekursor psychologii humanistycznej i fenomenologii. Był bratem pisarza Henry'ego Jamesa.

W filozofii współtwórca pragmatyzmu – metody filozoficznej, oceniającej twierdzenia metafizyczne według praktycznych konsekwencji. Jego zdaniem także poglądy religijne i wiara powinny być oceniane w ten sposób. Tylko wiara może powodować, że przyjmujemy religię (the will to believe): mamy do tego prawo, gdyż i tak jesteśmy na nią zdani – w praktyce postępujemy tak, jakbyśmy wierzyli, że Bóg istnieje, albo, że nie istnieje. Wiele uwagi James poświęcił analizie doświadczenia. Jego zdaniem "czyste" jest neutralne wobec przedmiotu i podmiotu – przeciwstawienie to ma względny charakter. W metafizyce James uważał, że składniki rzeczywistości są współzależne od sąsiadujących składników (ten pogląd nazwał synechizmem), ale niezależne od całości (ten pogląd określał jako tychizm). Z tego wynikało, że mogą powstawać rzeczy nowe, a w świecie istnieje wolność.

James wniósł liczący się wkład do psychologii, był zwolennikiem funkcjonalizmu i prekursorem zarówno behawioryzmu, jak i psychologii humanistycznej, autorem dogłębnych analiz i samoobserwacji "strumienia świadomości" oraz słynnego pytania "Czy świadomość istnieje?" (1905). Wniósł do psychologii wiele interesujących idei: charakterystyki świadomości za pomocą pięciu cech, twórca tzw. fizjologicznej teorii uczuć (teoria Jamesa-Langego). Był także założycielem pierwszego psychologicznego laboratorium eksperymentalnego w 1875 roku (przed Wundthem). Jako pierrwszy wprowadza pojęce jaźni jako zdolności do postrzegania samych siebie jako obiektów.

3 rodzaje jaźni:

materialna: obiekty fiyczne postrzegane przez ludzi jako część ich istnienia

społeczna: odczucia w stosunku do samego siebie na opdstawie kontaktów z innymi

duchowa: ogólna organizacja poznawza