Wojna armeńsko-turecka

Z Wikipedii

Wojna armeńsko-turecka- konflikt zbrojny między Demokratyczną Republiką Armenii a Turcją od 24 września do 2 grudnia 1920. r. Klęska Armenii przesądziła o utracie przez nią dwunastu historycznych prowincji na rzecz Turcji i przyłączeniu do ZSRR.

[edytuj] Przyczyny

Ruchy niepodległościowe wśród Ormian były żywe już od połowy XIX w. Dopiero upadek Imperium Osmańskiego stworzył możliwość utworzenia Armenii w jej granicach historycznych. Pomimo dokonania przez Turków Rzezi Ormian ludność ormiańska zamieszkiwała jednak wiele rejonów dawnej Armenii, broniąc się przed prześladowaniami i stawiając zbrojny opór. Pod koniec I wojny światowej Ormiański Narodowy Ruch Wyzwolenia ogłosił powstanie Demokratycznej Republiki Armenii. Przywódcą nowopowstałego państwa został generał w armii carskiej Nazarbekian Tovmas - dowódca kaukaskiego frontu na terenach opanowanej przez Rosjan zachodniej Armenii. Na dalszych losach frontu rosyjsko-tureckiego na Kaukazie zadecydowała rewolucja październikowa.

Przejęcie władzy przez bolszewików doprowadziło do wstrzymania działań wojennych i porozumienia z wielkim wezyrem Mehmetem Talaatem 1 stycznia 1918 r. Traktat brzeski zawarty 3 marca 1918 r. między Rosją a państwami centralnymi, w tym z Imperium Osamańskim, postanawiał o wycofaniu się z wojny bolszewickiej Rosji. W klauzuli dotyczącej rejonu Kaukazu decydował o zwróceniu Turkom ziem zdobytych w czasie wojny rosyjsko-tureckiej: Ardahanu, Karsu i Batumi. Oznaczało to likwidację Armenii, dlatego zarówno rząd w Erewanie, jak i ormiańska diaspora usilnie zabiegała o poparcie państw zachodnich do koncepcji wielkiej Armenii, złożonej z rejonów Erzurumu, Bitlisu i prowincji Wan.

[edytuj] Pierwsze walki

Po zawartym traktacie brzeskim Turcy rozpoczęli jego realizację wysyłając w kierunki Erzrumu i Erzincanu trzecią armię pod dowództwem Mehmeta Vehiba. Pomimo zaciętej obrony oddziałów ormiańskich ochotników, zmuszone zostały do wycofania się na wschód. W takiej sytuacji utrzymanie Sarıkamış i prowincji Wan stało się niemożliwe i Ormianie zdecydowali się na ewakuację z tych terenów. Dopiero zdecydowana obrona Ormian w wygranych bitwach pod Karakilisą, Sardarapatem i Abaranem powstrzymała napór Turków, którzy wycofali się na północ do Trabzonu.