Wolne stowarzyszenie państw
Z Wikipedii
Wolne stowarzyszenie - dobrowolna umowa pomiędzy dwoma państwami, w której całkowicie niepodległy kraj decyduje się na konstytucyjne powiązanie z drugim, większym państwem. Umowa obejmuje prowadzenie przez to państwo wspólnej polityki międzynarodowej i decydowaniu o obronności.
Przykładem może być związek Wysp Cooka z Nową Zelandią i stosunki Federacji Mikronezji, Palau i Wysp Marshalla ze Stanami Zjednoczonymi (ten układ zwany jest Porozumieniem o Wolnym Stowarzyszeniu)
Konstytucyjne powiązanie władz może dotyczyć także obywatelstwa, a kraj stowarzyszony ma prawo prowadzić własną politykę imigracyjną i używać własnej waluty. W większości przypadków państwa stowarzyszone nie mają większych powiązań politycznych: posiadają odrębne prawodawstwa, rządy i sądownictwo. Dla przykładu, Wyspy Cooka nie mają swojej reprezentacji w nowozelandzkim parlamencie, ale też Nowa Zelandia nie ingeruje w sprawy wewnętrzne Wysp.
W roku 1998 Nowa Kaledonia, przyjmując status terytorium zamorskiego (fr. territoire d'outre mer), weszła w podobny związek z Francją. Nowa Kaledonia nie jest w pełni niepodległa, lecz posiada reprezentantów w parlamencie francuskim.
Sprawami międzynarodowymi kieruje państwo nadrzędne, ale państwa stowarzyszone mogą prowadzić swoje niezależne misje dyplomatyczne. Tak jest na przykład w przypadku Wysp Cooka, które aktywnie działają w kilku krajach sąsiedzkich, a także w samej Nowej Zelandii.
Na podobnych zasadach opierał się związek Wielkiej Brytanii z jej byłymi koloniami w rejonie Karaibów, były to: Antigua i Barbuda, Grenada, Saint Lucia, Saint Kitts i Nevis oraz Saint Vincent. Państwa te były związane przez Associated Statehood Act z roku 1967, lecz każde z nich w chwili obecnej jest w pełni suwerenne.