Wyspy Cooka

Wyspy Cooka (ang. Cook Islands; maoryski Kūki 'Āirani) – terytorium zależne (samorządne terytorium stowarzyszone) Nowej Zelandii na południowym Oceanie Spokojnym w Polinezji obejmujące wyspy o tej samej nazwie.

Spis treści

1 Gegografia
2 Ludność
3 Ustrój polityczny
4 Historia
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Gegografia

W skład Wysp Cooka wchodzi 15 atoli i wysp pogrupowanych w dwa łańcuchy:

Południowe Wyspy Cooka
- Aitutaki
- Atiu
- Mangaia
- Manuae
- Mauke
- Mitiaro
- Palmerston
- Rarotonga (największa i jedyna wyspa wulkaniczna)
- Takutea
Północne Wyspy Cooka
- Manihiki
- Nassau
- Penrhyn
- Pukapuka
- Rakahanga
- Wyspy Suworowa

Powierzchnia Wysp Cooka wynosi 236,7 km², natomiast obszar wyłącznej strefy ekonomicznej wysp wynosi 1 800 000 km². Wyspy zamieszkuje 18 740 osób (2007). Stolicą i największym miastem jest Avarua na wyspie Rarotonga.

[edytuj] Ludność

Mieszkańcy wysp są głównie Polinezyjczykami. Należą do kilku grup etnicznych, tworzących społeczności poszczególnych wysp lub zespołów wysp. Posługują się kilkoma różnymi językami i dialektami z rodziny polinezyjskiej. W ostatnich latach obserwuje się zlewanie się poszczególnych grup w jedną wspólnotę etniczną. Polinezyjczycy z Wysp Cooka wyznają głównie protestantyzm (85%) i katolicyzm (12%). Do ich tradycyjnych zajęć należą uprawa palm kokosowych, cytrusów oraz rybołówstwo i połów pereł. Rocznie wyspy odwiedza także ok. 30 tys. turystów zagranicznych, co stanowi dodatkowe źródło utrzymania mieszkańców.

[edytuj] Ustrój polityczny

Wyspy Cooka są samorządną monarchią parlamentarną pozostającą w wolnym stowarzyszeniu z Nową Zelandią. Głową kraju jest królowa Elżbieta II, w której imieniu funkcję sprawuje Przedstawiciel Królowej Sir Frederick Goodwin. Władzą ustawodawczą jest 24-osobowy parlament wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.

Na mocy konstytucji z 1965 roku Wyspy Cooka są państwem pozostającym w wolnym stowarzyszeniu z Nową Zelandią (każda ze stron może umowę o wolnym stowarzyszeniu wypowiedzieć w dowolnym czasie). Rząd Wysp sprawuje pełną władzę nad sprawami wewnętrznymi oraz częściowo nad zewnętrznymi. Nowa Zelandia odpowiada za obronność Wysp Cooka oraz częściowo za politykę zagraniczną (jednak musi konsultować swoje posunięcia z rządem Wysp Cooka). Wyspy Cooka mają prawo do nawiązywania stosunków dyplomatycznych z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi (są członkiem m.in. WHO i UNESCO, nawiązały stosunki dyplomatyczne z 18 państwami). Ze względu na swój specyficzny status, Wyspy Cooka często uważane są za niepodległe państwo, jednak same władze Wysp uznają się za terytorium nieposiadające niepodległości.

Administracyjnie wyspy podzielone są na 15 atoli (zobacz: Podział administracyjny Wysp Cooka).

[edytuj] Historia

Wyspy zostały odkryte w 1595 przez hiszpańskiego kapitana Álvaro de Mendaña y Neyra. Ponownego odkrycia wysp dokonał w 1773 James Cook i nazwał je Hervey Islands. W 1824 po raz pierwszy użyta została nazwa "Wyspy Cooka" na mapie opracowanej przez Johanna von Krusensterna.

Od 1888 wyspy stanowiły protektorat brytyjski, zwany od 1891 Cook Islands Federation. W 1901 wyspy zostały przekazane Nowej Zelandii, a w 1903 zostało wyłączone z nich Niue jako osobna posiadłość. Od roku 1965 wyspy są terytorium autonomicznym - państwem samorządowym swobodnie stowarzyszonym z Nową Zelandią.

Od początku XX wieku do czterech z Północnych Wysp Cooka (Manihiki, Penrhyn, Pukapuka i Rakahanga) roszczenia zgłaszały Stany Zjednoczone. W 1980 roku został podpisany traktat pomiędzy Nową Zelandią a Stanami Zjednoczonymi, na mocy którego Stany Zjednoczone uznały zwierzchność Nowej Zelandii nad spornymi wyspami.