Yijing
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł zawiera napisy zapisane w językach azjatyckich. Do ich poprawnego wyświetlenia, niezbędna jest obsługa języków azjatyckich przez system operacyjny. Dowiedz się jak przystosować swój system operacyjny. |
| Nazwa chińska | |
| Hanyu Pinyin | Yì Jīng |
| Wade-Giles | I Ching |
| Spolszczenia | |
| Znaki trad. | 易經 |
| Znaki upr. | 易经 |
Yijing (inne warianty pisowni I Cing, I Ching I Ging, I Jing, Yi Ching, Yi King, przybliżona wymowa: I-dzing), Księga Przemian jest jednym z najstarszych klasycznych chińskich tekstów, reprezentujących rdzennie chińską kosmologię i filozofię. Jest księgą kanoniczną taoizmu i konfucjanizmu.
Księga była i jest używana do wróżb, które w starożytnych Chinach pełniły wyjątkową rolę m.in. przy sprawowaniu władzy, organizowaniu ceremonii, wypraw wojennych itd. W tym charakterze była używana przez władców dynastii Zhou, dlatego nazywa się ją także Zhouyi - Przemiany Zhou.
Spis treści |
[edytuj] Układ Księgi Przemian
Księga składa się z 64 rozdziałów, w każdym znajduje się wykładnia symbolicznego znaku określanego jako heksagram, jest to figura złożona z sześciu linii poziomych. Linia może być ciągła (twarda) albo po środku przerwana (miękka). W sposób oczywisty te linie są to elementy binarne, czyli bity, ponieważ przyjmują tylko dwie wartości. Układ takich sześciu linii daje 64 różnych symboli (2 do potęgi 6 = 64). Każdy z tych 64 heksagramów symbolizuje pewien proces, a więc przemianę.
[edytuj] Heksagramy i trygramy
Każdy heksagram składa się z dwóch części, dolnej i górnej zwanych trygramami (chiń. gua). Ponieważ zaledwie osiem trygramów (Bagua) wystarczy do zbudowania 64 heksagramów, taoizm religijny przypisywał Bagua wielkie znaczenie. Z kolei linie przerywane i ciągłe symbolizowały odpowiednio dwa podstawowe pierwiastki chińskiej kosmologii yin i yang.
W tym kodzie widziano więc uniwersalny, zamknięty i pełny wzorzec przemian w przyrodzie, alchemii, metafizyce, a nawet polityce itd. Na jego pierwszym poziomie była zasada Dao oraz życiodajna energia Qi, która miała dwie strony Yin i Yang. Rozmaite kombinacje tych sił w pierwszym przybliżeniu ukazywane były przez Bagua, a w drugim - przez 64 heksagramy Yijing. Słuszność tej interpretacji miał potwierdzać słynny cytat z Daodejing z ok. V w p.n.e.: "Dao rodzi jeden, jeden rodzi dwa, dwa rodzi trzy, trzy rodzi nieskończoność" (ciąg: Dao-Qi-Yin/Yang-Trygramy-Heksagramy).
[edytuj] Historia
Według legendy, zasady Yi Jing wywodzą się z czasów półlegendarnej dynastii Xia od mitycznego władcy Fu Xi (伏羲 Fu Hsi, pinyin: Fú Xī, 2852 p.n.e.-2738 p.n.e.); który opisał trygramy. Analiza filologiczna wskazuje jednak, że tekst powstał około XI w. p.n.e. Za sprawą ewolucji języka, jego znaczenie szybko przestało być zrozumiałe i do księgi zaczęto pisać glosy. Największe, tzw. Dziesięć Skrzydeł dodano w czasach dynastii Han (około 200 p.n.e. za panowania cesarza Wu Di (漢武帝 Hàn Wŭdì).
W XX wieku Księga przemian wielokrotnie była tłumaczona na język polski, ale ze względu na jej niejasny styl oraz wieloznaczny charakter klasycznego języka chińskiego każde takie tłumaczenie jest nieuchronnie spłaszczeniem jej treści.
[edytuj] Wróżenie
W chińskich świątyniach taoistycznych i u wróżbitów można wylosować jeden z 64 patyczków, które wskazują na jeden z rozdziałów Księgi Przemian. Kapłan lub wróż wyciąga karteczkę z jego tekstem i za drobną opłatą dokonuje odczytania (żeby zrozumieć tekst księgi nie wystarczy umieć czytać po chińsku) oraz interpretacji w odniesieniu do intencji osoby, który szuka u wyroczni porady. Pełna wróżba wymaga losowania ośmiu heksagramów.
W Chinach i poza nimi można kupić proste poradniki, które pozwalają powróżyć samemu. Stosuje się wówczas losowanie przy pomocy monet.
[edytuj] Literatura
- I Ging, in der Übersetzung von Richard Wilhelm, ISBN 3-424-00061-2
- Chu-San D. Bölter: Yi Jing, Das Buch der Wandlung, ISBN 3-89620-092-5
- I Cing, w przekładzie Richarda Wilhelma (retranslacja na język polski), ISBN 83-902659-0-7
- Zhou Chuncai: Księga przemian, komiks, ISBN 83-89899-53-1
[edytuj] Przykładowe opracowania:
- S. J. Marshall The Mandate of Heaven: Hidden History in the I Ching
- Richard Rutts Zhouyi: The Book of Changes.
[edytuj] Nawiązania
- Yijing pojawia się w powieści Philipa K. Dicka Człowiek z Wysokiego Zamku (1962), będącej historią alternatywną, w której Trzecia Rzesza i Japonia wygrały II wojnę światową. Bohaterowie, korzystają z księgi do przepowiadania przyszłości, co ma być wpływem kulturowym zwycięskiej Japonii. W finale okazuje się jednak, że dzięki wróżbom opartym na Yijingu bohaterowie są w stanie odkryć, iż żyją w wyimaginowanym świecie. Posługując się chińską księgą występujący w powieści pisarz nazwiskiem Abendsen pisze książkę Utyje szarańcza, która przedstawia wersję historii zbliżoną do rzeczywistej, tj. wygraną aliantów.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
