Załuczne

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°30' N 19°50' E49.5 19.8333333 (Załuczne)


Załuczne
Województwo	małopolskie
Powiat	nowotarski
Gmina	Czarny Dunajec
Położenie	49° 30' N 19° 50' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	18
Tablice rejestracyjne	KNT
Położenie na mapie Polski Załuczne
Strona internetowa wsi

Załuczne – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czarny Dunajec.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Wieś Załuczne jest położona na zboczach Beskidu. To położenie pozwala obserwować całość panoramy Tatr oraz kilku niższych pasm górskich. Jest to jednak miejscowość typowo rolnicza, nie odkryta przez większe grono turystów, chociaż trzeba nadmienić, że wieś ta ma dłuższą historię od bardzo popularne obecnie Zakopanego. Nie jest ona prezentowana w katalogach turystycznych a opracowania historyczne nie traktują tej miejscowości należycie. Książką która szerzej rozwija historią miejscowości jest książka napisana przez Krzysztofa Szymusiaka-Nowakowskiego "Zapomniane Podhale. Czterysta lat wsi: Dział, Odrowąż, Pieniążkowice, Załuczne", na temat tej wsi powstała także praca magisterska napisana przez Adama Błęka.

Obszar moich badań ograniczyłem do okresu między rokiem 1770-1914. W roku 1770 teren powiatu Nowotarskiego zostaje włączony do Węgier i odłączony od Rzeczypospolitej Polskiej. Datą graniczną tejże pracy z niewielkimi wyjątkami staje się roku 1914 – jest to początek walk, które doprowadziły do odzyskania niepodległości.

Nazwa Podhale pojawiła się dopiero w połowie XIX wieku, lecz nie określała ona ściśle jakiegoś obszaru geograficznego. Pojęcie Podhala zmieniało się dość często a obecny kształt ustalił się dopiero po zakończeniu II wojny światowej. W tym rozdziale zostały także zarysowane granice wsi Załuczne. Pierwsze wzmianki o miejscowości Załuczne pojawiają się w roku 1604. Wieś powstała samorzutnie przez osadników z okolicznych wsi, którzy na tym obszarze wypasali bydło. Pochodzenie nazwy miejscowości możemy tłumaczyć charakterystycznym przebiegiem drogi ciągnącej się po łuku, biegnącej z Odrowąża do Piekielnika znajdującego w ten czas się już po stronie Węgierskiej, na Orawie. W legendzie mówi się o łucznikach, przebywających po stronie Węgierskiej. Praktycznie od początku powstania wsi pełniła ona funkcje obronną – nadgraniczne Polsko – Węgierskie. Od początku XIX w. gromada posługuje się pieczęcią z herbem. Pieczęć owalna o wymiarach 29 x 35 mm.

W otoku napis ***SIGILLUM*GROMADI*ZALUCZNEGO. W polu pieczętnym baszta z bramą i dwoma chorągwiami po obu stronach. Pieczęć została wyciśnięta na dokumencie z 28 grudnia 1828 roku. Baszta symbolizuje, że wieś pełni rolę graniczną, obecnie jest używany herb z basztą i dwiema flagami Polskimi.

Prawdziwy rozkwit wieś Załuczne rozpoczyna z nadejściem zaborów i utworzeniem parafii rzymsko-katolickiej z siedzibą w Odrowążu. Dominium Klikuszowa, do którego należała wieś Załuczne, została sprzedana Sebastianowi Stadnikiem. Sprzedaż wsi, które dawniej należały do dóbr królewskich, a na które nowi właściciele narzucili nowe powinności sprzyjała konfliktom i zatargom pomiędzy dworem a chłopami. Swoją pomoc dla parafian w konfliktach z dworem ofiarował miejscowy proboszcz. Ks. Jan Kanty Miś objął probostwo w nowo powstałej parafii w Odrowążu w roku 1839. Motywował on lokalną wspólnotę parafialną do poszerzania horyzontów oraz brał czynny udział w kształceniu dzieci chłopskich. Za jego staraniem powstała w Odrowąż szkoła trywialna. Posługę w charakterze proboszcza w parafii Odrowąż pełnił przeszło 59 lat.

Szkoła, która powstała w Odrowążu miała swe wzloty i upadki. Wielką trudnością tejże szkoły było sprowadzenie odpowiednio wykształconej i solidnej kadry naukowej. Szkoła borykała się także z problemami materialnymi, które wynikały przede wszystkim z niechęci chłopów do zawyżonych opłat na rzecz szkoły trywialnej – domagali się oni obniżenia poziomu nauczania do szkoły parafialnej. Ks. Miś stał na straży tego, że dzieci chłopskie muszą być odpowiednio wykształcone i to dzięki jego zaangażowaniu szkoła podnosiła się z upadków.

Od sierpnia 1880 r. gromada Załuczne rozpoczęło starania o otwarcie własnej szkoły ludowej. W roku 1891 została otwarto szkolę w miejscowości Załuczne, pierwszym nauczycielem został Julian Kominkowski, ale po roku na posadę nauczyciela zatrudniony został Tytus Mitro.

"Tytus Mitro nazywany przez nas goniacz lub wędrowny. Uczęszczał dawniej na II kurs seminarium-otrzymał posadę samodzielną w Załucznem. Jak mógł być cierpiany trudno dziś pojąć, kto nie znał dawnych stosunków. Zaraz pierwszego wybierał się do Dunajca po pensję i już go gmina nie widziała tydzień a czasem i 2 tygodnie. Wędrował od jednego nauczyciela do drugiego, u każdego przenocował. Raz spotkałem go w Dunajcu na pierwszego, a liści koło piętnastego przychodzi do mnie wieczorem zmęczony i sponiewierany. Dowiedziałem się od niego, że od czasu mego spotkania z nim wędrował, więc obszedł cale Tatry naokoło, wszedł na Orawę, a wyszedł przez Spisz. Gdym mu zwróciłem uwagę na niesumienność, że przecież zabrał pieniądze na pierwszego rzekł: to nie Panie niesumienni, to nie ja, lecz kraj, bo ta płaca com wziął to na tydzień nauki a będę uczył 2 tygodnie, wiec jeszcze będę skrzywdzony. W duchu przyznałem rację, ale ja nie mógłbym tak postępować. Tak wędruś utrzymywał się cały rok na posadzie, a potem tułał się po innych okręgach".

Ostatni rozdział został poświecony osobom, które wpisały się na trwale w historię Podhala a wywodziły się ze wsi Załuczne. Taką postacią jest ks. Wit Maśnicki z Załucznego. Jest do postać, której wiele zawdzięczają nie tylko społeczność wsi Załuczne, ale i wielu górali, a przede wszystkim dzieci, które sobie bardzo umilił. Był on fundatorem kaplicy w rodzinnym Załucznem, domu dla niepełnosprawnych w Odrowążu, oraz miejsca dla uczących się rodaków w Krakowie.

Więcej informacji na temat tej miejscowości można uzyskać od Adama współautora strony www.zaluczne.net oraz książki Pana Krzysztofa Szymusiaka-Nowakowskiego "Zapomniane Podhale czterysta lecie wsi: Dział, Odrowąż, Pieniązkowice, Załuczne"