Zdradnicowate

Z Wikipedii

Zdradnicowate
kobra egipska
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Rodzina	zdradnicowate
Nazwa systematyczna
Elapidae
F. Boie, 1827
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Zdradnicowate (Elapidae) - rodzina gadów z podrzędu węży.

Liczba rodzajów i gatunków tej rodziny jest różna w zależności od autora (Klemmer (1963) podaje 41 rodzajów i ok. 190 gatunków). Jest najliczniejsza rodzina węży jadowitych.

Do zdradnicowatych należą najbardziej jadowite węże świata, jak:

tajpan australijski (Oxyuranus scutellatus)
tajpan pustynny (Oxyuranus microlepidotus)
kobra egipska (Naja haje)
kobra indyjska (Naja naja)
kobra królewska (Ophiophagus hannah)
mamba czarna (Dendroaspis polylepis)
mamba zielona (Dendroaspis viridis)
mamba pospolita (Dendroaspis angusticeps)
mamba Jamesona (Dendroaspis jamesoni)
zdradnica śmiercionośna (Acanthopis antarcticus)
zdradnica tygrysia
wąż koralowy arlekin, koralówka arlekin (Micrurus fulvius)
wąż morski pręgowany

[edytuj] Występowanie

Zdradnicowate zamieszkują tropikalne i subtropikalne rejony Afryki, Ameryki, Azji i Australii oraz okolicznych wysp. Zupełny brak przedstawicieli tej rodziny w Europie. Żyją w różnorodnych środowiskach od pustyń, półpustyń, stepów, sawann po lasy deszczowe. Prowadzą z reguły naziemny tryb życia, ale są gatunki zarówno nadrzewne, jak i ryjące pod ziemią, a nawet żyjące w środowisku wodnym. Zwierzęta te przejawiają aktywność głównie nocą, ale występują gatunki aktywne za dnia.

[edytuj] Charakterystyka

Bardzo prymitywna grupa na szczeblu rozwoju ewolucyjnego węży jadowitych. Szkielet jest pozbawiony szczątków miednicy i kończyn. Są to w większości jaskrawo ubarwione węże. Większość przedstawicieli to węże małe i średnie. Długość ich waha się od 0,4 m do ok. 2 m - przeciętna długość do 1 m. Jeden gatunek (Ophiophagus) dorasta do ok. 5,4 m.

Uzębienie typu Proteroglypha (z greckiego:proteros = przedni, glyphe = zagłębienie, jama). Posiadają parzyste zęby jadowe z podłużnie przebiegającą głęboką rynienką lub częściowo kanalikiem, osadzone nieruchomo w przedniej części szczęki górnej. Do przekazania trucizny wystarczy płytkie uderzenie pyskiem. Często występuje brak zębów chwytnych za zębami jadowymi. Trzy gatunki wytworzyły zdolność wystrzykiwania jadu na znaczną odległość. Właściwość ta, zwana potocznie "pluciem", następuje na skutek skurczu mięśni otaczających gruczoły jadowe i skierowanym ku przodowi otworom kanalików w zębach jadowych. Wąż rozpyla jad silnym wydechem powietrza i nadaje dodatkową szybkość poprzez gwałtowny wyrzut głowy ku przodowi. Rozpylony jad zostaje wyrzucony na odległość ok.3 m i zajmuje ok. kilkudziesięciu centymetrów kwadratowych. Z reguły zawsze dosięga przeciwnika.

Większość gatunków nie należy do węży agresywnych, nieniepokojone nie starają się kąsać. Zaniepokojone starają się uciec prześladowcy. U większości przedstawicieli występuje bardzo silny jad zawierający neurotoksyny. Jest to jad drobnocząsteczkowy, ubogi w enzymy, poraża głównie układ nerwowy. Ani jad ani zęby jadowe nie są używane niemal nigdy w stosunku do przedstawicieli własnego gatunku.

Zdradnicowate rozmnażają się głównie składając jaja, nieliczne gatunki opiekują się gniazdem. Jajożyworodne są tylko przedstawiciele z rodzajów: Acanthophis, Notechis, Hemachatus.

Odżywiają się głównie kręgowcami tj. małymi ssakami, płazami, gadami (jaszczurkami i innymi wężami). Rzadko pożerają ptaki. Formy zdradnicowatych prowadzące podziemny tryb życia również bezkręgowcami.

[edytuj] Bibliografia

Wacław Jaroniewski, Jadowite węże świata, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1988.
Włodzimierz Juszczyk, Mały Słownik Zoologiczny. Gady i Płazy, Wiedza Powszechna 1986.