Zmierzchnica trupia główka
Z Wikipedii
| Zmierzchnica trupia główka | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | stawonogi |
| Gromada | owady |
| Podgromada | owady uskrzydlone |
| Rząd | motyle |
| Rodzina | zawisakowate |
| Gatunek | zmierzchnica trupia główka |
| Nazwa systematyczna | |
| Acherontia atropos | |
| (Linnaeus, 1758) | |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos) – ćma z rodziny zawisaków Sphingidae - największy motyl europejski. W Polsce występuje, ale rzadko, gdyż nie są to jego stanowiska lęgowe. Na tułowiu motyl ma charakterystyczny rysunek, który dał mu nazwę. Inne, ludowe, nazwy to: złodziej pszczeli, rabuś pszczeli, złodziej miodowy, trupiogłowa wiedźma (węg.), pszczeli tygrys (ang.). Utworzone one są od sposobu odżywiania się tego owada.
- Opis
- Wygląd motyla w pozycji spoczynkowej zlewa się z fakturą kory drzew, na których bytuje. Nieruchomy - jest właściwie niewidoczny. Przednie skrzydła mają kontrastowe, żółto-czarne spody, co motyl wykorzystuje do odstraszania przeciwnika, ukazując je, gdy zostanie jednak wykryty (np. przez bystry wzrok drapieżnego ptaka). Podobnie ubarwienie skrzydeł tylnych i odwłoka - przypomina szerszenia nadnaturalnych rozmiarów. W ucieczce motylowi pomaga zwinność i szybkość lotu.
- Rozmiary
- Rozpiętość skrzydeł 11-13 cm
Masa ciała 10 g - Pokarm
- Motyl odżywia się nektarem niektórych większych kwiatów, częściej jednak sokiem z fermentujących owoców lub zranionych drzew oraz miodem. Potrafi wciskać się do pszczelich gniazd lub uli, także przez wąskie szczeliny. Posiada trąbkę krótką, ale mocną, zdolną nawet do przebijania plastrów. Potrafi wyssać do 2 łyżeczek miodu. Przed atakiem pszczół chroniony jest chitynowym pancerzem oraz futrem, jeśli jednak zostanie w ulu za długo - może zostać zażądlony przez pszczoły na śmierć. W XIX wieku, gdy konstrukcje uli były inne, motyl ten był szkodnikiem dobrze znanym pszczelarzom.
- Zachowanie
- Rzeczą niezwykle rzadką wśród motyli jest umiejętność wydawania przez trupią główkę dźwięków. Piskliwe odgłosy powstają poprzez wypuszczanie powietrza z przewodu pokarmowego przez trąbkę. Dźwięki wydaje podczas walki, zaniepokojenia oraz godów.
- Rozmnażanie
- Tereny lęgowe motyla to cała Afryka, Azja południowo-zachodnia, a także basen Morza Śródziemnego - tutaj jest już jednak narażony na mrozy. Motyl migruje w dużej ilości na teren Europy aż po koło podbiegunowe, głównie jednak do Europy Zachodniej. Z powodu pogody, głównie różnicy temperatur, europejskie populacje tego motyla różnią się bardzo w poszczególnych latach. Motyl potrafi przemierzać w locie tysiące kilometrów z dużą szybkością (do 50 km/h). Potrafi np. przelecieć w poprzek Morze Śródziemne, czy też pokonać Alpy.
Jeżeli lato w Europie jest wystarczająco ciepłe i długie, to także w Europie lęgnie się nowe pokolenie motyla, które z kolei migruje z końcem lata na południe. Poczwarki dochodzą do 6 cm, gąsienice do 17. Gąsienice żywią się zielonymi częściami roślin rodziny psiankowatych (Solanaceae) - np. ziemniak, pomidor, bieluń, pokrzyk wilcza jagoda. - Ciekawostki
- Łacińska nazwa zmierzchnicy trupiej główki wiąże się z mitologiczną rzeką Acheron oraz Mojrą Atropos. W książce Milczenie owiec i filmie na jej podstawie seryjny morderca Jame Gumb umieścił kokon ćmy Zmierzchnicy trupiej główki w gardle jednej ze swoich ofiar. Był to jednak osobnik indyjskiego gatunku Acherontia styx a nie europejskiego A. atropos
