Berberowie
Z Wikipedii
| Berberowie | |
| Święta Monika, Augustyn z Hippony, Zinedine Zidane, Ibn Chaldun, Masinissa | |
| Liczebność ogółem | ok. 48 mln |
| Regiony zamieszkania | Maroko: 25 000 000 Algieria: 19 200 000 |
| Język | języki berberyjskie (Tamazight) |
| Religie | Islam (większość), chrześcijaństwo, judaizm, inne |
Berberowie (Berberzy) - rdzenna ludność północnej Afryki i Sahary pochodzenia chamito-semickiego.
Stanowią w większości odrębny typ somatyczny w ramach rasy białej, nazywany w nauce berberyjskim. Wielu ma do dziś niebieskie oczy, rude, bądź jasne włosy. Wyróżnić można kilka grup Berberów m.in.:
- w górach Rif (północne Maroko) - Rifenowie, mają oni zazwyczaj ciemne włosy i ciemne oczy,
- w górach Atlasu Średniego - niebieskie lub zielone oczy i jasne włosy,
- w górach Atlasu Wysokiego - czarne, proste włosy (w odróżnieniu od Arabów, którzy maja zazwyczaj włosy kręcone) i ciemne oczy,
- na wybrzeżu Morza Śródziemnego - Kabylowie,
- na środkowej Saharze - Tuaregowie.
Berberowie są uważani za rdzenną ludność Północnej Afryki. Obecnie spotykamy plemiona i związki berberyjskie na obszarach od Oazy Siwa w Egipcie aż po wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i od brzegów Morza Śródziemnego po południowe granice Sahary. Oblicza się, że językami berberyjskimi mówi dzisiaj jeszcze od 6 do 7 min ludzi; najwięcej w Maroku i Algierii. Najdalej stwierdzony zasięg Berberów dotyczy Wysp Kanaryjskich, gdzie byli znani pod nazwą Guanczów.
Nazwa Berber pochodzi od łacińskiego barbarus - barbarzyńca. Do języków europejskich weszło za pośrednictwem arabskiego barbar (بربر), choć Arabowie nie zdawali sobie sprawy z jego pogardliwego znaczenia - Ibn Chaldun uważał słowo barbar za imię praojca tego ludu. Sami siebie Berberowie nazywają Amazigh (l.mn. Imazighen) - "ludzie wolni".
[edytuj] Historia
Prawdopodobnie Berberowie na wspomnianych wyżej terytoriach byli obecni od starożytności. Spotykali ich już starożytni Grecy i Kartagińczycy kolonizując południowe wybrzeża Morza Śródziemnego. Powszechnie uznaje się, że przodkami Berberów są twórcy cywilizacji kapskiej. Starożytni pisarze i geografowie nazywali Berberów różnie, w zależności od miejsc zamieszkiwania. Mieszkańców Cyrenajki nazywali Nasamonami i Psyllami, z Fezzanu - Garamantami, z Tunezji - Makalami, Getulami z Sahary, Maurami z obecnych terenów Algierii i Maroka, Numidami ze wsch. części płn. Afryki. W starożytnym Egipcie określano ich mianem Libijczyków, którzy najeżdżali ten kraj od zachodu. Ich wizerunki utrwalone na starożytnych obrazach i stellach egipskich prezentują ich jako jasnowłosych bądź rudowłosych ludzi. Wielu służyło w armii faraonów jako najemnicy.Zajmowali się wówczas pasterstwem, łowiectwem oraz rolnictwem. Terytoria, które zamieszkiwali określały charakter mieszkańców. Byli twardzi, nieustępliwi, wojowniczy. Berberowie przez stulecia ulegali wpływom punickim (starożytna Kartagina), a później wpływom rzymskim. W okresie wojen punickich powstały pierwsze państwa berberyjskie Massylów i Masalesylów (pierwsze znane państwo berberyjskie — Numidia istniało już w III wieku p.n.e.) które wsparły Rzymian w walce z Kartagińczykami. Później zostały one włączone przez Rzymian do północno-afrykańskich prowincji Cesarstwa Rzymskiego. Zostało ono zwasalizowane przez antyczny Rzym a jego mieszkańcy poddani zostali romanizacji, wzmacniając Imperium. W V - VI w. n.e. tereny zamieszkiwane przez Berberów stały się obiektem wędrówki ludów. Na terytorium dzisiejszej Tunezji osiedlili się Wandalowie, których resztki niewyniszczone przez bizantyjskiego wodza Belizariusza w VI w n.e. schroniły się w górach Auresu wzmacniając istniejące tam skupiska ludności o silnym procencie jasnych oczu i włosów, określanych dzisiaj mianem Kabylów. Do VII wieku większość Berberów wyznawała chrześcijaństwo lub politeizm. W VII wieku po ekspansji arabskiej zaczęło się to stopniowo zmieniać gdyż większość ludności przyjęła islam, mimo prób oporu (utworzenie państwa Berghuata i założenie własnej religii przez Saliha ibn Tarifa). Pozostały jednakże wyraźne różnice w obyczajowości. Między innymi charakterystyczny szacunek do kobiet wyrażający się monogamią oraz prawem współdecydowania o ważniejszych sprawach rodziny wspólnie z mężem.
Część Berberów, mieszkańców Wysp Kanaryjskich pozostała poganami do XIV wieku, do czasu kiedy przybyli tam Hiszpanie i Portugalczycy. Hiszpanie dokonali aneksji wysp, połączonej z podbojem miejscowej ludności, która w większej części zginęła w walce a częściowo się zasymilowała. Pozostały po niej tylko stare miejsca grzebalne, gdzie odkrywa się rudowłose mumie o szkieletach przypominających typy śródziemnomorskie Corded lub kromaniońskie, charakteryzujące się jasną pigmentacją. Plemiona berberyjskie miały w przypadku terenów dzisiejszej Algierii i Maroka sporą autonomię i poczucie własnej odrębności której nie mogli wykorzenić Arabowie.
W latach 1921-1926 na terenie obecnego Maroka istniała berberyjska Republika Rif. Po procesie dekolonizacji wielu Berberów migrowało do Francji. W nowych krajach po dekolonizacji z trudem odnajdywali się w nowej rzeczywistości stając się obywatelami drugiej kategorii po Arabach. Na emigracji wnieśli szczególnie ważny wkład w kulturę francuską. Przykładem jest tu cała plejada aktorów, piosenkarzy, na przykład Isabelle Adjani, piłkarz Zinedine Zidane.
Współcześnie w krajach istniejących na ojczystych ziemiach Berberów, szczególnie w Algierii (8-15% Berberów) czy Maroku (30%), arabskie władze prowadzą politykę ich wynaradawiania i asymilacji.
 Mężczyźni berberyjscy podczas święta |
 Wioska berberyjska w Maroku |
