Bilard

Z Wikipedii

Bilard (ang. billiards, pool) - gra rozgrywana na pokrytym suknem stole, która polega na uderzaniu bil, czyli kul wykonanych z odpowiedniego materiału i o określonych parametrach, za pomocą kija. Istnieje wiele gier bilardowych, których zasady różnią się rozmiarami stołu, liczbą używanych bil, ich oznaczeniami (np. kolorami) itp. Zazwyczaj w grze uczestniczą dwie osoby, rozgrywające bile na przemian, zwykle wykonując ruchy do popełnienia pierwszego błędu.

Najczęściej gra polega na wbijaniu bil do łuz (w snookerze łuzy zwane są kieszeniami), czyli określonych otworów w stole. Są jednak bilardy (np. karambol), w których stół nie ma łuz.

Spis treści 1 Historia 2 Bile 3 Stoły 4 Gry bilardowe 5 Schemat amerykańskiego stołu bilardowego 6 Linki

[edytuj] Historia

Bilard ma długą i bogatą historię rozciągającą się od jego powstania w 15 wieku. Początkowo grało się na stole o wymiarach 1 do 2 ograniczonym bandami, z czasem wprowadzono łuzy, czyli dziury w stole. Od tej pory głównym celem rozgrywek było trafianie bilami do łuz.

[edytuj] Bile

Początkowo bile były wykonywane z różnych materiałów łącznie z gliny, bakelitu, celuloidu, krystalitu, kości słoniowej, z tworzyw sztucznych, stali i drewna. Głównym materiałem od 1627 aż do początku 20 wieku była z kość słoniowa. Pogoń za substytutem kości słoniowej nie była motywowana ochroną środowiska, ale opierała się na motywacjach ekonomicznych. Była ona też w części pobudzaną przez nowojorskich producentów bil, którzy ogłosili nagrodę 10000 dolarów za substytut materiałów. Pierwszym opłacalnym materiałem okazał się celuloid, wymyślony przez Johna Wesley Hyatt w 1868, ale materiał czasami wybuchał podczas produkcji i był wysoce łatwopalny. Dziś bile wykonuje się z tworzyw sztucznych jak i z żywicy fenolowej. Są to materiały o wysokiej odporności na pękanie i odpryskiwanie. Jest wiele rozmiarów i zestawów bil.

• Do gry w bilarda francuskiego stosuje się nieponumerowane trzy bile o średnicy 61,5 mm: dwie białe (w tym jedna z kropką) i jedną kolorową.
• W bilardzie amerykańskim stosuję się piętnaście kolejno ponumerowanych bil oraz jednej bili białej (rozgrywającej). Bile mają wymiar 5,715 cm plus minus 0,127 mm. Bile od 1 do 8 są "całe", zaś 9 do 15 "połówkami" (są pomalowane tylko częściowo).Bile mają różne kolory: 1 - żółta, 2 - niebieska, 3 -czerwona, 4 - fioletowa, 5 - pomarańczowa, 6 - zielona, 7 -brązowa, 8 - czarna, 9 - żółta, 10 - niebieska, 11 -czerwona, 12 - fioletowa, 13 - pomarańczowa, 14 - zielona, 15 -brązowa.
• niekiedy w bilardzie amerykańskim nie stosuje się numeracji i kolorów (w grze w ósemkę nie są one istotne). Wtedy występuje siedem bil czerwonych, jedna czarna i siedem żółtych (oraz biała).
• W bilardzie angielskim bile mają wymiary 52,5 mm plus minus 0,05mm. Zestaw składa się z 22 bil: Białej (rozgrywającej), piętnastu czerwonych, sześciu kolorowych, czasem oznaczonych numerami, aby amatorzy wiedzieli za ile są punktów: 2 - żółty, 3 -zielona, 4 - brązowa, 5 - niebieska, 6 - różowa, 7 - czarna.
• W bilardzie rosyjskim standardowo występuje piętnaście bil białych i jedna żółta (rozgrywająca).

[edytuj] Stoły

Stoły do gry w bilarda są zazwyczaj prostokątne o stosunku boków 1 do 2. Na każdym rogu oraz na środku dłuższych band znajdują się łuzy. Stoły standardowo mają wielkości 7, 8, 9 oraz 12 stóp (długość dłuższej krawędzi).

[edytuj] Gry bilardowe

• Bilardy francuskie - Stół ma wymiar 5 na 10 stóp, nie posiada łuz. W grze występuje niewielka ilość bil.
  • Angle game
  • Balkline
  • Bilard artystyczny
  • Boccette
  • Crokinole
  • Czwórka
  • Five-pins
  • Karambol
  • Novuss
  • Straight rail
  • Yotsudama
  • Three Cushion

• Bilardy amerykańskie, tzw. pool-billiards - Stół prostokątny ma wymiary: 7' (198 х 99 cm), 8' (224 х 112 cm), 9' (254 х 127 cm) (najpopularniejszy 9'). Posiada 6 łuz (w rogach i na środkach dłuższych boków). Bile kolorowe mają średnicę 57.2 mm. Bila biała może mieć różne średnice (48 mm, 52.4 mm, 57.2 mm, 60.3 mm) oraz może być wykonana w wersji magnetycznej. Stosuje się w nich ogólne zasady gry w bilard amerykański (Wikiźródła), które są zbiorem zasad obowiązującym we wszystkich grach na stół amerykański, z wyjątkiem reguł, które stoją w jawnej sprzeczności ze szczegółowymi zasadami poszczególnych gier.
  • Bank pool
  • Baseball pocket billiards
  • Bowliards
  • Cake pool
  • Casino
  • Chicago
  • Cowboy pool
  • Cribbage pool
  • Crossover
  • Crud
  • Cutthroat
  • Equal offense
  • Czternaście plus jeden (Straight pool)
  • Czterdzieści jeden
  • Dziewiątka - bilard dziewięciobilowy
    • Dziesiątka
    • Siódemka
    • Szóstka
  • Flanges
  • Golf
  • Honolulu
  • Indian
  • Killer - inaczej "Trzy życia"
  • Line Up
  • Mexican pool
  • One-pocket
  • Ósemka - inaczej "Blackball", "solid & stripes"
    • Ósemka angielska (bez względu na nazwę jest zaliczana do bilardów amerykańskich),
    • Ósemka chińska (bez względu na nazwę jest zaliczana do bilardów amerykańskich),
    • Irish standard pool
    • Piętnaście plus jeden
    • Convergence 8-Ball
    • Pan i pani - z ang. Mr and Mrs bilard o nierównych zasadach dla dwojga graczy
    • One Fifteen Ball
  • Piętnastka
  • Rotacja
  • Speed pool
  • Tęcza
  • Trójka

• Bilardy angielskie - Podobny do bilardu amerykańskiego, jednak stół ma wymiary 12' (356 х 178 cm) i posiada inny zestaw bil.
  • Snooker
  • Cake

• Bilardy rosyjskie - Używa się bil o rozmiarach 60,3mm lub 68mm (w zależności od wielkości stołu).Rozmiary stołów oraz rozmieszczenie łuz jest podobne jak w bilardach amerykańskich i angielskich. Łuzy są tylko 2-4 mm większe od bil.
  • Ruska piramida

• Inne
  • Kelly - gra z "butelką"
  • Skittle pool
  • Pokerball - inaczej poker pool, gra z wykorzystaniem kart.
  • Bottle pool gra bilardowa z użyciem specjalnego rekwizytu - "butelki"
  • Gałganduch - dawna odmiana bilardu; na środku stołu stawiano "kręgiel z dzwonkiem" (również zwany gałganduchem)
  • Zoneball - odmiana bilardu na sześciokątnym stole
  • bumper pool
  • bilard barowy
  • Bagatelle
  • Skittle pool - gra z 'pionkami'

[edytuj] Schemat amerykańskiego stołu bilardowego

Polskie oznaczenia:

• kitchen - kuchnia, baza
• foot spot - punkt główny stołu
• head string - linia bazy

[edytuj] Linki

• (en) Official Pool Game Rules - zasady ogólne, do gier w 6, 8 ,9 ,10, oraz Cutthroat, Pokerball, One-Pocket, Cowboy
• (en) www.billiardsforum.info - strona z poradami, forum i zasadami do 16 gier