Choroba Heinego-Medina
Z Wikipedii
|
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
Choroba Heinego-Medina (poliomyelitis, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, H14) — wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirus polio (wirus zapalenia rogów przednich rdzenia kręgowego). Nazwa tej choroby wywodzi się od nazwisk dwóch uczonych, którzy tę chorobę opisali: Jakob Heine (w roku 1840 jako porażenie dziecięce) i Karl Oskar Medin (w roku 1890 jako ostrą chorobę zakaźną). Do XIX w. występowała sporadycznie, później nastąpiła pandemia, obejmująca głównie półkulę północną. Liczba zachorowań drastycznie spadła po wynalezieniu skutecznych szczepionek. W 2001 WHO uznała Europę za wolną od tej choroby (wcześniej były plany eradykacji do tegoż roku, później data została przesunięta do roku 2005). Obecnie w związku z tymi planami należy informować służby sanitarne danego kraju i WHO o każdym przypadku. Aby rozpoznać polio, należy wyizolować i zidentyfikować wirusa, czy jest to szczep dziki, czy to zakażenie poszczepienne wirusem po rewersji do pełnej wirulencji.
Spis treści |
[edytuj] Infekcja
Do organizmu wirus dostaje się drogą fekalno-oralną, a potem przez nabłonek jelit, gdzie się replikuje. Czas inkubacji to 9 do 12 dni. Następnie atakuje pobliskie węzły chłonne i układ krwionośny. Jest to wiremia pierwotna. Na tym etapie może dojść do wytworzenia przeciwciał, co hamuje rozwój zakażenia. Jest to tzw. zakażenie poronne. U osób, które nie opanowały pierwotnej wiremii, występuje wiremia wtórna, która jest znacznie bardziej nasilona. Wirusy rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Receptory dla nich znajdują się w wielu komórkach, w tym w komórkach ośrodkowego układu nerwowego głównie rogów przednich rdzenia kręgowego, rdzenia przedłużonego i mostu.
[edytuj] Przebieg choroby
 |
Następstwa nagminnego porażenia dziecięcego |
| ICD-10: |
B91
|
|
B91.0 {{{X.0}}} |
|
| B91.1 {{{X.1}}} | |
| B91.2 {{{X.2}}} | |
| B91.3 {{{X.3}}} | |
| B91.4 {{{X.4}}} | |
| B91.5 {{{X.5}}} | |
| B91.6 {{{X.6}}} | |
| B91.7 {{{X.7}}} | |
| B91.8 {{{X.8}}} | |
| B91.9 {{{X.9}}} | |
Przebieg choroby jest różny, od łagodnego do śmiertelnego:
- przebieg bezobjawowy – tak przebiega większość zakażeń poliowirusami.
- zakażenie poronne – występują objawy nieswoiste
- aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (nazywane "jałowym") – występuje u około 1% zakażonych. Zapalenie ustępuje samoistnie i zwykle nie daje powikłań.
- postać porażenna – rozwija się u około 0,1% zakażonych:
- postać rdzeniowa – charakteryzuje się porażeniami wiotkimi. Wirus atakuje motoneurony α. Powstałe porażenie jest zwykle asymetryczne. Zaatakowane są zwykle motoneurony grup mięśni proksymalnych (dystalne rzadziej) i kończyn dolnych (górne czasem też). Mięśnie unerwiane przez zaatakowane neurony z czasem zanikają (jest to wynik braku troficznego wpływu acetylocholiny). W przypadku polimyelitis utrata czucia zdarza się wyjątkowo rzadko, z tego powodu ten objaw z reguły wyklucza zakażenie poliowirusem.
- postać opuszkowa – częstsza u dorosłych niż u dzieci. W tej postaci wirus atakuje struktury podstawy mózgu w tym jądra nerwów czaszkowych oraz ośrodek oddechowy i ośrodek krążenia w rdzeniu przedłużonym. Stanowi ona bezpośrednie zagrożenie życia.
- postać opuszkowo-rdzeniowa – obejmuje zarówno rdzeń kręgowy i opuszkę (podstawę) mózgu. Rokowanie jest bardzo złe.
- zapalenie mózgu – bardzo rzadkie, ale zwykle śmiertelne.
- zespół poporażenny – tzw. zespół post-polio, występuje po 25-30 latach u 20-30% osób z przebytym porażeniem. Przyczyna nie jest poznana, ale zaobserwowano, że:
- choroba obejmuje głównie mięśnie poprzednio względnie zaoszczędzone,
- choroba postępuje na tyle wolno, że nie prowadzi do wyraźnego upośledzenia czynności mięśni.
[edytuj] Szczepienia
Pierwszą skuteczną szczepionką przeciwko polio była szczepionka Koprowskiego – podawana była doustnie i zawierała atenuowanego wirusa. Została wyparta przez szczepionkę Sabina.
Obecnie stosuje się dwie szczepionki, są to:
- szczepionka Salka (w literaturze anglosaskiej IPV – Inactivated Poliovirus Vaccine) – zawiera zabite wirusy podawane pozajelitowo (iniekcja). Wywołuje tylko odpowiedź ogólnoustrojową, wirusy nie kolonizują nabłonka jelit i nie pobudzają produkcji odpowiedniej Ig A.
- szczepionka Sabina (w literaturze anglosaskiej OPV – Oral Poliovirus Vaccine, w zależności od ilości typów wirusa (I, II lub III) rozróżnia się: mOPV – monovalent OPV lub tOPV – trivalent OPV)- jest to szczepionka zawierająca żywe, atenuowane wirusy. Jest podawana doustnie. Jej zaletą jest łatwiejsze podanie, co umożliwia skuteczniejsze szczepienia masowe (zwłaszcza w krajach rozwijających się, gdzie jest to choroba najczęstsza (ognisko endemiczne w Indiach, Pakistanie i Nigerii), a brakuje wykwalifikowanego personelu medycznego). Kolejna przewaga nad szczepionką Salka to wywołanie odporności nie tylko ogólnej, w wyniku przenikania wirusów do krwi, ale i miejscowej, którą stymuluje namnażanie się wirusa w enterocytach. Wirus atenuowany zakaża ponadto osoby nie szczepione na drodze fekalo-oralnej. Ze względu na znacznie większą ilość szczepionych niż chorych teoretycznie szczep atenuowany powinien wypierać ze środowiska szczep dziki. Jej wadą jest możliwość rewersji do formy o pełnej wirulencji w czasie replikacji w enterocycie. Zachorowania poszczepienne zdarzają się jednak rzadko (3,8 przypadków na 10 milionów dawek).
Służby epidemiologiczne zalecają szczepionkę Sabina, choć część lekarzy nawołuje do powrotu do szczepionki Salka ze względu na brak możliwości rewersji. W Polsce stosuje się serię kombinowaną. Najpierw otrzymuje się szczepionkę Salka (dwa razy), a następne dawki to szczepionka Sabina.
[edytuj] Terminologia
Istnieje kilka sposobów zapisu nazwy tej choroby. Prawidłowa nazwa to wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego lub łacińska poliomyelitis. Nazwy przestarzałe i potoczne to:
- choroba Heinego i Medina
- choroba Heinego-Medina
- polio
- paraliż dziecięcy
- nagminne porażenie dziecięce
[edytuj] Historia
- 1938 Kampania zbierania darów „March of Dimes” (marsz dziesięciocentówek) na badania nad chorobą, zainicjowana przez Franklina D. Roosevelta, prezydenta USA.
- 1947 Hilary Koprowski rozpoczyna badania nad polio
- 1948 Jonas Salk identyfikuje trzy szczepy zarazka polio
- 1950 27 lutego szczepionka Hilarego Koprowskiego zostaje podana po raz pierwszy
- 1952 Wynalezienie przez dr. Salka szczepionki
- 1955 Pierwsza kampania szczepień w USA
- 1961 Albert Sabin opracowuje szczepionkę doustną
- 1988 Światowa Organizacja Zdrowia inicjuje kampanię na rzecz walki z polio
- 1994 Ogłoszono wyeliminowanie polio w Ameryce
- 2001 Ogłoszono wyeliminowanie polio w Azji
- 2002 Ogłoszono wyeliminowanie polio w Europie
[edytuj] Ciekawostki
Nosicielami polio są lub byli m.in. znana polska działaczka humanitarna Janina Ochojska oraz czterokrotny prezydent USA Franklin Delano Roosevelt. We Francji, w latach 50-tych, niedaleko Wersalu, w podparyskim szpitalu im. Raymonda Poincaré (Hôpital Raymond-Poincaré w Garches) istniał dział rehabilitacyjny przeznaczony dla osób z wyraźnym upośledzeniem czynności mięśni.
Makak jawajski był wykorzystywany jako zwierze laboratoryjne w doświadczeniach, które doprowadziły do odkrycia szczepionki przeciw wirusowi choroby Heinego- Medina.
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii!
Wikiprojekt: Nauki medyczne • Portal: Nauki medyczne
