Czarna Staszowska

Z Wikipedii

Naturalne koryto Czarnej, przed Staszowem

Czarna
Regulacja koryta Czarnej w obrębie Staszowa
Lokalizacja	Europa Polska
Źródło	strumienie w Górach Świętokrzyskich powyżej Smykowa od 302 do 408 m n.p.m.
Ujście	Wisła między Winnicą a Zawadą ok. 154 m n.p.m
Długość	61 km
Powierzchnia zlewni	1 358,6 km²
Średni roczny przepływ	5 m³/s (Połaniec)
Rzeki Polski

Drzewo nadcięte przez bobry nad Czarną, przed Staszowem

Czarna (Czarna Staszowska) - rzeka w południowo-wschodniej Polsce, lewobrzeżny dopływ górnej Wisły. Płynie przez teren województwa świętokrzyskiego, główna rzeka powiatu staszowskiego.

Rzeka bierze początek ze strumieni górskich Gór Świętokrzyskich wypływających spod Góry Kamień, Góry Stołowej i Góry Włochy (na wysokości 302 - 408 m n.p.m.). Strumienie łączą się w okolicy Smykowa (na wysokości 250 m n.p.m.). Czarna przepływa w pobliżu Rakowa, przez pastwiska stepowe Kotuszowa, Kurozwęk, następnie przez Staszów, gdzie ma charakterystyczne piaszczyste brzegi. Dalej mija Rytwiany, a przy Połańcu (między Winnicą a Zawadą) wpada do Wisły. Ujście rzeki znajduje się na wysokości 154 m n.p.m. w tzw. Zapadlisku Połanieckim.

Czarna wykształciła dolinę o płaskim dnie i miejscami o stromych zboczach (okolice Rakowa). Dno rzeki jest piaszczyste, żwirowo-kamienne, przy ujściu muliste. Brzegi średnio wysokie i niskie, przeważnie porośnięte olchą lub lasami sosnowymi.

Zlewnię Czarnej można podzielić na dwa rejony: dorzecze rzeki Wschodniej (ok. 680 km²) oraz dorzecze właściwe rzeki Czarnej (bez dorzecza Wschodniej, ok. 698 km²).

Na 34 kilometrze Czarnej zbudowany jest zbiornik retencyjny Chańcza. Na odcinku od źródła do Chańczy rzeka niesie wody II klasy, żyją w niej między innymi raki i pstrągi. Wpadająca do zalewu rzeka Łagowica wprowadza wody poza klasowe, co obniża jakość wody w dalszym biegu Czarnej do klasy III. Od lat utrzymuje się w III ogólnej klasie czystości, pod względem fizyko-chemicznym nawet w I i II.

Czarna zbiera wody ze wschodniej części Gór Świętokrzyskich, przez co stwarza zagrożenie powodziowe prawie każdej wiosny w czasie roztopów. Szczególnie narażone są małe miejscowości w górnym biegu rzeki. Dla miejscowości poniżej zalewu Chańcza dodatkowym czynnikiem powodziowym jest upuszczanie nadmiernie nagromadzonej wody ze zbiornika w momencie przepełnienia w czasie powodzi. Od 2004 roku prowadzone są prace regulujące bieg rzeki w obrębie miasta Staszowa.

Czarną zamieszkuje ok. 20 gatunków ryb z ośmiu rodzin: karpiowate, ciernikowate, szczupakowate, piskorzowate, łososiowate, dorszowate, okoniowate, przylgowate. W środkowym i dolnym odcinku rzeki dominują karpiowate. W górnym odcinku dominuje okoń, pstrąg potokowy, płoć i śliz. Ciekawym okazem ichtiofauny jest bezszczękowy minog strumieniowy. Gatunkiem introdukowanym jest amur biały.