Ełk (rzeka)

Z Wikipedii

Ełk (dawniej Łęg) - rzeka na Pojezierzu Mazurskim prawy dopływ Biebrzy, długość 114 km.

Rzeka Ełk jest prawobrzeżnym dopływem Biebrzy, ciekiem IV rzędu. Długość całkowita rzeki wynosi dokładnie 113,6 km, w tym 86,0 km w granicach województwa warmińsko-mazurskiego. Powierzchnia zlewni wynosi 1524,5 km2.*

W regionalizacji fizycznogeograficznej Polski według Kondrackiego* zlewnia rzeki znajduje się w granicach trzech mezoregionów: Wzgórza Szeskie i Pojezierze Ełckie (makroregion Pojezierze Mazurskie) oraz Kotlina Biebrzańska (makroregion Nizina Pómocnopodlaska).

Swój początek bierze na Szeskiej Górze koło Gołdapi. Następnie przepływa południkowo przez wschodnie obszary województwa warmińsko- mazurskiego (powiaty: gołdapski, olecki i ełcki - obszar Pojezierza Ełckiego) oraz powiaty grajewski i moniecki w województwie podlaskim. Przepływa przez jeziora: Łaźno, Łaśmiady, Ełckie.

Początkowy odcinek rzeki (do ujścia do jeziora Łaśmiady) nosi nazwy Czarna Struga i Łaźna Struga. Nazwę Ełk przybiera po przepłynięciu Jeziora Ełckiego w kierunku południowym. Uchodzi do Biebrzy w okolicach miejscowości Osowiec, położonej na obszarze Bagien Biebrzańskich. Wody dolnego biegu rzeki nie przepływają pierwotnym korytem - zostały skierowane do Biebrzy krótszą drogą, Kanałem Rudzkim - utworzony i uregulowany na przełomie XIX i XX wieku, omijający dużą część starego koryta Ełku. Stary odcinek ujściowy koryta rzeki Ełk wykorzystuje obecnie Jegrznia przed ujściem do Biebrzy.

Rzeka przepływa przez teren powiatu goldapskiego (gminę Gołdap, oleckiego (gminy:Kowale Oleckie, Świętajno) oraz ełckiego (gminy:Stare Juchy, Ełk i Prostki). Największymi miejscowościami położonymi nad rzeką są: Ełk, Straduny, Nowa Wieś Ełcka i Prostki.

Do głównych lewobrzeżnych dopływów Ełku należą: Mazurka, Połomska Młynówka, Karmelówka, Kanał Kuwasy,a prawobrzeżnych: Gawlik, Różanica i Binduga. Zlewnia, ukształtowana przez zlodowacenie bałtyckie, w większości zbudowana jest z glin zwałowych z fragmentami piasków i żwirów. Powstałe tu gleby brunatne właściwe i wyługowane oraz płowe charakteryzują się bardzo małą przepuszczalnością. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Występują tu liczne pagórki, zagłębienia bezodpływowe(często zatorfione). W strukturze użytkowania zlewni znaczną powierzchnię zajmują lasy oraz grunty orne.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń są ścieki, które pochodzą z oczyszczalni w Nowej Wsi Ełckiej i w Prostkach. Znaczącymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń rzeki są ścieki z mechaniczno-biologicznej (ze stopniem defosfatacji) oczyszczalni dla Ełku, zlokalizowanej w Nowej Wsi Ełckiej (około 11 660 m3/d ścieków – kontrola z czerwca 2002 r.) oraz z oczyszczalni gminnej w Prostkach (165 m3/d ścieków – kontrola z września 2002 r.). Mniejsze ilości ścieków są odprowadzane z osiedli mieszkaniowych w Stradunach (około 70 m3/d – kontrola WIOŚ ze stycznia 2000 r.), Bobrach (około 60 m3/d – kontrola z października 2000 r.), Wiśniowie Ełckim (około 20 m3/d –kontrola z marca 2001 roku) i Pietraszach (około 10 m3/d – kontrola z marca 2001 r.). Gorzelnia Rolnicza w Stradunach po zakończeniu kampanii produkcyjnej jednorazowo odprowadzała do rzeki Ełk (poprzez rów melioracyjny) ścieki oczyszczone w ilości około 50 m3/d (kontrola ze stycznia 2002 r.).

Wody tej rzeki prawie na całej długości zakwalifikowały się do III klasy czystości. Jedynie w Nowej Wsi Ełckiej stwierdzono II klasę.

Jakość wód rzeki Ełk w 2006r. badano w jednym przekroju pomiarowo-kontrolnym w Nowej Wsi Ełckiej, ujętym w europejskiej sieci EUROWATERNET. W odniesieniu do oceny za 2005r. jakość wód Ełku nie uległa zmianie i nadal utrzymywała się na poziomie III klasy.

Wody rzeki Ełk w 2004 roku na stanowisku zlokalizowanym w Nowej Wsi Ełckiej odpowiadały normom III klasy. O ocenie ogólnej zadecydowały: barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, azot Kjejdahla, bar oraz liczba bakterii grupy coli typu kałowego. Duży wpływ na poprawę stanu czystości rzeki miała modernizacja oczyszczalni w Ełku i Prostkach (wprowadzono III stopień oczyszczania, polegający na redukcji biogenów w ściekach oczyszczonych. Doprowadziło to do znacznego zmniejszenia ładunku związków biogennych w rzece poniżej zrzutu.

[edytuj] Bibliografia

• Różański S, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Raport o stanie Środowiska na obszarze Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000, ISBN 83-7217-093-2.
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, "Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006roku", praca zbiorowa pod kier. Danuty Budzyńskiej, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Olsztyn 2007.
• Marek Kuczyński, "OCENA CZYSTOŚCI WÓD POJEZIERZA EŁCKIEGO" Praca licencjacka 2007 r.
• J. Kondracki Geografia regionalna Polski Wyd. Naukowe PWN Warszawa 1998 r