Hans Christian Andersen
Z Wikipedii
| 'Hans Christian Andersen' | |
 |
|
| Urodzony | 2 kwietnia 1805 Odense |
| Zmarł | 4 sierpnia 1875 Rolighed |
 Teksty na Wikiźródłach |
|
 Kolekcja cytatów w Wikicytatach |
|
Hans Christian Andersen * (ur. 2 kwietnia 1805 w Odense, zm. 4 sierpnia 1875 w Rolighed koło Kopenhagi) – duński pisarz i poeta, najbardziej znany ze swej twórczości baśniopisarskiej.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się 2 kwietnia 1805 roku w najbiedniejszej dzielnicy Odense jako syn 27-letniego szewca Hansa Andersena i ok. 30-letniej, niepiśmiennej praczki Anne Marie z domu Andersdatter (inne źródła podają, że była o 15 lat starsza od Hansa Christiana). Ojciec umarł z powodu komplikacji zdrowotnych po udziale w wojnie napoleońskiej, matka z powodu alkoholizmu. W dniu urodzenia został ochrzczony w domu, ze względu na to, że w tamtych czasach wiele noworodków umierało zaraz po urodzeniu. 15 kwietnia został ochrzczony w kościele św. Jana w Odense.
W krainę baśni pierwsza wprowadziła go babcia (od strony ojca). Andersen spotykał się z nią w szpitalu psychiatrycznym, gdzie przebywał jego chory dziadek. Kilka motywów z opowieści babki zostało później wykorzystanych przez Andersena w jego utworach. Po śmierci ojca i powtórnym małżeństwie matki (z Nielsem Gunersenem) Andersen wyjechał we wrześniu 1819 do Kopenhagi, z zamiarem zostania aktorem. W latach 1820-1821 uczęszczał do szkoły baletowej w Kopenhadze. Próbował także gry w teatrze, ale nie przyjęto go. Karierę rozpoczął jako śpiewak z wysokim sopranem, ale utracił go po mutacji.
Za wszelką cenę starał się być jak najbliżej teatru, w którym zadebiutował jako autor w 1829 sztuką Kjærlighed paa Nicolaj Taarn (Miłość na Wieży Mikołaja). Od tego czasu pisał sporo sztuk teatralnych, które nie zawsze cieszyły się powodzeniem. Ze względu na brak wykształcenia sztuki pełne były błędów ortograficznych, interpunkcyjnych i stylistycznych. Krytycy od początku je odrzucali. Dzięki wytrwałości dostał w 1822 stypendium królewskie, które umożliwiło mu dalszą naukę w szkole, a później studia. Pomógł mu Jonas Collins, który od początku wierzył w talent chłopca. W jego synu, Edvardzie Andersen się zakocha, co rozpocznie jego homoseksualne przygody. Pewniejsza sytuacja materialna pozwoliła na kontynuowanie pracy twórczej i rozwijanie zainteresowań. Zwiedził niemal całą Europę. Ciekawość świata i ludzi, ale także nieustanny niepokój ducha, poczucie osamotnienia, kompleksy, skomplikowany charakter dziwaka, nadmierna wrażliwość, egocentryzm uniemożliwiały mu znalezienie stałego miejsca i prowadzenie ustabilizowanego życia. Martwił się, iż oszaleje podobnie jak jego dziadek. Miewał stany depresyjne i melancholiczne, a pod koniec życia chorował na gruźlicę.
Miał wielu wybitnych i sławnych znajomych, należeli do nich: Bertel Thorvaldsen, Adam Oehlenschlager, Heiberg, Lind, Bjornson, Karol Dickens czy bracia Grimm. W 1851 w wyrazie uznania dla wiedzy i zasług Andersena przyznano mu tytuł profesora, a w 1874 tytuł radcy. Zmarł 4 sierpnia 1875 roku w Rolighed koło Kopenhagi.
[edytuj] Kariera
Debiutował w 1822 zbiorem utworów Młodzieńcze próby wydanych pod pseudonimem William Christian Walter. Twórczości dla dzieci początkowo nie traktował poważnie, raczej jako zajęcie na marginesie pisarstwa dla dorosłych. Choć zastrzegał, iż jego baśnie to pudełka: dzieci oglądają opakowanie, a dorośli mają zajrzeć do wnętrza. Bardzo nie lubił, gdy jego baśnie od początku uznano za dzieła dla dzieci, bez głębszego sensu. Jednak właśnie baśnie przyniosły mu wielki rozgłos i sławę. Pierwszy ich zbiór (Eventyr fortalte for Børn (Baśnie opowiedziane dla dzieci)), został wydany w Kopenhadze w roku 1835, a kolejne tomy ukazały się w latach 1836 i 1837. Zachęcony powodzeniem pierwszej serii, pisarz wydawał kolejne aż do roku 1872. Wydał kilka tomów wierszy, wiele opowiadań, szkiców, powieści, sztuki teatralne. Także dziennik swojego życia. Ilustratorami pierwszych (i wielu kolejnych, do dziś) wydań baśni Andersena byli Lorenz Frølich i Vilhelm Pedersen.
Do najbardziej znanych powieści H. C. Andersena należą:
- Improwizator (Improvisatoren, 1835, wyd. pol. 1859)
- OT (1836)
- Tylko grajek (Kun en Spillemand, 1937)
Wszystkie te powieści zawierają elementy autobiograficzne. Najbardziej znane baśnie H. C. Andersena to:
- Bałwan ze śniegu (Sneemanden)
- Brzydkie kaczątko (Den grimme Ælling)
- Bzowa babuleńka (Hyldemoer)
- Calineczka (Tommelise)
- Choinka (Grantræet)
- Co ojciec czyni, jest zawsze słuszne (Hvad Fatter gjør, det er altid det Rigtige)
- Co się zdarzyło ostowi (Hvad Tidselen oplevede)
- Dziewczynka z zapałkami (Den lille Pige med Svovlstikkerne)
- Dzielny ołowiany żołnierz (Den standhaftige Tinsoldat)
- Dzikie łabędzie
- Igła do cerowania (Stoppenaalen)
- Imbryk
- Kalosze szczęścia (Lykkens Kalosker)
- Kogut podwórzowy i kogucik na dachu (Gaardhanen og Veirhanen)
- Królowa śniegu (Sneedronningen. Et Eventyr i syv Historier)
- Krzesiwo (Fyrtøiet)
- Księżniczka na ziarnku grochu (Prindsessen paa Ærten)
- Kwiaty małej Idy (Den lille Idas Blomster)
- Latający kufer (Den flyvende Kuffert)
- Len (Hørren)
- Mała Syrenka (Den Lille Havfrue)
- Mały Klaus i duży Klaus (Lille Claus og store Claus)
- Nowe szaty cesarza (Keiserens nye Klæder)
- Ogrodnik i jego chlebodawcy
- Ole Zmruż-oczko (Ole Lukøie)
- Opowiadanie z diun (En Historie fra Klitterne)
- Ostatnia perła (Den sidste Perle)
- Pasterka i kominiarczyk
- Pewna wiadomość (Det er ganske vist!)
- Pięć ziarnek grochu
- Słowik (baśń) (Nattergalen)
- Stara latarnia
- Stokrotka
- Szyjka od butelki (Flaskehalsen)
- Świniopas (Svinedrengen)
- Talizman (Talismanen)
- Towarzysz podróży (Reisekammeraten)
- Zupa z kołka od kiełbasy (Suppe paa en Pølsepind)
- Cień
- Opowiadanie o matce
Baśnie zostały przetłumaczone na ponad 80 języków. Na język polski tłumaczyli je m. in. Stefania Beylin, Jarosław Iwaszkiewicz, Franciszek Mirandola i Władysław Syrokomla. W 1956 powstała międzynarodowa nagroda dla najwybitniejszych twórców literatury dla dzieci – Medal im. H.C. Andersena, przyznawany co dwa lata przez IBBY, a także Lista Honorowa im. H.C. Andersena, na której umieszczane są najlepsze książki dla dzieci i młodzieży.
W roku 2005, z okazji dwusetnej rocznicy urodzin baśniopisarza Poczta Polska wypuściła dwa znaczki, na których znajdują się wizerunki postaci z dwóch popularnych baśni Andersena: z Małej Syrenki oraz Królowej Śniegu. Natomiast w Danii postanowiono wydać wszystkie jego baśnie tak, jak je napisał – bez poprawek wydawnictw.
[edytuj] Bibliografia
- Jackie Wullschläger Andersen. Życie baśniopisarza, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2005, ISBN 83-7414-072-0
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- baśnie H. C. Andersena
- po polsku: Biblioteka Dzieci OnLine
- w jęz. oryginału (po duńsku): Arkiv for Dansk Litteratur
- http://www.hcandersen-homepage.dk
- Artykuł z portalu innastrona.pl
