Jan II Zygmunt Zápolya

Z Wikipedii

herb Jana II Zygmunta

Jan Zygmunt Zapolya, drzeworyt Nicolo Nelli, XVI w.

Jan Zygmunt (ur. 7 lipca 1540 w Budzie, zm. 14 marca 1571 w Gyulafehérvár - dziś rum. Alba Iulia) – pierwszy książę Siedmiogrodu, antykról Węgier panujący w latach 1559-1571 .

Syn króla węgierskiego Jana Zápolyi (węg. Zápolya János/Szapolyai János) oraz Izabeli Jagiellonki (córki króla Zygmunta I Starego). Już w 1540 na zgromadzeniu narodowym w Rákos wybrano go - niemowlę - następcą tronu jako Jana II, ale nie koronowano. Jego władza obejmowała wschodnie rejony kraju.

25 maja 1541, prawdopodobnie na skutek wstawienictwa Roksolany, sułtan turecki Sulejman I Wspaniały przekazał Siedmiogród Janowi Zygmuntowi - swemu "przybranemu synowi". W jego imieniu do 1551 roku władzę w Siedmiogrodzie sprawował brat Jerzy Martinuzzi (węg. Martinuzzi Fráter György) - biskup Wielkiego Waradynu (obecnie Oradea), a następnie przeszła ona w ręce Izabelli, która sprawowała władzę aż do swojej śmierci w 1559 roku. Jan II Zygmunt był wykształconym człowiekiem, mówił ośmioma językami; był miłośnikiem książek; finansował pobyt Bálinta Bakfarka w Siedmiogrodzie.

[edytuj] Swoboda wyznania

Jan Zygmunt urodził się jako katolik. Pod wpływem swojego lekarza nadwornego - Jerzego Blandraty przeszedł na luteranizm, a następnie na kalwinizm. W dorosłym życiu znaczny wpływ wywarł na niego Ferenc Dávid, który przyczynił się do tego, że Jan Zygmunt zmarł jako unitarianin. Istotnym posunięciem władcy było ogłoszenie wolności wyznania, do czego doszło w 1568 podczas zgromadzenia narodowego w Torda. W ten sposób reformacja w Siedmiogrodzie umocniła się i uformował się system czterech akceptowanych wyznań.

[edytuj] Umocnienie Księstwa Siedmiogrodzkiego

W 1562 doszło do krwawego stłumienia buntu szeklerów. W 1566 Jan Zygmunt otrzymał od sułtana Sulejmana dokument-przymierze (węg. szövetség-levél), który dawał mieszkańcom Siedmiogrodu prawo do swobodnego wyboru władcy. Na mocy układu w Spirze z 1570 Jan Zygmunt zrzekł się tytułu królewskiego i jako pierwszy używał tytułu księcia Siedmiogrodu. Kształtował się kierunek polityki zagranicznej, zgodnie z którym Siedmiogród tylko wówczas mógł żyć w pokoju, jeśli będzie tolerował "przyjaźń" zarówno Habsburgów, jak i Turków (polityka lawirowania między Habsburgami a sułtanem). Za panowania Jana Zygmunta ukształtował się zasięg wpływów władzy książęcej w Siedmiogrodzie. Językiem prawodawstwa był język węgierski.

Jan Zygmunt umarł 14 marca 1571 w cztery dni po ratyfikacji układu w Spirze. Wraz z jego śmiercią wymarł ród Zápolyich.