Jednoliścienne

Z Wikipedii

Jednoliścienne
Bambus zwyczajny
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Podgromada	Magnoliophytina
Klasa	jednoliścienne
Nazwa systematyczna
Liliopsida Brongn.
pub. Enum. Pl. Mus. Paris: xv, 17. 12 Aug 1843

Jednoliścienne (Liliopsida Brongn., dawniej Monocotyledoneae, Monocotyledones) – klasa roślin należących do gromady okrytonasiennych. Należą tu rośliny zielne, rzadziej drzewa (np. dracena). Często z łodygą przekształconą w kłącze, o sympodialnym typie wzrostu, z liśćmi niepodzielonymi, całobrzegimi, kwiatami trzykrotnymi. Wytwarzają tylko jeden liść zarodkowy liścień (cotyledon) i tej cesze jednoliścienne zawdzięczają swą nazwę.

Jednoliścienne obejmują ok. 70 rodzin i ponad 60 tys. gatunków. Należą tu m.in. pospolite rośliny cebulowe (ozdobne i użytkowe), trawy, turzycowate, efektowne storczyki i liliowate.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Systematyka 2.1 System APG II (2003) 2.2 System Reveala (1999) 2.3 System Takhtajana (1997) 3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Charakterystyka

Łodyga

Zielna, rzadziej zdrewniała (np. bambusowe), słabo rozgałęziona. Wiązki przewodzące rozproszone po całej łodydze, kolateralnie zamknięte i przebiegają równolegle, zazwyczaj bez przyrostu wtórnego (łodyga nie przyrasta na grubość).

Liście

Pojedyncze, całe, wydłużone, mogą być siedzące (bez ogonka liściowego) lub pochwiaste, bez przylistków, unerwione równolegle lub łukowato.

Kwiaty

Trójkrotne (3 okółki), okwiat pojedynczy.

Nasiona

Przeważnie bielmowe, zarodek z 1 liścieniem.

System korzeniowy

Przeważnie system wiązkowy.

[edytuj] Systematyka

W systemie klasyfikacji Cronquista i w systemie Takhtajana jest to jedna z dwóch klas należących do okrytonasiennych (obok dwuliściennych). W systemie Reveala jest to jedna z 5 klas (dwuliścienne zostały podzielone). W systemie APG jednoliścienne stanowią monofiletyczny klad bez odrębnie określonej kategorii systematycznej. W systemie tym, opartym na nowoodkrytych powiązaniach filogenetycznych, w istotny sposób zmienił się układ i relacje między poszczególnymi taksonami jednoliściennych.

[edytuj] System APG II (2003)

Jednoliścienne	Acorales Alismatales Petrosaviales Dioscoreales Pandanales Liliales Asparagales Arecales Poales Commelinales Zingiberales

[edytuj] System Reveala (1999)

Klasa: Liliopsida

• Podklasa: Alismatidae
  • Nadrząd: Butomanae
    • Rząd: Butomales
      • Rodzina: Butomaceae
  • Nadrząd: Alismatanae
    • Rząd: Alismatales
      • Rodziny: Limnocharitaceae, Alismataceae
    • Rząd: Hydrocharitales
      • Rodzina: Hydrocharitaceae
    • Rząd: Aponogetonales
      • Rodzina: Aponogetonaceae
    • Rząd: Najadales
      • Rodzina: Najadaceae
    • Rząd: Juncaginales
      • Rodziny: Scheuchzeriaceae, Juncaginaceae
    • Rząd: Potamogetonales
      • Rodziny: Potamogetonaceae, Ruppiaceae, Zannichelliaceae, Zosteraceae, Posidoniaceae, Cymodoceaceae
• Podklasa: Triurididae
  • Nadrząd: Triuridanae
    • Rząd: Triuridales
      • Rodzina: Triuridaceae
• Podklasa: Aridae
  • Nadrząd: Acoranae
    • Rząd: Acorales
      • Rodzina: Acoraceae
  • Nadrząd: Aranae
    • Rząd: Arales
      • Rodzina: Araceae
  • Nadrząd: Cyclanthanae
    • Rząd: Cyclanthales
      • Rodzina: Cyclanthaceae
  • Nadrząd: Pandananae
    • Rząd: Pandanales
      • Rodzina: Pandanaceae
• Podklasa: Liliidae
  • Nadrząd: Lilianae
    • Rząd: Tofieldiales
      • Rodzina: Tofieldiaceae
    • Rząd: Dioscoreales
      • Rodziny: Trichopodaceae, Stenomeridaceae, Avetraceae, Dioscoreaceae, Stemonaceae, Croomiaceae, Pentastemonaceae, Taccaceae
    • Rząd: Smilacales
      • Rodziny: Rhipogonaceae, Smilacaceae, Petermanniaceae
    • Rząd: Nartheciales
      • Rodzina: Nartheciaceae
    • Rząd: Petrosaviales
      • Rodzina: Petrosaviaceae
    • Rząd: Melanthiales
      • Rodziny: Chionographidaceae, Heloniadaceae, Xerophyllaceae, Melanthiaceae, Japonoliriaceae, Campynemataceae
    • Rząd: Trilliales
      • Rodzina: Trilliaceae
    • Rząd: Alstroemeriales
      • Rodzina: Alstroemeriaceae
    • Rząd: Colchicales
      • Rodziny: Burchardiaceae, Colchicaceae, Tricyrtidaceae, Uvulariaceae, Scoliopaceae, Calochortaceae
    • Rząd: Liliales
      • Rodziny: Liliaceae, Medeolaceae
    • Rząd: Hypoxidales
      • Rodzina: Hypoxidaceae
    • Rząd: Orchidales
      • Rodzina: Orchidaceae
    • Rząd: Tecophilaeales
      • Rodziny: Lanariaceae, Ixioliriaceae, Walleriaceae, Tecophilaeaceae, Cyanastraceae, Eriospermaceae
    • Rząd: Iridales
      • Rodzina: Iridaceae
    • Rząd: Burmanniales
      • Rodziny: Burmanniaceae, Corsiaceae
    • Rząd: Amaryllidales
      • Rodziny: Hyacinthaceae, Themidaceae, Alliaceae, Hesperocallidaceae, Amaryllidaceae
    • Rząd: Asparagales
      • Rodziny: Convallariaceae, Ophiopogonaceae, Asparagaceae
    • Rząd: Asteliales
      • Rodziny: Dracaenaceae, Ruscaceae, Nolinaceae, Asteliaceae, Geitonoplesiaceae, Luzuriagaceae, Philesiaceae
    • Rząd: Hanguanales
      • Rodzina: Hanguanaceae
    • Rząd: Agavales
      • Rodziny: Dasypogonaceae, Calectasiaceae, Hemerocallidaceae, Blandfordiaceae, Xanthorrhoeaceae, Agavaceae, Anthericaceae, Laxmanniaceae, Herreriaceae, Phormiaceae, Johnsoniaceae, Doryanthaceae, Asphodelaceae, Aloaceae, Aphyllanthaceae, Hostaceae
• Podklasa: Arecidae
  • Nadrząd: Arecanae
    • Rząd: Arecales
      • Rodzina: Arecaceae
• Podklasa: Commelinidae
  • Nadrząd: Bromelianae
    • Rząd: Bromeliales
      • Rodzina: Bromeliaceae
    • Rząd: Velloziales
      • Rodzina: Velloziaceae
  • Nadrząd: Pontederianae
    • Rząd: Haemodorales
      • Rodzina: Haemodoraceae
    • Rząd: Philydrales
      • Rodzina: Philydraceae
    • Rząd: Pontederiales
      • Rodzina: Pontederiaceae
  • Nadrząd: Commelinanae
    • Rząd: Xyridales
      • Rodziny: Rapateaceae, Xyridaceae, Mayacaceae
    • Rząd: Commelinales
      • Rodzina: Commelinaceae
    • Rząd: Eriocaulales
      • Rodzina: Eriocaulaceae
  • Nadrząd: Hydatellanae
    • Rząd: Hydatellales
      • Rodzina: Hydatellaceae
  • Nadrząd: Typhanae
    • Rząd: Typhales
      • Rodziny: Typhaceae, Sparganiaceae
  • Nadrząd: Juncanae
    • Rząd: Juncales
      • Rodziny: Juncaceae, Thurniaceae
    • Rząd: Cyperales
      • Rodzina: Cyperaceae
    • Rząd: Flagellariales
      • Rodziny: Flagellariaceae, Joinvilleaceae
    • Rząd: Restionales
      • Rodziny: Restionaceae, Anarthriaceae, Ecdeiocoleaceae, Centrolepidaceae
    • Rząd: Poales
      • Rodzina: Poaceae
• Podklasa: Zingiberidae
  • Nadrząd: Zingiberanae
    • Rząd: Zingiberales
      • Rodziny: Strelitziaceae, Heliconiaceae, Musaceae, Lowiaceae, Zingiberaceae, Costaceae, Cannaceae, Marantaceae.

[edytuj] System Takhtajana (1997)

• Podklasa: żabieńcowe (Alismatidae Takht.)
• Nadrząd: żabieńcopodobne (Alismatanae Takht.)
  • Rząd: żabieńcowce (Alismatales Dumort.)
    • Podrząd: Alismatineae Engl.
      • Rodzina: żabieńcowate (Alismataceae Vent.)
      • Rodzina: limnocharysowate (Limnocharitaceae Takht. ex Cronquist)
  • Rząd: onowodkowce (Aponogetonales Hutch.)
    • Rodzina: onowodkowate (Aponogetonaceae J. Agardh)
  • Rząd: żabiściekowce (Hydrocharitales Dumort.)
    • Rodzina: żabiściekowate (Hydrocharitaceae Juss.)
  • Rząd: świbkowce (Juncaginales Hutch.)
    • Rodzina: świbkowate (Juncaginaceae Rich.)
    • Rodzina: bagnicowate (Scheuchzeriaceae F. Rudolphi)
  • Rząd: jezierzowce (Najadanales Dumort.)
    • Rodzina: jezierzowate (Najadaceae Juss.)
  • Rząd: rdestnicowce (Potamogetonales Dumort.)
    • Podrząd: Potamogetonineae Engl.
      • Rodzina: Cymodoceaceae N. Taylor
      • Rodzina: posidoniowate (Posidoniaceae Hutch.)
      • Rodzina: rdestnicowate (Potamogetonaceae Dumort.)
      • Rodzina: rupiowate (Ruppiaceae Horan. ex Hutch.)
      • Rodzina: zamętnicowate (Zannichelliaceae Dumort.)
      • Rodzina: zosterowate (Zosteraceae Dumort.)
• Nadrząd: łączniopodobne (Butomanae Takht. ex Reveal)
  • Rząd: łączniowce (Butomales Hutch.)
    • Podrząd: Butomineae Engl.
      • Rodzina: łączniowate (Butomaceae Rich.)
• Podklasa: arekowe, palmowcowe (Arecidae Takht.)
• Nadrząd: arekopodobne (Arecanae Takht.)
  • Rząd: arekowce, palmowce (Arecales Bromhead )
    • Rodzina: arekowate, palmy, palmowate (Arecaceae Schultz Sch.)
• Podklasa: obrazkowe (Aridae Takht.)
• Nadrząd: tatarakopodobne (Acoranae Reveal)
  • Rząd: tatarakowce (Acorales Reveal)
    • Rodzina: tatarakowate (Acoraceae Martynov)
• Nadrząd: obrazkopodobne (Aranae Thorne ex Reveal)
  • Rząd: obrazkowce (Arales Dumort.)
    • Rodzina: obrazkowate (Araceae Juss.)
    • Rodzina: rzęsowate (Lemnaceae Bab.)
• Nadrząd: Cyclanthanae Thorne ex Reveal
  • Rząd: Cyclanthales J.H. Schaffn.
    • Rodzina: Cyclanthaceae Poit. ex A. Rich.
• Nadrząd: pandanopodobne (Pandananae Thorne ex Reveal)
  • Rząd: pandanowce (Pandanales Lindl.)
    • Rodzina: pandanowate (Pandanaceae R. Br.)
• Podklasa: komelinowe (Commelinidae Takht.)
• Nadrząd: bromeliopodobne, ananasopodobne (Bromelianae R. Dahlgren ex Reveal)
  • Rząd: bromeliowce, ananasowce, zapylcowce (Bromeliales Dumort.)
    • Podrząd: Bromeliineae Engl.
      • Rodzina: bromeliowate, ananasowate, zapylcowate (Bromeliaceae Juss.)
  • Rząd: Velloziales R. Dahlgren ex Reveal
    • Rodzina: Velloziaceae Endl.
• Nadrząd: komelinopodobne (Commelinanae Takht.)
  • Rząd: komelinowce, trzykrotkowce (Commelinales Dumort.)
    • Podrząd: Commelinineae Engl.
      • Rodzina: komelinowate, trzykrotkowate (Commelinaceae R. Br.)
  • Rząd: niedotrawowce (Eriocaulales Nakai)
    • Rodzina: niedotrawowate (Eriocaulaceae P. Beauv. ex Desv.)
  • Rząd: łuczydłowce (Xyridales Lindl.)
    • Rodzina: majakowate (Mayacaceae Kunth)
    • Rodzina: Rapateaceae Dumort.
    • Rodzina: łuczydłowate (Xyridaceae C. Agardh)
• Nadrząd: Hydatellanae Takht. ex Reveal
  • Rząd: Hydatellales Cronquist in Takht.
    • Rodzina: Hydatellaceae U. Hamann
• Nadrząd: sitopodobne (Juncanae Takht.)
  • Rząd: ciborowce, turzycowce (Cyperales Hutch.)
    • Rodzina: ciborowate, turzycowate (Cyperaceae Juss.)
  • Rząd: sitowce (Juncales Dumort.)
    • Podrząd: Juncineae Engl.
      • Rodzina: sitowate (Juncaceae Juss.)
      • Rodzina: Thurniaceae Engl.
  • Rząd: wiechlinowce, trawowce, plewowce (Poales Small)
    • Rodzina: wiechlinowate, trawy (Poaceae (R. Br.) Barnh.)
  • Rząd: rześciowce (Restionales Hook.)
    • • Rodzina: Anarthriaceae D.F. Cutler & Airy Shaw
      • Rodzina: Centrolepidaceae Endl.
      • Rodzina: Ecdeiocoleaceae D.F. Cutler & Airy Shaw
      • Rodzina: Joinvilleaceae Toml. & A.C. Sm.
      • Rodzina: rześciowate (Restionaceae R. Br.)
    • Podrząd: Flagellariineae Engl.
      • Rodzina: Flagellariaceae Dumort.
• Nadrząd: rozpławopodobne (Pontederianae Takht. ex Reveal)
  • Rząd: Haemodorales Hutch.
    • Rodzina: Haemodoraceae R. Br.
  • Rząd: Philydrales Dumort.
    • Podrząd: Philydrineae Engl.
      • Rodzina: Philydraceae Link
  • Rząd: rozpławowce (Pontederiales Hook.)
    • Podrząd: Pontederiineae Engl.
      • Rodzina: rozpławowate (Pontederiaceae Kunth)
• Nadrząd: pałkopodobne (Typhanae Thorne ex Reveal)
  • Rząd: pałkowce (Typhales Dumort.)
    • Rodzina: pałkowate (Typhaceae Juss.)
    • Rodzina: jeżogłówkowate (Sparganiaceae F. Rudolphi)
• Podklasa: liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.)
• Nadrząd: liliopodobne (Lilianae Takht.)
  • Rząd: agawowce (Agavales Hutch.)
    • Rodzina: agawowate (Agavaceae Endl.)
    • Rodzina: aloesowate (Aloaceae Batsch)
    • Rodzina: funkiowate, hostowate (Hostaceae B. Mathew)
    • Rodzina: formiowate (Phormiaceae J. Agardh)
    • Rodzina: liliowcowate (Hemerocallidaceae R. Br.)
    • Rodzina: pajęcznicowate (Anthericaceae J. Agardh)
    • Rodzina: złotogłowowate, asfodelowate (Asphodelaceae Juss.)
    • Rodzina: Anemarrhenaceae Conran
    • Rodzina: Aphyllanthaceae Burnett
    • Rodzina: Blandfordiaceae R. Dahlgren & Clifford
    • Rodzina: Calectasiaceae Endl.
    • Rodzina: Dasypogonaceae Dumort.
    • Rodzina: Doryanthaceae R. Dahlgren & Clifford
    • Rodzina: Herreriaceae Endl.
    • Rodzina: Johnsoniaceae Lotsy
    • Rodzina: Laxmanniaceae Bubani
    • Rodzina: Xanthorrhoeaceae Dumort.
  • Rząd: krasnolicowce (Alstroemeriales Hutch.)
    • Rodzina: krasnolicowate (Alstroemeriaceae Dumort.)
  • Rząd: amarylkowce (Amaryllidales Bromhead)
    • Rodzina: czosnkowate (Alliaceae J. Agardh)
    • Rodzina: amarylkowate (Amaryllidaceae J. St.-Hil.)
    • Rodzina: hiacyntowate (Hyacinthaceae Batsch)
    • Rodzina: Hesperocallidaceae Traub
    • Rodzina: Themidaceae Salisb.
  • Rząd: szparagowce (Asparagales Bromhead)
    • Rodzina: szparagowate (Asparagaceae Juss.)
    • Rodzina: konwaliowate (Convallariaceae Horan.)
    • Rodzina: Hypoxidaceae R. Br.
    • Rodzina: Ophiopogonaceae Endl.
  • Rząd: Asteliales Dumort.
    • Rodzina: Asteliaceae Dumort.
    • Rodzina: dracenowate (Dracaenaceae Salisb.)
    • Rodzina: ruszczykowate (Ruscaceae Sprengl. ex Hutch.)
    • Rodzina: Geitonoplesiaceae R. Dahlgr. ex Conran
    • Rodzina: Luzuriagaceae Lotsy
    • Rodzina: Nolinaceae Nakai
    • Rodzina: Philesiaceae Dumort.
  • Rząd: Burmanniales Heintze
    • Podrząd: Burmanniineae Engl.
      • Rodzina: Burmanniaceae Blume
      • Rodzina: Corsiaceae Becc.
  • Rząd: zimowitowce (Colchicales Dumort.)
    • Rodzina: zimowitowate (Colchicaceae DC.)
    • Rodzina: jagodowcowate (Uvulariaceae A. Gray ex Kunth)
    • Rodzina: Burchardiaceae Takht.
    • Rodzina: Calochortaceae Dumort.
    • Rodzina: Scoliopaceae Takht.
    • Rodzina: Tricyrtidaceae Takht.
  • Rząd: pochrzynowce (Dioscoreales Hook. f.)
    • Rodzina: pochrzynowate (Dioscoreaceae R. Br.)
    • Rodzina: Avetraceae Takht.
    • Rodzina: Croomiaceae Nakai
    • Rodzina: Pentastemonaceae Duyfjes
    • Rodzina: Stemonaceae Engl.
    • Rodzina: Stenomeridaceae J. Agardh
    • Rodzina: Taccaceae Dumort.
    • Rodzina: Trichopodaceae Hutch.
  • Rząd: Hanguanales R. Dahlgren ex Reveal
    • Rodzina: Hanguanaceae Airy Shaw
  • Rząd: kosaćcowce (Iridales Raf.)
    • Podrząd: Iridineae Engl.
      • Rodzina: kosaćcowate (Iridaceae Juss.)
  • Rząd: liliowce (Liliales Perleb)
    • Podrząd: Liliineae Rchb.
      • Rodzina: liliowate (Liliaceae Juss.)
      • Rodzina: Medeolaceae (S. Wats.) Takht.
  • Rząd: melantkowce (Melanthiales R. Dahlgren ex Reveal)
    • Rodzina: melantkowate (Melanthiaceae Batsch)
    • Rodzina: Campynemataceae Dumort.
    • Rodzina: Chionographidaceae (Nakai) Takht.
    • Rodzina: Heloniadaceae J. Agardh
    • Rodzina: Japonoliriaceae Takht.
    • Rodzina: Xerophyllaceae Takht.
  • Rząd: Nartheciales Reveal & Zomlefer
    • Rodzina: Nartheciaceae Fr. ex Bjurzon
  • Rząd: storczykowce (Orchidales Raf.)
    • Podrząd: Orchidineae Rchb.
      • Rodzina: storczykowate (Orchidaceae Juss.)
  • Rząd: Petrosaviales Takht.
    • Rodzina: Petrosaviaceae Hutch.
  • Rząd: smilaksowce (Smilacales Lindl.)
    • Rodzina: smilaksowate (Smilacaceae Vent.)
    • Rodzina: Petermanniaceae Hutch.
    • Rodzina: Rhipogonaceae Conran & Clifford
  • Rząd: Tecophilaeales Traub ex Reveal
    • Rodzina: iksjoliriowate (Ixioliriaceae (Pax) Nakai)
    • Rodzina: Cyanastraceae Engl.
    • Rodzina: Eriospermaceae Endl.
    • Rodzina: Lanariaceae H. Huber ex R. Dahlgren & A.E. van Wyk
    • Rodzina: Tecophilaeaceae Leyb.
    • Rodzina: Walleriaceae (R. Dahlgren) Takht.
  • Rząd: kosatkowce (Tofieldiales Reveal & Zomlefer)
    • Rodzina: kosatkowate (Tofieldiaceae Takht.)
  • Rząd: Trilliales Takht.
    • Rodzina: Trilliaceae Lindl.
• Podklasa: Triurididae Takht. ex Reveal
• Nadrząd: Triuridanae Thorne ex Reveal
  • Rząd: Triuridales Hook. f. in Le Maout & Decne.
    • Rodzina: Triuridaceae Gardner
• Podklasa: imbirowe (Zingiberidae Cronquist)
• Nadrząd: imbiropodobne (Zingiberanae Takht. ex Reveal)
  • Rząd: imbirowce (Zingiberales Griseb.)
    • Rodzina: paciorecznikowate (Cannaceae Juss.)
    • Rodzina: Costaceae Nakai
    • Rodzina: Heliconiaceae (A. Rich.) Nakai
    • Rodzina: Lowiaceae Ridl.
    • Rodzina: marantowate (Marantaceae Petersen)
    • Rodzina: bananowate (Musaceae Juss.)
    • Rodzina: strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.)
    • Rodzina: imbirowate (Zingiberaceae Lindl.)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Klasyfikacja jednoliściennych wg Reveala