Kladystyka
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Kladystyka to sposób klasyfikacji oparty wyłącznie na pokrewieństwie. Kladystyka jako dziedzina nauki wyodrębniła się z systematyki organizmów żywych, ale obecnie jej metody bywają stosowane również w stosunku do języków czy memów.
Podstawowym pojęciem w kladystyce jest klad, czyli organizmy mające wspólnego przodka. W ujęciu ortodoksyjnym klady rozdzielają się dychotomicznie, tworząc drzewo dychotomiczne. W praktyce rzadko udaje się udowodnić realność takich rozgałęzień ze wględu na powszechne w ewolucji zjawisko radiacji adaptacyjnej.
W klasycznej systematyce grupy organizmów (taksony) mogą być:
- monofiletyczne - dla każdych dwóch członków grupy zawarci są wszyscy ich wspólni przodkowie, dla każdego członka zawarci są wszyscy jego potomkowie. Np. ssaki
- parafiletyczne - dla każdych dwóch członków zawarci są wszyscy ich wspólni przodkowie, jednak nie wszyscy potomkowie niektórych członków należą do grupy. Np. gady, ponieważ ptaki są potomkami organizmów zaliczanych do gadów lecz same nie są zaliczane do gadów.
- polifiletyczne - istnieje dwóch członków grupy, których wspólny przodek jest poza grupą. Np. "stałocieplne kręgowce latające" - nietoperze i ptaki mają oczywiście wspólnego przodka, który żył gdzieś w późnej erze paleozoicznej, jednak nie jest on zaliczany do "stałocieplnych kręgowców latających".
W kladystyce nie dopuszcza się grup polifiletycznych ani parafiletycznych, co jest postulatem skądinąd słusznym, ale trudnym do realizacji w praktyce - prowadzi do systematyki nadmiernie rozbudowanej, rewolucyjnie niezgodnej z dotychczasowo przyjętą, a więc mało użytecznej w praktyce. Kladystyka stanowi teoretyczną podstawę współczesnej systematyki, ale praktyka często jest za nią daleko w tyle.
Klady siostrzane, czyli dwa najbliżej spokrewnione, charakteryzują się pewnymi cechami, które dzieli się na plezjomorficzne (powstałe przed rozdzieleniem) i apomorficzne (powstałe po rozdzieleniu). Nazw "prymitywne" i "postępowe", które znaczą właściwie to samo, lecz były często nadużywane, lepiej unikać.
[edytuj] Przykład
Na przedstawionym na rysunku kladogramie widać pokrewieństwo niektórych gatunków małp człekokształtnych (dla uproszczenia przyjmijmy, że wszystkie konieczne taksony zostały zaznaczone).
Wnioski z analizy:
- istniał kiedyś osobnik (w praktyce niewielka populacja) będący przodkiem dla orangutanów, goryli, szympansów, bonobo i ludzi, który jednocześnie nie był przodkiem dla żadnego innego taksonu. Można określić dokładnie czas, w którym żył (przynajmniej teoretycznie). Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 1".
|
- cechy organizmów należących do "kladu 1", które występowały u tego osobnika to cechy plezjomorficzne
- orangutany wykazują tylko cechy plezjomorficzne "kladu 1" i cechy apomorficzne własnej grupy
- istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla goryli, szympansów, bonobo i ludzi, nie będący zaś przodkiem orangutanów ani żadnego innego gatunku. Również można określić dokładnie czas, w którym żył. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 2".
- orangutany i "klad 2" to klady siostrzane
- na cechy plezjomorficzne "kladu 2" składają się cechy plezjomorficzne "kladu 1" i cechy apomorficzne, które posiadał przodek "kladu 2", nie posiadał ich natomiast przodek "kladu 1" i nie posiadają ich orangutany.
- goryle wykazują tylko cechy plezjomorficzne "kladu 2" i cechy apomorficzne własnej grupy.
- istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla szympansów, bonobo i ludzi, nie będący zaś przodkiem goryli, orangutanów ani żadnego innego gatunku. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 3".
- goryle i "klad 3" to klady siostrzane
- istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla szympansów i bonobo, nie będący zaś przodkiem goryli, orangutanów, ludzi ani żadnego innego gatunku. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 4".
- ludzie wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 3" oraz własne cechy apomorficzne
- szympansy wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 4" (na które składają się cechy plezjomorficzne "kladu 3" oraz cechy apomorficzne "kladu 4") oraz własne cechy apomorficzne
- bonobo, podobnie jak szympansy, wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 4" oraz własne cechy apomorficzne
- każdy z kladów 1, 2, 3 i 4, oraz samodzielnie rozpatrywane orangutany, goryle, szympansy, bonobo lub ludzie to taksony monofiletyczne
- grupa wszystkich wymienionych małp oprócz ludzi to takson parafiletyczny
