Kolczuga
Z Wikipedii
Kolczuga – zwana inaczej pancerzem kolczym. Jest to zbroja, która według jednych źródeł historycznych została wynaleziona przez Celtów ok. V w. p.n.e., inne źródła przyjmują, iż pochodzi ze Wschodu. Niewykluczone jest, że powstała niezależnie w obu tych miejscach.
Kolczuga ma postać koszulki kolczej z rękawami, czasem z kapturem oraz spodenkami kolczymi. Zbudowana jest z kilkunastu tysięcy małych kółek żelaznych o średnicy 5-15 mm, które są splatane w taki sposób, aby łączyć się z kilkoma sąsiednimi. Dla wykonania poszczególnych ogniw nawijano żelazny drut na pierścień, zaś końce rozpłaszczano i nitowano lub łączono na gorąco. Generalnie w różnych epokach stosowano nieco zmodyfikowane sposoby wyrobu kolczug.
Kolczugi używano w starożytności, gdzie prócz wspomnianych Celtów wykorzystywali ją także Rzymianie (tzw. lorica hamata) oraz Persowie. W średniowieczu stanowiła jeden z podstawowych typów zbroi, w Polsce pojawiła się już w IX wieku.
Średniowieczna kolczuga europejska występowała w wielu odmianach, zaś jej krój znacznie zmieniał się na przestrzeni dziejów.
- IX-XI wiek: forma tuniki sięgającej poza kolana, rękawy do łokci, kaptur i nogawice kolcze; występują trzy rozcięcia - z przodu i tyłu ułatwiające dosiadanie konia oraz z lewej strony umożliwiające dobywanie miecza
- XI wiek: kolczuga ulega wydłużeniu, poły sięgają niemalże do ziemi, stosunkowo długie rozcięcie z przodu i z tyłu ułatwia dosiad konia
- XII wiek: stosowano kolczugi o długich rękawach z formą rękawic na końcu wraz z nogawicami kolczymi
- XIII wiek: kaptury kolcze stanowią oddzielny element kolczugi mocowany za pomocą rzemienia na lewym policzku
- XIII/XIV wiek: stosunkowo szybkie wypieranie kolczugi przez ciężki pancerz - pełną zbroję płytową dającą znacznie lepszą ochronę ciała rycerza
- XVII wiek: w Polsce kolczuga wraca do łask, w dużej mierze dzięki wpływom wschodnim, znajduje zastosowanie wśród chorągwi jazdy pancernej (do XVIII wieku); forma uległa niewielkim zmianom, rękawy zostały skrócone (do łokci), pozostało wycięcie z tyłu i z przodu umożliwiające dosiadanie konia, czasem wręcz część tylna była krótsza od przedniej.
Ciekawostką jest fakt, iż mimo znacznego postępu technologicznego idea wykorzystania kolczugi jako elementu ochronnego powróciła w XX wieku. W 1920 roku w Polsce, w ramach 5 Pułku Ułanów sformowano pluton ułanów pancernych. Dwudziestu ułanów wyposażono w kolczugi oraz hełmy typu francuskiego wz. 1915 Adrian.
Zobacz też:
