Metamorfik kaczawski

Z Wikipedii

Metamorfik kaczawski (strefa kaczawska) - jednostka geologiczna (tektoniczna) o dość niewyraźnych granicach i charakterze. Część jej leży w Sudetach, część na bloku przedsudeckim. Część północno-wschodnia, leżąca na bloku przedsudeckim, jest w znacznej mierze przykryta młodszymi osadami, głównie trzeciorzędowymi jak i czwartorzędowymi, spod których odsłania się wyspowo. Najdalej na północ i wschód wysunięte fragmenty metamorfiku kaczawskiego znane są jedynie fragmentarycznie z głębokich wierceń. Od południa graniczy z blokiem karkonosko-izerskim wzdłuż uskoku śródsudeckiego, od południowego wschodu z niecką śródsudecką oraz depresją Świebodzic. Od zachodu podściela leżące na niej utwory niecki północnosudeckiej. Na bloku przedsudeckim od wschodu graniczy z granitem strzegomskim oraz metamorfikiem Imbramowic i być może innymi utworami metamorficznymi. Od północy obcięta jest strefą uskokową środkowej Odry od skał monokliny przedsudeckiej.

Metamorfik kaczawski zbudowany jest ze skał metamorficznych. Są to zieleńce, łupki zieleńcowe, łupki serycytowe, łupki kwarcowe, kwarcyty, fyllity, wapienie krystaliczne, porfiroidy. Są one silnie zaangażowane tektonicznie - zafałdowane, poprzecinane uskokami i żyłami kwarcowymi. Występują też brekcje sedymentacyjne i tektoniczne.

W części sudeckiej wyróżnia się dwie części (dwa pnie) metamorfiku - północną i południową, oddzielone rowem Świerzawy. W części północnej płaszczowiny mają wergencję północną, w części południowej - południową.

Wiek części serii skalnych został określony na podstawie skamieniałości przewodnich, głównie archeocjatów, konodontów i graptolitów, innych natomiast jest problematyczny. Udowodniono tam występowanie skał z interwału kambr - wczesny karbon, po którym ruchy górotwórcze hercyńskie zakończyły depozycję osadów, sfałdowały i zmetamorfizowały dotychczasowe utwory kończąc tworzenie się metamorfiku kaczawskiego. Długi czas problematyczne było datowanie najstarszych skał metamorfiku, za które od XIX wieku uważano tzw. wapienie wojcieszowskie i łupki radzimowickie zaliczane początkowo głównie do kambru. W latach 80. 90. XX w. łupki radzimowickie zaliczono do ordowiku na bazie konodontów, wiek wapieni wojcieszowskich uważano za niepewny, ze względu na brak dobrych skamieniałości przewodnich, jednak dane z 2000-2003 bazujące m.in. otwornicach i kręgowcach wskazywały na ordowik. Dopiero znalezisko bardzo licznych i dobrze zachowanych archeocjatów w wapieniach wojcieszowskich pozwoliło udowodnić ich wczesnokambryjski wiek.

Skały metamorfiku kaczawskiego budują główne masywy Gór Kaczawskich, znaczną część Pogórza Kaczawskiego i północną Pogórza Izerskiego w Sudetach oraz północno-zachodni fragment Przedgórza Sudeckiego i częściowo Niziny Śląskiej oraz Niziny Śląsko-Łużyckiej. Na bloku przedsudeckim sięga po okolice Wilkowa. Wychodnie skalne na obszarze bloku przedsudeckiego występują w okolicach Luboradza, Mierczyc i Jenkowa na wschód od Jawora. Dalej na wschód rozpoznano ją punktowo za pomocą wierceń. Ze względu na stopień przykrycia terenu najdokładniej zbadane zostały fragmenty występujące w Górach Kaczawskich, oraz w północno-wschodniej części Pogórza Kaczawskiego.

[edytuj] Bibliografia

• D. Białek, P. Raczyński, P. Sztajner, D. Zawadzki, 2007. Archeocjaty wapieni wojcieszowskich. Przegląd Geologiczny, 12 (2): 1112-1116.
• Skowronek & Steffahn 2000: Neues Jahrbuch Geol. Palaontolog., Monasch., 2: 65-82.
• Skowronek A., 2003: Der Kauffunger Kalkstein. Geologische Beitrage Hannover, band 5.