Nacjonalizm

Z Wikipedii

Nacjonalizm (z łac. natio – naród) - postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyższe dobro. Nacjonalizm uważa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grup społecznych, czy społeczności regionalnych. Przyjmuje on, że najwyższym suwerenem państwa jest naród. Nacjonalizm przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych narodów,^[1] zarówno wewnątrz kraju (mniejszości narodowe lub etniczne) jak i na zewnątrz (narody sąsiednie).^[2] Ideologia ta uznaje państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury. W literaturze polskiej istnieje wyraźne rozróżnienie między nacjonalizmem a patriotyzmem, który w odróżnieniu od nacjonalizmu częściej postrzegany jest pozytywnie. Za skrajną, agresywną formę nacjonalizmu uważany jest szowinizm.

Pojęcie nacjonalizmu w Polsce różni się od definicji w wielu innych językach. Np w krajach anglosaskich pojęcie to ma szerszy zakres niż w polskiej i na ogół nie ma charakteru wartościującego. Nacjonalizm może oznaczać poczucie przynależności narodowej, świadomość narodową, ideę narodową itp.^[3]

Nacjonalizm w pierwotnej formie (Risorgimento) narodził się we Francji w 1792 roku wśród lewicy jakobińskiej, która wydała wówczas manifest Ojczyzna w niebezpieczeństwie i ogłosiła walkę z "wrogami zewnętrznymi" - m.in. Austrią i Belgią. Jakobini uważali, że skoro w państwach europejskich nie doszło jeszcze do rewolucji, to wszystkie narody poza Francją, jako że nie dorosły jeszcze do rewolucji, są ciemne i zabobonne.

Postawa nacjonalistyczna nie jest autonomiczną i kompletną ideologią, lecz zbiorem kilku zasad, które mogą być wyznawane przez różne odmiany prawicy lub lewicy. W historii występowały różne typy nacjonalizmów np: narodowy konserwatyzm lub narodowy socjalizm.

W dziewiętnastowiecznym nacjonalizmie istotnym elementem był darwinizm społeczny, który zakładał, że życiem społeczeństw rządzą te same zasady, co światem przyrody. Według nacjonalistycznej interpretacji historii świat był i jest areną walk pomiędzy różnymi narodami, z których tylko najsilniejsze mają prawo do przetrwania.

Nacjonalizm był jednym z elementów faszyzmu. Skrajny nacjonalizm (szowinizm) cechował z kolei narodowy socjalizm, obecnie neonazizm. Elementy nacjonalistyczne występowały również w niektórych formach komunizmu np. w Wietnamie, ZSRR (po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej 1941) czy też w Izraelu w niektórych elementach ruchu syjonistycznego.

Współtwórcą i głównym ideologiem polskiego nacjonalizmu - Narodowej Demokracji (endecji) - był Roman Dmowski, (Myśli nowoczesnego Polaka, 1902).^[4] Obecnie spadkobiercy ideologii Narodowej Demokracji, unikają na ogół określenia nacjonalizm i określają się jako ruch narodowy.

[edytuj] Nurty nacjonalizmu

• Narodowy katolicyzm
• Narodowy bolszewizm
• Narodowy radykalizm
• Narodowy syndykalizm
• Narodowy konserwatyzm
• Narodowy socjalizm
• Lewica narodowa
• Syjonizm

[edytuj] Zobacz też

• Internacjonalizm
• Nacjonalitaryzm
• Patriotyzm
• Szowinizm

[edytuj] Przypisy

1. ↑ "Niezależnie od pojęcia narodu - różnego w różnych krajach - każdy nacjonalizm zawiera dwa twierdzenia: po pierwsze, że dany naród jest rodzajem absolutu, bóstwa stojącego ponad wszystkim, a więc także ponad jednostką, która winna wszystko dla niego poświęcić; po drugie, że dany naród jest czymś lepszym, godniejszym, bardziej wartościowym niż inne narody." J. M. Bocheński, Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów, Instytut Literacki, Paryż 1987.
2. ↑ nacjonalizm - ideologia i polityka podporządkowująca wszystko interesom własnego narodu, żądająca dla niego specjalnych przywilejów, dyskryminująca inne narody (a. mniejszości narodowe), często w sposób agresywny. Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967.
3. ↑ Por. Artykuł Jerzego Szackiego, "Znak" 1997, nr 3; B. Anderson "Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu".
4. ↑ Jednym z najważniejszych przedmiotów pracy pisarskiej Dmowskiego było - formowanie ideologii narodowej. Pod tym względem klasycznym jego dziełem są „Myśli nowoczesnego Polaka”, które na zawsze pozostaną podstawową książką, formułującą doktrynę polskiego nacjonalizmu." - JEDRZEJ GIERTYCH w artykule ROMAN DMOWSKI - PISARZ POLITYCZNY, 1939. lub "Na samo czoło tych artykułów wybijają się będące pierwszym w literaturze europejskiej programem nacjonalizmu Myśli nowoczesnego Polaka, drukowane w przeważnej części w roczniku 1902 - IGNACY CHRZANOWSKI I WŁADYSŁAW KONOPCZYŃSKI w biogramie Dmowskiego na [1]. lub Roman Dmowski - "czołowy ideolog polskiego nacjonalizmu" - ENCYKLOPEDIA PWN