Pompejusz

Z Wikipedii

Popiersie Pompejusza

Podobizna Pompejusza

Gnaeus Pompeius Magnus (urodził się 29 września 106 p.n.e.- zmarł 28 września 48 p.n.e.) rzymski polityk i dowódca wojskowy, jeden z twórców I triumwiratu, zwany przez współczesnych Pompejuszem Wielkim ze względu na wielkie sukcesy polityczne i militarne oraz zasługi dla Rzymu.

[edytuj] Młodość

Urodził się w rodzinie senatorskiej. Pierwsze doświadczenia wojskowe i polityczne zdobywał pod okiem swojego ojca Gnejusza Pompejusza Strabona, który sprawował urząd konsula w 89 roku p.n.e. Po wylądowaniu wojsk Sulli w Brundyzjum (dzisiejsze Brindisi) w 82 p.n.e. przyłączył się do niego wraz ze swoimi trzema legionami, które udało mu się sformować w jego rodzinnych posiadłościach w okolicach Picenum.

W 82 p.n.e. uczestniczył w zdobyciu Rzymu, a następnie z woli Sulli objął dowództwo nad oddziałami walczącymi ze stronnikami Mariusza na Sycylii i w Afryce. W 81 p.n.e. ostatecznie pokonał wojska popularów. Po zwycięstwie, za zgodą Sulli, odbył w Rzymie triumf, ale w 78 p.n.e. wbrew jego woli poparł kandydaturę Marka Emiliusza Lepidusa na stanowisko konsula. Kiedy ten jednak podjął próbę obalenia ustroju sullańskiego, Pompejusz wystąpił przeciwko niemu, co przyczyniło się do klęski Lepidusa i wzmocniło pozycję Pompejusza w Rzymie.

[edytuj] Kariera wojskowa

Pompejusz stanął na czele wojsk walczących ze zwolennikami Mariusza w Hiszpanii, którym przewodził Sertoriusz. Po śmierci Sertoriusza w wyniku spisku i ostatecznym pokonaniu oddziałów przeciwnika, Pompejusz wrócił do Italii i wziął udział w walce z powstańcami Spartakusa. Wspólnie z Markiem Krassusem, za zgodą senatu, objęli konsulat w 70 p.n.e.. Pompejusz objął konsulat, mimo że nie osiągnął przewidzianego prawem wieku ani nie pełnił wcześniej innych urzędów wymaganych przez tzw. cursus honorum. Nowi konsulowie odwołali najbardziej restrykcyjną część ustaw wprowadzonych podczas dyktatury Sulli, przywracając m.in. władzę trybuńską.

W 67 p.n.e. otrzymał specjalne uprawnienia na terenie Morza Śródziemnego, dzięki czemu przeprowadził szybką, zwycięską kampanię przeciwko piratom, a w 66 p.n.e. pokonał ostatecznie wojska Mitrydatesa VI Eupatora i narzucił Pontowi zwierzchnictwo rzymskie. Następnie zajął Syrię, kładąc kres panowaniu Seleucydów, i wkroczył do Judei, opanowując Jerozolimę w 63 p.n.e. Z zajętych terytoriów utworzył nową rzymską prowincję Syrię. Stworzył cały system państw zależnych politycznie i finansowo od Rzymu, do którego włączone zostały Kapadocja, Armenia i Państwo Bosporańskie. Można powiedzieć, że w latach 66-62 Pompejusz był faktycznym panem imperium rzymskiego.

Po uregulowaniu spraw na Wschodzie w 62 p.n.e. powrócił do Rzymu. Senat jednak, obawiając się wciąż rosnącego autorytetu Pompejusza, odmówił mu zatwierdzenia jego zarządzeń na Wschodzie i nadania ziemi weteranom.

[edytuj] I Triumwirat

W tej sytuacji w 60 p.n.e. Pompejusz zawarł umowę z Krassusem i Cezarem, tworząc nieformalny I triumwirat, zapewniając wszystkim trzem faktyczną władzę nad państwem, co pozwoliło Pompejuszowi przeforsować swoje żądania. W 56 p.n.e. triumwirowie odnowili porozumienie w Lukce. W 55 p.n.e. sprawował funkcję konsula z Krassusem po raz drugi. W tym samym roku, w celu zwiększenia poparcia swojej osoby wśród ludności Rzymu, wybudował pierwszy teatr z kamienia. Na rok 52 p.n.e. w obliczu fali zamieszek wywołanych walką Milona i Klodiusza został wybrany na konsula bez kolegi w urzędzie (sine collegae). Doprowadził później do wyboru na ostatnie pięć miesięcy jako konsula swojego teścia Metellusa Scypiona.

Moneta z podobizną Pompejusza Wielkiego

[edytuj] Wojna domowa z Cezarem

W styczniu 49 p.n.e. konflikt między Pompejuszem i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę. Nie mając dość sił do przeciwstawienia się legionom Cezara w Italii, Pompejusz przedostał się do Grecji, gdzie udało mu się zgromadzić znaczną armię. Po zwycięstwie pod Dyrrachium, którego nie wykorzystał, w miesiąc później, 9 sierpnia 48 p.n.e., doszło do bitwy pod Farsalos w Tesalii. Wojska Pompejusza poniosły druzgocącą klęskę mimo dwukrotnej przewagi liczebnej, w tym siedmiokrotnej w kawalerii. Sam Pompejusz umknął do Egiptu, licząc na poparcie swojego przyjaciela Ptolemeusza XIII. Ten jednak, pod wpływem swoich, obawiających się Cezara doradców, zwłaszcza Achillasa, rozkazał zamordować Pompejusza zaraz po jego zejściu na ląd, a jego głowę odesłał Cezarowi. Majątek Pompejusza po jego śmierci wynosił podobno siedemset milionów sesterców^{[potrzebne źródło]}.