Pradrapieżne
Z Wikipedii
| Pradrapieżne | |
 Hyaenodon |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ssaki |
| Podgromada | ssaki żyworodne |
| Szczep | łożyskowce |
| Rząd | pradrapieżne |
| Nazwa systematyczna | |
| †Creodonta | |
| Cope, 1875 | |
 Systematyka w Wikispecies |
|
Pradrapieżne, kreodonty, pramięsożerne (†Creodonta) - rząd kopalnych ssaków drapieżnych różnej wielkości. Pierwsze kreodonty przypominały ssaki owadożerne. U późniejszych rozwinęły się łamacze, ale w odmiennej formie niż u ssaków drapieżnych (Carnivora).
Pojawiły się w paleocenie, zaczęły wymierać w oligocenie, nieliczne dotrwały do miocenu.
Była to ważna grupa drapieżników 33 - 55 milionów lat temu (MLT) w Afryce, Europie, Azji i Ameryce Północnej. W oligoceńskiej Afryce była to dominująca grupa drapieżników. Rywalizowały z grupą Mesonychia, a także entelodontami, które przeżyły na przełomie oligocenu i miocenu, by w końcu ustąpić właściwym drapieżnym (Carnivora). Ostatni rodzaj wyginął 8 milionów lat temu, po czym wszystkie ich nisze ekologiczne zostały zajęte przez wspomniany rząd.
Spis treści |
[edytuj] Ewolucja
Pradrapieżne były domniemanymi przodkami włąściwych drapieżnych, jednak wg nowszych wspólny przodek obu rzędów występował wcześniej. W obu kladach występowały tnące jak nożyce zęby przystosowane do rozdrabniania mięsa, dzięki czemu opanowały one swe nisze ekologiczne. Część badań popiera tezę, że mamy tu do czynienia ze zwierzętami posiadającymi różnych przodków, podobnych do siebie jedynie dzięki konwergencji, a nie z potomkami jednego przodka. Ten zaś, jeśli istniał, pojawił się już w kredzie, radiacja miała miejsce jednak dopiero w kenozoiku. Jak już wspomniano, od 55 do 35 MLT były to dominujące drspieżniki, w eocenie zwiększające różnorodność i liczebność. Dopiero w środkowym oligocenie nieznacznie poczęły usuwać się mezonychom i olbrzymim drapieżnym ptakom w Ameryce Północnej, Eurazji i Afryce, a w końcu ich miejsce zajęły włąściwe drapieżne. Ostatni rodzaj, Dissopsalis, zakończył istnienie 8 MLT.
[edytuj] Środowisko
Zwierzęta te panowały na 4 kontynentach, przypominały dzisiejsze drapieżne.
Występowały wśród nich formy zbliżone do kotów - Oxyaenidae - ( oxyaena - występujące od paleocenu do końca eocenu) oraz formy przypominające psy lub hieny - Hyaenodontidae (np. hyaenodon) - znane od paleocenu do miocenu. Niektóre gatunki były wyspecjalizowanymi drapieżnikami i padlinożercami. Przedstawiciele podrodziny Mechaeroidinae wykształcili szablaste kły.
Największym przedstawicielem rzędu jest Megistotherium, będący jednocześnie jednym z ostatnich przedstawicieli całej grupy. Osiągał prawdopodobnie ciężar ok. 1500 kg, co czyni go największym mięsożernym ssakiem lądowym w dziejach Ziemi.
Obecnie ich nisze ekologiczne zajmują kotowate, łasicowate, niedźwiedziowate, hienowate i psowate.
[edytuj] Przyczyny wyginięcia
Nie zostało do końca wyjaśnione, dlaczego grupa ta została wyparta przez drapieżne. Przyczyną mogły być mniejsze rozmiary mózgu oraz inny, mniej wydajny energetycznie sposób poruszania się, kreodonty były stopochodne. Te drobne minusy okazały się znaczącwe w skali milionów lat. Poza tym szkielet pradrapieżnych w odcinku lędźwiowym i krzyżowym był gorzej przystosowany do bieg niż u Carnivora. Dochodzi do tego inny układ zębów. Dzisiejsze drapieżne są bardziej wyspecjalizowane w kierunku mięsożerności, zwłaszcza kotowate.
[edytuj] Rodziny
- Hyaenodontidae
- Oxyaenidae
[edytuj] Bibliografia
- The Velvet Claw: A Natural History of the Carnivores, David Macdonald, BBC Books, ISBN 0-563-20844-9
- David Lambert and the Diagram Group. The Field Guide to Prehistoric Life. New York: Facts on File Publications, 1985. ISBN 0-8160-1125-7
