Sampi

Z Wikipedii

Alfabet grecki

Α α alfa	Ν ν ny
Β β beta	Ξ ξ ksi
Γ γ gamma	Ο ο omikron
Δ δ delta	Π π pi
Ε ε epsilon	Ρ ρ rho
Ζ ζ dzeta	Σ σ sigma
Η η eta	Τ τ tau
Θ θ theta	Υ υ ipsylon
Ι ι jota	Φ φ phi
Κ κ kappa	Χ χ chi
Λ λ lambda	Ψ ψ psi
Μ μ my	Ω ω omega
Litery nieużywane współcześnie
digamma	san
stigma	szo
heta	koppa
jot	sampi

Sampi (ͳαμπῖ/δίσίγμα, Ͳͳ) jest literą, która występowała w niektórych przedklasycznych wariantach alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 900. Używana była do przedstawiania podwójnego ss, dlatego była także nazywana podwójną sigmą disigma.

[edytuj] Pochodzenie

Pochodzenie litery sampi jest nieznane. Mogła ona bądź bezpośrednio, bądź pośrednio rozwinąć się z archaicznej greckiej litery san () pochodzącej z fenickiego litery sade (). Litera sade oznaczała dźwięk zbliżony do s. Jednak litera sampi nie występowała w alfabecie greckim między literami pi i koppa, ale na końcu za literą omega. Dlatego istnieje hipoteza mówiąca, że sampi została później dołączona do alfabetu greckiego.

Nazwa sampi nie jest jasna. Być może ma związek z nazwą san. Inną możliwością jest pochodzenie od słów ὡσὰν πῖ hōsan pi „jak pi“), litera ta bowiem graficznie jest podobna do pi.

[edytuj] Użycie jako litery

W niektórych alfabetach jońskich i pamfilskich występuje specjalna litera w postaci lub . Przypuszczalnie chodzi tutaj o literę, z której później powstało sampi. Znak ten występował od VI do V w. p. n. e. w napisach jońskich i od IV do III w. w alfabetach pamfilskich. Występował w miejscach gdzie w większości dialektów stawiano σσ (ss) a w dialekcie attyckim ττ (tt). Jak wymawiano sampi, nie wiadomo. Pochodzi od zbitki *kj, można więc przypuszczać, że wymowa była zbliżona do /ts/. Przyjmuje się, że później zaczęła przeważać wymowa /ss/. W średniowiecznych rękopisach sampi otrzymało swój dzisiejszy kształt .