Smok

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy mitycznego zwierzęcia. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Smok - ilustracja z Nowych Aten

Smok' - fikcyjne zwierzę, rodzaj olbrzymiego, latającego gada. Występuje w licznych mitach i legendach oraz w literaturze i filmach. Smoki obdarzone były przewrotną inteligencją i według wielu mitów potrafiły posługiwać się mową, oraz posiadały rozmaite skarby, a także ziały ogniem.

Różne zwierzęta podobne do smoków występowały w mitologiach wielu kultur. Smoki są istotami reprezentującymi siły natury i cztery żywioły, zwłaszcza zaś ogień i powietrze. Smok był też często używany w roli symbolicznej.

[edytuj] Etymologia słowa

W większości języków europejskich słowo smok pochodzi od greckiego słowa drakan (bystrooki) np. ang. Dragon, niem. Drache, cz. Drak.

Nowy słownik etymologiczny Wiesława Borysia stwierdza, że smok jest słowem ogólnosłowiańskim: czeski zmok, słowacki zmok/zmak, staro-cerkiewno-słowiańskie smokъ itd. Prasłowiańskie smokъ to istota mityczna pod postacią latającego gada lub pod postacią ludzką. Gdyby słowo smok wywodzić od prasłowiańskiego sъmъkъ, można by łączyć to słowo z czasownikiem (prze)smyknąć się, przejść, przesunąć się, przedostać się gdzieś, przez coś zwinnie, szybko, ukradkiem przemknąć się, prześlizgnąć się'

[edytuj] Smoki Europy

Św. Jerzy walczący ze smokiem

Smoki z legend kontynentu europejskiego, dominują we współczesnej konwencji fantasy. Zgodnie z pierwowzorami mają zwykle wygląd wyrośniętej jaszczurki (czy też jak kto woli czworonożnego dinozaura), posiadają skrzydła, nierzadko maja kilka głów, potrafią zionąć ogniem. Jako symbol pojawiają się między innymi w Imperium Rzymskim. Zasadniczo utożsamiano je ze złem, chorobą lub wojną; w tradycji chrześcijańskiej smok pojawia się jako symbol Szatana. W chrześcijańskich legendach europejskich motyw smoka wiąże sie z postacią Św. Jerzego. Smoki pojawiają się w średniowiecznych eposach(np. o Tristanie i Izoldzie).

W mitologii słowiańskiej występowało stworzenie nazywane żmijem, również mające wygląd gada ze skrzydłami. Wierzono, iż mieszka ono w górach. Zasadniczo w mitach słowiańskich smoki nie ingerują w życie istot ludzkich.

O smokach pisze szczegółowo Benedykt Chmielowski w Nowych Atenach:

"gdzie historia włóczkową robotą" zapisana. Jest to wskazanie na jakiś rodzaj pisma pamiętającego historię smoczych dziejów, opartego na niciach. Tamże smoki strzegły złote runo.

Według legend smoki zioną ogniem. Istotami analogicznymi do smoków są: bazyliszki i wywerny.

Smoki z legend, mitów oraz "postacie" literackie:

[edytuj] Smoki Dalekiego Wschodu

Lungi, czyli smoki azjatyckie wywodzą się z Chin, a początek legendzie dały im zapewne kości dinozaurów, które występują licznie na pustyni Gobi. Smoki chińskie znane są także w Japonii, Korei Południowej, Wietnamie i Azji Południowo-Wschodniej. Chiński smok posiada ciało węża, pysk wielbłąda, łuski karpia, łapy tygrysa i szpony orła. W pysku często trzyma perłę, która symbolizuje doskonałość.

W przeciwieństwie do europejskiego smoka, smok chiński jest istotą sprzyjającą ludziom, i — jako taki — symbolizował przez wieki władzę cesarską, np. smoczy tron oznaczał tron cesarza Chin. Ludność chińska wierzyła, że pierwszymi cesarzami ich kraju były właśnie smoki.

W odniesieniu do przyrody, smok jest symbolem wody. Chińczycy wierzyli w przeszłości, że każda rzeka, zbiornik wodny czy chmura mają swojego smoka, którymi zarządza Smoczy Król w Niebie. W czasach suszy składano ofiary Królowi Smoków z prośbą o deszcz.

Smok jest elementem wielu chińskich powiedzeń i przysłów, np. chiński idiom 望子成龙 (dosł. pragnąć, by dziecko zostało smokiem) jest używany w odniesieniu do rodziców, którzy mają wygórowane ambicje wobec swych pociech.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Smok chiński.

Starożytna chińska astrologia umiejscawiała gwiazdozbiór Smoka między Małą i Wielką Niedźwiedzicą. Smok to jedno z 12 zwierząt chińskiego zodiaku.

[edytuj] Smoki w kulturze popularnej

Smok na koszulce

Smoki często występują w utworach fantasy, są to jednak istoty bardzo zróżnicowane: od potężnych, często złośliwych zwierząt, do istot rozumnych, często przewyższających człowieka, głównie doświadczeniem i wiedzą (np. z Ziemiomorza Ursuli Le Guin). Różne są także ich charaktery, a nawet wygląd zewnętrzny (smoki z Niekończącej się opowieści czy utworów Ewy Białołęckiej są porośnięte futrem).

Smoki są częstym motywem tatuaży.

[edytuj] Literatura

Zobacz więcej w osobnym artykule: Smok (Śródziemie).

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Niektóre książki ze smoczymi bohaterami

Jeźdźcy Smoków cykl powieści Anne McCaffrey
Eragon
Najstarszy
Hobbit, czyli tam i z powrotem - zob. Smoki w Śródziemiu
Harry Potter
Nie kończąca się historia
Smoczy jeździec
Smok jego królewskiej mości
Nefrytowy Tron
Wojna Prochowa
Smokologia
Amor i porywacze duchów
Amor z ulicy Rozkosznej
Oczy Smoka
Pożytek ze smoka
Miecz przeznaczenia - zbiór opowiadań o Wiedźminie
seria Świata Dysku - zob. Smoki Świata Dysku
Warcraft: Dzień Smoka
Pierwsze Prawo Magii i kolejna część Kamień Łez
seria Dragonlance
seria Brama Śmierci
SMOKI Poradnik Hodowcy
seria Septimus Heap

[edytuj] Film

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Przykłady filmów ze smokiem w jednej z głównych ról

Filmy animowane

Homestar Runner - smok Trogdor
Shrek
Shrek 2
Shrek Trzeci
Opowieści z Ziemiomorza
Spirited Away:W krainie bogów

Seriale animowane

Filmy ze smokiem w tytule

Wejście smoka
Droga smoka
Pocałunek smoka
Przyczajony tygrys, ukryty smok
Orochi, ośmio-głowy smok
Ostatni smok: Nowy początek
Smoki i epoka metalu
Smoki i kryształy mocy
Rok smoka

Smoki pojawiają się też jako bohaterowie epizodyczni.

Gumisie kilka razy spotkały smoki: Sani znalazła pisklę skalnego smoka, które dostało czkawki i które Książę Igthorn próbował wykorzystać do zdobycia Dunwyn (w koncu znalazła je matka); kiedy Gumisie uruchomiły maszynę zostawiającą smocze ślady, obudziły przyjazną smoczycę, która dostarczyła Wielkim Gumisiom wzoru; innym razem, kiedy Gumisie szukały schronienia w jaskini, przepędził je smok; w krainie przypominającej Chiny Gumisie pokonały ogromnego smoka, który odbierał miastu daninę.

Smerfy również spotykały różne smoki: niszczycielskiego smoka, którego pokonał Osiłek; smoczątko, które próbował wykorzystać Gargamel (znów odnalazła je matka); smoki w jaskini, które zionęły ogniem na Ważniaka, kiedy chciał pomagać zwierzętom.

[edytuj] Muzyka

Zespoły ze smokiem w nazwie

DragonForce
Dragon's Eye

[edytuj] Gry

W grach RPG lub komputerowych posiadają często zdolność do ziania różnorakimi gazami (np. chlorem), zimnem, kwasem lub nawet błyskawicami. Występują w wielu kolorach. Najpowszechniejsze to smoki czerwone, czarne, białe, zielone, złote, srebrne i niebieskie.

Smok występuje w większości gier rozgrywających się w świecie fantasy, zwykle jako jeden z najpotężniejszych przeciwników (np. Gothic II),Baldur's Gate II czasem jako sojusznik (serie Heroes of Might and Magic oraz w grze na podstawie powieści Christophera Paolini Eragon ), a nawet postać grywalna (Warcraft, Drakan, I of the Dragon). Występuje też w wielu grach MMORPG (ang. Massively-Multiplayer Online Role Playing Game).