Japonia

Z Wikipedii

日本国 Japonia
Flaga Japonii Herb Japonii
Dewiza: Pokój i Postęp (motto cesarza)
Hymn: Kimi-ga Yo (君が代) (Rządy cesarza niech trwają lat tysiące)
Język urzędowy	japoński
Stolica	Tokio
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	cesarz Akihito (明仁)
Szef rządu	premier Yasuo Fukuda
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	61. na świecie 377 835 km² 3091 km² (0,82%)
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	10. na świecie 127 288 0001▼ 337 osób/km²
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	4552,2 mld USD2▲ 35 651 USD▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	4494,7 mld USD2▲ 35 200 USD▲
Jednostka monetarna	jen (en, 円) (JPY, ￥)
Religia dominująca	buddyzm, shintō
Strefa czasowa	UTC +9 (nie ma czasu letniego)
Kod ISO 3166	JP
Domena internetowa	.jp
Kod samochodowy	J
Kod telefoniczny	+81
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) (en) 2  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF) (en)

Japonia (日本 – Nihon lub Nippon; 日本国 – Nihon-koku lub Nippon-kokuposłuchaj po japońsku ^*) – państwo wyspiarskie leżące w Azji Wschodniej na Pacyfiku. Morze Japońskie oddziela kraj od kontynentu azjatyckiego. Archipelag Japoński rozciąga się od Wysp Nansei na południu, do Hokkaido na północy i składa się z ok. 4 000 wysp. Największe z nich to: Honsiu, Hokkaido, Kiusiu i Sikoku.

Wyspiarskie położenie Kraju Wschodzącego Słońca i związane z tym geograficzne odseparowanie w zasadniczy sposób determinowało trwającą przez stulecia izolację kulturową, zakończoną w połowie XIX wieku. To za jej przyczyną Japończycy są dziś społeczeństwem jednolitym pod względem narodowościowym, językowym, jak również wyznaniowym i kulturowym.

Mieszkańcy owego kraju od zarania dziejów muszą zmagać się z siłami przyrody: trzęsieniami ziemi, wybuchami wulkanów, niszczycielskimi falami tsunami i katastrofalnymi huraganami. Natomiast rzeźba terenu i skromne złoża surowców mineralnych niezbyt sprzyjają powstaniu silnego państwa. Górzysty charakter Japonii sprawił, iż wąskie niziny nadbrzeżne stały się głównym miejscem osadnictwa ludności; tu też rozwinęła się gospodarka, tu powstały miasta; rozkwitła niezwykła cywilizacja. Jakby na przekór tym niesprzyjającym warunkom współczesny Kraj Kwitnącej Wiśni jest najbardziej rozwiniętym państwem Azji i jednym z najlepiej rozwiniętych na ziemskim globie.

Spis treści 1 Nazwa 2 Geografia 2.1 Ukształtowanie powierzchni 2.2 Sejsmologia 2.3 Wody 2.4 Klimat 2.5 Flora 2.6 Fauna 3 Historia 4 Polityka 4.1 Ustrój 4.2 Cesarz Japonii 4.3 Stosunki międzynarodowe 5 Podział administracyjny 6 Demografia 6.1 Obyczaje 6.2 Język 6.3 Religia 7 Miasta 8 Gospodarka 8.1 Rolnictwo 8.2 Rybołówstwo 8.3 Przemysł 8.4 Handel zagraniczny 9 Komunikacja 9.1 Transport 9.2 Łączność i media 10 Oświata i edukacja 11 Ochrona zdrowia 12 Przestępczość 13 Nauka i technika 14 Kultura i sztuka 14.1 Literatura 14.2 Teatr i taniec 14.3 Muzyka 14.4 Malarstwo 14.5 Film 14.6 Rzemiosło 14.7 Kuchnia 14.8 Festiwale i święta 15 Sport 16 Turystyka 17 Bibliografia 18 Zobacz też 19 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa

Zapisane znakami chińskimi (kanji) słowo Japonia (日本) ma dwa czytania: Nihon oraz Nippon. Pierwsze jest używane w języku codziennym, drugie – wykorzystuje się raczej w oficjalnych sytuacjach. Znaki te tłumaczy się jako: Kraj Wschodzącego Słońca (日 – słońce; 本 – korzeń; pochodzenie). Określenie to pochodzi z Chin i odnosi się do położenia geograficznego Japonii względem kontynentalnej Azji: Chińczykom wydawało się, że słońce przychodzi codziennie z Wysp Japońskich. Wcześniejszą nazwą Japonii, jeszcze sprzed nawiązania kontaktów z Chinami, nadaną przez ludność zamieszkującą jej ziemie było Yamato (大和).

W Chinach natomiast ziemie te w okresie Trzech Królestw zwano Wa (倭). Przed 1946 rokiem oficjalną nazwą Japonii było Dai Nippon Teikoku (大日本帝国 – Cesarstwo Wielkiej Japonii). Termin ten jest z reguły stosowany na określenie państwa japońskiego w okresie od Restauracji Meiji (Meiji-ishin, 明治維新) do końca wojny na Pacyfiku, jakkolwiek oficjalnie zaczęto tej nazwy używać dopiero w roku 1936. Od 1946 oficjalną japońską nazwą kraju jest Nippon-koku lub Nihon-koku (日本国), co dosłownie oznacza Państwo Japońskie (国 – kraj, państwo).

W językach europejskich nazwa Japonia pojawiła się dzięki podróżnikowi Marco Polo, który zapisał wymowę mandaryńskiego określenia tych ziem: Cipangu. Jednakże dzisiejsza słowo Japan pochodzi prawdopodobnie z kantońskiego Jatbun. W języku malajskim kantońskie określenie przybrało postać Japang i tak zostało zaimportowane do Europy przez portugalskich kupców. W 1577 r. zapisano po raz pierwszy to słowo jako Giapan.

Zobacz też: Lista etymologii nazw państw.

[edytuj] Geografia

Japonia to archipelag wysp i wysepek ciągnących się wzdłuż wschodnich wybrzeży Azji i tworzących łuk długości 2990 km. Liczne półwyspy i zatoki sprawiają, że linia brzegowa jest bardzo dobrze rozwinięta, a jej długość wynosi 29 751 km. Na południowym zachodzie przez Morze Wschodniochińskie Japonia graniczy z Chinami, na zachodzie Morze Japońskie oddziela kraj od obu Korei oraz Rosji. Na północy cieśnina Sōya oddziela Japonię od rosyjskiej wyspy Sachalin, a Cieśnina Kunaszyrska (Nemuro) od Wysp Kurylskich, terytorium spornego z Rosją. Od wschodu i południa kraj oblewają wody Oceanu Spokojnego, a wzdłuż wybrzeży ciągnie się głęboki rów tektoniczny – Rów Japoński.

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

W krajobrazie Japonii dominują góry i wyżyny, zajmujące około 90% obszaru kraju, w tym 10% to góry wysokie. Wyspy Japońskie stanowią nawodną część potężnego łańcucha górskiego, który wznosi się z dna oceanu na wysokość 12 000 m. W żadnej części kraju niziny stanowiące ok. 10% powierzchni nie są tak rozległe, by sięgały aż po horyzont.

Najbardziej wysunięta na północ, rozległa i górzysta, wyspa Hokkaido poprzecinana jest pasmami górskimi Kitami na północy, Hidaka (na południu) i Teshio (na zachodzie) przebiegającymi południkowo. W centrum wyspy położony jest masyw górski z najwyższym szczytem Asahi (2 290 m). Góry Teshio od pozostałych pasm rozdziela dolina aluwialna rzeki Ishikari – trzeciej najdłuższej rzeki Japonii. Południowo-wschodnie niziny Hokkaido oraz ujście rzeki Ishikari skupiają największą liczbę ludności wyspy z największym miastem – Sapporo.

Cieśnina Tsugaru oddziela Hokkaido od największej górzystej wyspy archipelagu – Honsiu, zajmującej 61% powierzchni kraju. Biegnący wzdłuż wschodniego wybrzeża wyspy grzbiet Kitakami jest kontynuacją południowych gór Hokkaido. W prefekturze Akita znajduje się najniżej położony punkt Japonii, kryptodepresja jeziora Hachirogata (4 m p.p.m.). W centralnej części Honsiu znajdują się Alpy Japońskie, których kulminacją jest położony na południowym wschodzie wulkan Fudżi (3 776 m) – najwyższy szczyt Japonii. Na wschód od Fudżi rozciąga się równina Kanto o powierzchni ok. 13 000 km² – największy japoński obszar nizinny. W jego południowej części nad Zatoką Tokijską leży stolica kraju – Tokio.

Na zachód od Alp Japońskich znajduje się niewielka nizina Nobi, przylegająca do zatoki Ise, na której północnym brzegu leży Nagoja. Na zachód od niziny Nobi położone jest największe japońskie jezioro Biwa (675 km²). Po zachodniej stronie półwyspu Kii leży trzecie pod względem wielkości miasto Japonii – Osaka, nad zatoką o tej samej nazwie. Zachodnią część wyspy Honsiu zajmują niewysokie góry Chugoku do których przylega, wąska nizina przybrzeżna, na której leży Hiroshima. Na południu Wewnętrzne Morze Japońskie oddziela Honsiu od kolejnej wyspy archipelagu – Sikoku. Ta górzysta kraina ma głównie charakter rolniczy.

Na południowym zachodzie kraju leży Kiusiu, oddzielona od Honsiu wąską cieśniną Shimonoseki, a od Sikoku cieśniną Bungo. Jest to wyspa górzysta, a główne jej pasmo górskie Kiusiu o przebiegu południkowym, wznosi się ponad 1 500 m n.p.m. Południowe zakończenie Wysp Japońskich stanowi długa na 1 000 km girlanda wysp Nansei. Do Japonii należą też dwie grupy wysp: Ogasawara położone na Pacyfiku, ok. 1930 km na południe od Tokio oraz położone bliżej Izu.

[edytuj] Sejsmologia

Wyspy Japońskie leżą na styku czterech płyt tektonicznych: wielkiej eurazjatyckiej, północnoamerykańskiej, przemieszczającej się w kierunku zachodnim (ok. 10 cm rocznie) płyty pacyficznej oraz mniejszej filipińskiej, z racji czego kraj nawiedzają częste trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów. Na terytorium Japonii znajduje się około 80 czynnych wulkanów, spośród których największą aktywność wykazują te z Kiusiu, zwłaszcza Aso, Unzen i Sakurajima. Nie mniej jednak występujące powszechnie wokół innych wulkanów gorące źródła, gejzery, stawy gorącego błota oraz wyziewy gazów i par świadczą o tym, iż nie są one jeszcze całkowicie uśpione, a ich działalność wciąż stanowi poważne zagrożenie erupcją. Rocznie w Japonii rejestruje się od 1000 do 3000 wstrząsów o różnym nasileniu. Zdecydowana większość z nich jest na tyle słaba, że wykrywają je tylko czułe sejsmografy. Niektóre z nich powyżej 7 stopni w skali Richtera są katastrofami, jak np. wielkie trzęsienie ziemi w Kantō w 1923, które pochłonęło 143 tys. ofiar, czy też te, które nawiedziło Kobe w 1995 zadając śmierć ponad 6 tys. osób i powodując przy tym ogromne zniszczenia, mimo zastosowania nowoczesnych technologii i materiałów. Szczególnie narażona jest równina Kantō, gdzie wielkie trzęsienia ziemi zdarzają się mniej więcej co 70 lat, a następne jest już spóźnione. Natomiast podmorskie trzęsienia ziemi są przyczyną powstawania wysokich do 50 m fal morskich tsunami, które uderzając o wybrzeże z prędkością 750 km/h są w stanie wyrzucić na brzeg pełnomorski statek i dokonać znacznych zniszczeń. Tak było w 1495, kiedy tsunami zniszczyło większą część Kamakury, a w 1993 wyspę Okushiri u wybrzeży Hokkaido.

[edytuj] Wody

Terytorium Japonii w całości należy do zlewiska Oceanu Spokojnego, które tworzy gęsta sieć krótkich, górskich rzek z licznymi progami, a co za tym idzie wodospadami oraz bystrzami. W związku z czym tylko miejscami nadają się one do regularnej żeglugi, przede wszystkim spławu drewna. Nie mniej jednak ze względu na znaczne spadki wód, owe cieki posiadają znaczny potencjał hydroenergetyczny, a także znajdują zastosowanie w nawadnianiu pól uprawnych. Wiosną w czasie topnienia śniegów rzeki na Hokkaido i północnym Honsiu oraz pozostałe w czasie opadów letnich mają znaczne przybory wód, tym samym powodując często w ich dolnych biegach katastrofalne powodzie. Do najdłuższych rzek Kraju Wschodzącego Słońca zaliczają się płynące przez Honsiu: Shinano (367 km) oraz Tone (322 km), a także najdłuższy ciek Hokkaido – Ishikari (268 km). Natomiast największe, bo liczące 16,840 km² dorzecze posiada Tone; następnie Ishikari 14,330 km² i Shinano 11,900 km².
Liczący 497 m Hannoki, który znajduje się w prefekturze Toyama jest najwyższym japońskim wodospadem, aczkolwiek jego aktywność można zaobserwować jedynie w okresie od kwietnia do lipca. Drugim najwyższym, a do tego całorocznym jest Shōmyō, którego wody spadają z wysokości 349 m. Nie mniej jednak najsłynniejszym wodospadem tego kraju jest liczący 133 m Nachi w prefekturze Wakayama.

Wśród występujących w Japonii jezior większość ma pochodzenie tektoniczne, kalderowe, bądź kraterowe, a w mniejszym stopniu lagunowe czy sztuczne. Największym zbiornikiem wodnym jest położone w środkowej części Honsiu tektoniczne jezioro Biwa, którego powierzchnia wynosi 670 km². Ponadto jeszcze trzy zajmują obszar większy od 100 km², a są to: położone na wschód od Tokio, w prefekturze Ibaraki Kasumigaura (167.6 km²), Saroma (151.9 km²) na Hokkaido oraz leżące w regionie Tohoku Inawashiro (103.3 km²). Najgłębszymi jeziorami są: położone na północy Honsiu, w prefekturze Akita Tazawa (423.4 m), Shikotsu (360.1 m) na Hokkaido, znajdujące się w północnym Tohoku Towada (326.8 m) oraz Mashu (211.4 m), które podobnie jak Shikotsu leży na drugiej największej japońskiej wyspie. Kolejne cztery w tym Biwa mają głębokość przekraczającą 100 m. Znajdujące się na północ od Tokio, w prefekturze Tochigi Chūzenji jest najwyżej położonym jeziorem w Japonii, tj. 1,269 m n.p.m. Następne są położone w środkowym Honsiu, w prefekturze Nagano jeziora Kizaki (764 m n.p.m.) oraz Suwa (759 m n.p.m.), a także wspomniane wyżej Inawashiro (514 m n.p.m.). Za sprawą szczególnie dużej aktywności wulkanicznej Kraj Kwitnącej Wiśni obfituje w bogate zasoby podziemnych wód, przede wszystkim termalnych, które stały się przyczynkiem do powstania wielu onsenów, czyli japońskich cieplic.

[edytuj] Klimat

Duża rozciągłość południkowa sprawia, że Japonia leży w zasięgu trzech stref klimatycznych: na południu – zwrotnikowej, w części środkowej – podzwrotnikowej, a na północy – umiarkowanej ciepłej. Na strefowość klimatyczną nakłada się klimat monsunowy, którego zasięg obejmuje wyspy i kształtuje morski charakter klimatu kraju. Poza wyspami Nansei oraz południową częścią Kiusiu w Japonii wyraźnie zaznaczają się cztery pory roku. Napływ chłodnych mas powietrza z kontynentu azjatyckiego w zimie oraz ciepłych mas znad Pacyfiku w lecie jest przyczyną znacznego zróżnicowania klimatu w poszczególnych częściach archipelagu. Przynoszone przez północno-zachodni monsun zimowy suche i chłodne syberyjskie masy powietrza nad Morzem Japońskim ulegają ociepleniu i nasyceniu wilgocią, w wyniku czego przynoszą opady wzdłuż całego wybrzeża zachodniego. Na Hokkaido można się spodziewać od -4 do -15°C, na Honsiu od -5 do +6°C, około +6 do +10°C na Kiusiu oraz +14 do +19°C na najbardziej wysuniętych na południe wyspach Nansei. W okresie zimowym na północy i zachodzie Japonii oraz w rejonach górskich występują bardzo obfite opady śniegu, a wody Morza Ochockiego pokrywają się lodem. W tym czasie południowe wybrzeże Oceanu Spokojnego ma pogodę suchą i słoneczną. W okresie zimy łagodząco na klimat wysp południowych wpływa ciepły Prąd Kuro Siwo i jego odgałęzienie wchodzące na Morze Japońskie – Prąd Cuszimski. Dzięki wpływom tego prądu rolnicy na Kiusiu mogą w zimie uprawiać zboża.

Pod koniec marca, gdy słabnie wyż azjatycki, kierunek wiatru ulega zmianie i nad Japonię zaczyna napływać wilgotne i ciepłe powietrze znad Pacyfiku. Powoduje to wyraźne zróżnicowanie warunków klimatycznych północy i południa kraju. Cały obszar kraju, poza Hokkaido, znajduje się wówczas w zasięgu wyżu ochockiego. Od początku kwietnia na południowym Honsiu do połowy maja na Hokkaido trwa tradycyjny okres kwitnienia wiśni. Na przełomie czerwca i lipca kształtuje się na północy kraju stacjonarny wyż z bezwietrzną pogodą, wysoką wilgotnością powietrza oraz ulewnymi opadami zwanymi "śliwkowymi" deszczami. Z chwilą odsunięcia się ochockich mas na północ, Japonia wchodzi w zasięg oddziaływania pacyficznych mas powietrza, rozpoczyna się gorące i wilgotne lato, z dużą ilością mgieł w południowo-wschodniej części kraju, tam gdzie stykają się wody prądów zimnego Oja Siwo i ciepłego Kuro Siwo. Latem, gdy wieje ciepły i wilgotny monsun z południowego wschodu, amplitudy temperatur stają się mniejsze, od +29°C na południu do +17°C na północy. W górach niezależnie od pory roku, temperatura spada wraz z wysokością, średnio o 0,6°C co 100 m. Średnia ilość opadów wzrasta z północy na południe i wynosi od 800-1500 mm na Hokkaido do 2000-3000 mm na wyspach Nansei.

Jesienią, gdy ponownie zmienia się cyrkulacja Wyspy Japońskie nawiedzają tajfuny (ok. 20 rocznie). Powstające nad wodami Oceanu Spokojnego cyklony tropikalne, wywołują ogromne zniszczenia, a towarzyszące im obfite opady są przyczyną licznych powodzi.

[edytuj] Flora

Lasy pokrywają ponad 60% powierzchni kraju. W kilku miejscach jest to roślinność pierwotna. W całej Japonii rosną lasy bambusowe dostarczające drewna oraz pożywienia (korzenie są jadalne). Podobnie w całym kraju rosną drzewa wiśni sakura oraz śliwy, których wiosenne kwitnienie przyciąga rzesze ludzi na tradycyjne hanami. Z uwagi na rozciągłość południkową na obszarze Japonii można wyróżnić strefy roślinne. Jednocześnie w górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. Najdalej na południe, w pobliżu równika, na wyspach Nansei, Ogasawara, Kazan rosną wilgotne lasy równikowe z drzewiastymi paprociami, drzewem kamforowym, palmami i morwami. Na południu kraju, na obszarze o średniej rocznej temperaturze powietrza 13-21°C (Kiusiu, Sikoku), występują wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, w których rosną 2000-letnie cedry japońskie, dęby shii i kashi, jodły momi oraz sosny japońskie. Na Kiusiu lasy podzwrotnikowe rosną do wysokości 1000 m.

Lasy mieszane, z przewagą liściastych, rosną na terenach, gdzie średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6-13°C, a więc na Kiusiu powyżej 1000 m, w środkowej części Honsiu między 1500, a 2700 m, a w części północnej na wysokości 1400 m, na Hokkaido lasy mieszane sięgają do 700 m. W lasach tych rosną buki, brzozy, dęby w tym białe, kasztany karłowate, magnolie oraz różne gatunki klonów. Na obszarach ze średnią temperaturą powietrza poniżej 6°C rosną subarktyczne lasy mieszane lub iglaste, ze świerkiem syberyjskim, świerkiem yesso, jodłą sakhalan, jodłą syberyjską oraz jodłą niebieską. Ponad piętrem lasów występują sosna karłowata, krzewy i roślinność alpejska. Azalie, hortensje i irysy kwitną wiosną, a chryzantemy jesienią, wtedy także czerwienieją klony.

[edytuj] Fauna

Wiele zwierząt spotykanych na Honsiu, Sikoku i Kiusiu spotyka się w innych rejonach o umiarkowanym klimacie na półkuli północnej. Należą do nich niedźwiedzie brunatne, łasice, dziki, zające, sarny, jelenie wschodnie i ptaki, takie jak bażanty, jastrzębie, kaczki i żurawie. Występuje tu też wiele gatunków płazów i gadów, a wśród nich żółwie, jaszczurki, węże – z gatunkami jadowitymi habu i mamushi. Do unikatowych należy salamandra olbrzymia żyjąca na Honsiu i Kiusiu, osiągająca 1,5 m długości. Innymi specyficznym przedstawicielem japońskiej fauny jest makak japoński. Żyjące w górnych partiach ośnieżonego Tōhoku, przystosowane do panujących tam warunków makaki są najdalej na północ żyjącym gatunkiem małp. Do endemitów należą również kot z Iriomote oraz zając amami

Wśród zwierząt na subarktycznym Hokkaido spotyka się sobole i czerwone lisy oraz wspomniane niedźwiedzie brunatne. Tutejsze niedźwiedzie są prawie dwukrotnie większe od swoich znacznie łagodniejszych kuzynów z Honsiu. Na wyspach sezonowo pojawia się wiele owadów, takich jak: komary, karaluchy i robaczki świętojańskie. W Japonii występuje 150 gatunków ptaków śpiewających. Na większości wybrzeża panują albatrosy i kormorany. Na wschód od przylądka Inubo znajdują się bogate łowiska dorsza, łososia i licznych skorupiaków. Popularnym gatunkiem hodowlanym japońskiej ichtiofauny jest karp koi. Częste polowania i likwidacja naturalnych siedlisk wskutek urbanizacji powodują stałe zmniejszanie się liczby zwierząt i ptaków. Ochrona wprowadzona przez Ministerstwo Środowiska w latach 80 obejmuje 136 zagrożonych gatunków.

[edytuj] Historia

Początek japońskiego państwa wiąże się ze związkiem plemiennym, a następnie królestwem Yamato z centralnym ośrodkiem na wyspie Honsiu, którego legendarne początki sięgają VII w. p.n.e. Pierwszym legendarnym władcą był Jimmu. Około V w. n.e. królestwo Yamato obejmowało także północną część Kiusiu, jak również zajęło południowy skrawek Korei, dzięki czemu miało kontakt z wysoko rozwiniętą cywilizacją chińską. Wówczas to Japończycy przyjęli chińskie pismo, a dalsze rozprzestrzenianie się wpływów kultury chińskiej nie powstrzymała nawet utrata prowincji koreańskiej w połowie VI w. Shintō jest rodzimą religią Japończyków, nie mniej jednak już od końca VI w. coraz więcej wiernych posiadał buddyzm. W 794 stolicą cesarstwa (pierwszy cesarz – jap. tenno w 589) zostało Heian-kyo (ob. Kioto). Rozpoczął się okres izolacji Japonii od reszty świata, a cesarz był coraz bardziej uzależniony od wielkich rodów. Jeden z nich – Fujiwara, sprawował faktyczną władzę w X i XI w. W tym czasie wyłoniła się klasa rycerzy feudalnych – samurajów, podległych panom feudalnym. W 1292 szogun, naczelny wódz, Yoritomo z rodu Minamoto stworzył system feudalnej administracji wojskowej, zwanej bakufu. Od tej pory kolejni cesarze byli odsuwani od władzy przez stojących na czele państwa szogunów. Ośrodkiem władzy Yoritomo była Kamakura. Odtąd wszystkie następne okresy bakufu w dziejach Japonii nosiły nazwę od stolicy szogunów lub nazwy ich rodu.

Pierwszy szogunat, Kamakura upadł w czasie prób podbicia Japonii przez Mongołów. Wyruszająca z Korei flota mongolska próbowała dwukrotnie, w 1274 i 1281 dokonać inwazji Japonii, ale za każdym razem została rozproszona przez tajfun zwany kamikaze (boski wiatr). Kraj Wschodzącego Słońca obronił się wprawdzie przed najeźdźcą, jednak przygotowania do wojny pochłonęły ogromne środki i zrujnowały finansowo szogunów. Zdobycie Kamakury w 1333, przez jeden z rywalizujących ze sobą rodów rozpoczęło okres wojen feudalnych, który zakończył się ustanowieniem przez nowego cesarza szogunami przedstawicieli rodu Ashikaga ze stolicą w Muromachi – dzielnicy Kioto.

Pierwsi Europejczycy przybyli do Japonii w 1542, a byli nimi kupcy portugalscy z Makau. Zaszokowali oni japońskich panów feudalnych nieznaną bronią – muszkietami. Razem z nimi do Japonii dotarło chrześcijaństwo. Pierwszym misjonarzem chrześcijańskiej religii był hiszpański jezuita Franciszek Ksawery (1506-1552). Kraj był rozbity na księstwa feudalne zwalczające się nawzajem. Próby jego zjednoczenia podjął się popierający chrześcijaństwo Oda Nobunaga (1536-1582), który w 1573 objął władzę. Po jego śmierci władzę w Japonii przejął Toyotomi Hideyoshi (1536-1598). Swoją stolicą uczynił w 1587 Nagasaki – port na zachodnim wybrzeżu Kiusiu. Wkrótce do miasta zaczęły przybywać liczne statki kupców hiszpańskich, portugalskich i holenderskich. Następcą Hideyoshiego został Tokugawa Ieyasu (1543-1616), który kontynuował zjednoczenie kraju i założył dynastię shogunów rodu Tokugawa, którzy sprawowali rządy w latach 1603-1867.

Początkowo sprzyjał on kupcom zagranicznym i był otwarty na wpływy Zachodu. Później jednak przestraszył się nadmiernej chrystianizacji kraju. Od 1636 wszystkie kontakty z kupcami europejskimi i misjonarzami zostały zakazane, chrześcijanie japońscy byli prześladowani, a jedynym otwartym portem zostało Nagasaki. Rozpoczęła się izolacja Japonii od wpływów europejskich.

Coraz bardziej represyjny charakter rządów skorumpowanego shogunatu, naciski Zachodu wywołujące niepokoje wewnętrzne, kryzys ekonomiczny oraz społeczny, bunty chłopów i feudałów, wszystko to doprowadziło do przełamania izolacji Japonii. Skrzypiące drzwi do kraju zaczęły się otwierać. W lipcu 1853 komandor marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych Matthew Perry (1794-1858) zakotwiczył okręty nazwane przez Japończyków "czarnymi" w zatoce Yedo (ob. Zatoka Tokijska). Amerykanie przybyli ponownie w lutym 1854 i wymusili na Japonii pierwszy traktat łamiący jej izolację. Włodarze Kraju Kwitnącej Wiśni wyrazili zgodę na handel oraz nawiązali stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Nie mniej jednak Japończycy nadal bronili się przed ingerencją z zewnątrz co doprowadziło do interwencji połączonej floty brytyjsko-francuskiej i ostrzału japońskich portów. Kulminacją tego było skierowanie przez Brytyjczyków potężnej armady, która zakotwiczyła w okolicach Kōbe w 1866. W końcu młody japoński cesarz Mutsuhito (1852-1912) otworzył granice Japonii. W 1867 zlikwidował shogunat Tokugawy, a w 1868 ogłosił restaurację władzy cesarskiej. Okres jego władzy określono później mianem epoki Meiji, to znaczy "światłe rządy". Japoński monarcha zniósł feudalizm, rozwiązał klasę samurajów, zastępując ją poborowym wojskiem. Rozpoczął się okres uprzemysłowienia oraz modernizacji. W 1889 cesarz zatwierdził konstytucję opartą na europejskich wzorcach. Obowiązująca do 1945 ustawa zasadnicza zachowała jednak boski kult cesarza i dawała mu szerokie uprawnienia. W 1879 wybuchła wojna chińsko-japońska o Wyspy Nansei. Japończycy rozgromili chińską flotę, a zgodnie z traktatem pokojowym z 1895 pokonane Państwo Środka oddało Japonii Tajwan. Niespodziewane i druzgocące zwycięstwo w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904-1905) uczyniło z Kraju Wschodzącego Słońca pierwsze mocarstwo na Dalekim Wschodzie. W 1910 po zmuszeniu do abdykacji cesarza Sunjonga (1874-1926) Japonia anektowała Koreę.

W czasie I wojny światowej Cesarstwo Japonii stanęło po stronie państw ententy, w wyniku czego otrzymało jako terytoria mandatowe Ligi Narodów posiadłości pacyficzne pokonanych Niemiec, a więc Mariany, Karoliny oraz Wyspy Marshalla. W Chinach na Półwyspie Szantuńskim Japończycy zajęli niemiecką kolonię, jednak wycofali się, pod silnym naciskiem aliantów.

W 1931 Japonia przejęła kontrolę nad Mandżurią tworząc z niej marionetkowe cesarstwo przemianowane na Mandżukuo. Wybuch II wojny chińsko-japońskiej w 1937 rozpoczęło podbój Chin, w czasie którego Japończycy zajęli wszystkie duże chińskie miasta portowe, a także znaczną część obszaru wewnątrz tego państwa. Masakra nankińska stała się symbolem brutalnej okupacji japońskich wojsk. Wybuch II wojny światowej w Europie, przyśpieszył tok wydarzeń w samej Japonii, gdzie coraz silniejsze poparcie i władzę zdobywały ugrupowania nacjonalistyczne i militarystyczne, dążące do poszerzenia japońskiej strefy wpływów. W 1940 kraj kwitnącej wiśni podpisał pakt z niemiecką III Rzeszą i Włochami tworząc oś Berlin – Rzym – Tokio.

Niespodziewany atak Cesarskiej Marynarki Wojennej na amerykańską bazę marynarki wojennej Pearl Harbor na Hawajach w grudniu 1941 stanowił włączenie się Japonii do II wojny światowej. Niedługo potem wojska japońskie opanowały całą Azję Południowo-Wschodnią i znaczną część Oceanii, zagrażając przy tym Indiom i Australii. Czerwiec 1942 stanowił przełom w wojnie na Pacyfiku, kiedy to w bitwie o Midway Japonia poniosła druzgocącą porażkę i odtąd cesarstwo zaczęło tracić zdobyte terytoria. Z początkiem 1945 miasta japońskie poddawane były intensywnym i dotkliwym bombardowaniom i mimo, że wojna w Europie dobiegła końca Japonia nie chciała się poddać. 6 sierpnia 1945 lotnictwo amerykańskie zrzuciło bombę atomową na Hiroshimę, a trzy dni później na Nagasaki. Tego samego dnia Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii. Japonia skapitulowała, a Amerykanie rozpoczęli okupację kraju. W 1946 cesarz Hirohito (1901-1989) zrzekł się swojego boskiego statusu, a parlament japoński uchwalił nową w pełni demokratyczną konstytucję. W 1951 Japonia podpisała traktat pokojowy z mocarstwami zachodnimi oraz układ japońsko-amerykański, zapewniający wpływy wojskowe i gospodarcze Stanom Zjednoczonym. W następnym roku skończyła się okupacja, a wojska amerykańskie opuściły wyspy. Do dnia dzisiejszego Japonia nie podpisała oficjalnego pokoju z Rosją, z którą toczy spór o Kuryle.

[edytuj] Polityka

[edytuj] Ustrój

Japonia jest dziedziczną monarchią konstytucyjną. Zgodnie z konstytucją z 3 listopada 1946 głową państwa jest cesarz, który nie sprawuje realnych rządów, pełni natomiast funkcje reprezentacyjne oraz symbolizuje jedność narodu i państwa.
Najwyższym organem władzy oraz jedynym organem ustawodawczym jest dwuizbowy parlament, zwany Kokkai – Zgromadzenie Narodowe, składające się z niższej Izby Reprezentantów (Shūgiin) oraz wyższej Izby Radców (Sangiin). W izbie niższej zasiada 480 posłów, a jej kadencja trwa 4 lata, natomiast w wyższej zasiadają 242 radcy wybierani na 6 lat; połowa izby wyższej jest odnawiana co 3 lata. Wybory do parlamentu są powszechne i tajne, a odbywające się w nim sesje: zwyczajne, nadzwyczajne i specjalne.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na czele którego stoi mianowany przez cesarza premier (musi zasiadać w parlamencie), którym z reguły jest przywódca, ewentualnie członek rządzącej partii lub koalicji mających większość w parlamencie. Gabinet rządu oprócz premiera tworzą mianowani i odwoływani przez niego ministrowie, których jest obecnie 11, a większość z nich także musi być członkami parlamentu, przed którym rada ministrów jest odpowiedzialna. Partia Liberalno-Demokratyczna (Japonia) (PLD), która od czasu powstania w 1955 sprawuje najdłużej w historii nieprzerwane rządy, poza krótkim okresem rządów koalicyjnych. Drugą siłę polityczną stanowi powstała w 1998, centrowa socjalliberalna Partia Demokratyczna (PD), obecnie główna partia opozycyjna.
Trójpodział władz uzupełniają niezawisłe sądy, niezależne od parlamentu i rządu. Najwyższą instancją tej władzy jest Sąd Najwyższy, a uzupełnia ją 8 sądów wyższych, 50 okręgowych, 50 rodzinnych, 438 doraźnych oraz 201 tzw. komitetów śledczych ds. sądów. Prezesa Sądu Najwyższego wyznacza rząd, a mianuje cesarz. Natomiast sędziów niższych instancji wyznacza Sąd Najwyższy, a mianuje rząd.

[edytuj] Cesarz Japonii

Obecny Cesarz Akihito (明仁) jest sto dwudziestym piątym cesarzem Japonii. Przejął tron po śmierci ojca, cesarza Hirohito 7 stycznia 1989, formalnie zostając cesarzem 12 listopada 1990. Jego syn, następca tronu, książę Naruhito poślubił Owadę Masako, z którą ma jedno dziecko, córkę Aiko. Istniało prawdopodobieństwo, że to ona będzie następczynią tronu po ojcu, jednak 6 września 2006 przyszedł na świat bratanek księcia, Hisahito.

"Prawo Domu Cesarskiego" szczegółowo określa kto i w jakiej kolejności ma prawo do tronu:

Artykuł 1. mówi, że japoński tron cesarski będzie dziedziczony przez mężczyzn i przekazywany w linii męskiej.
Artykuł 2. określa kolejność do tronu: najstarszy syn cesarza, najstarszy syn najstarszego syna cesarza, pozostali synowie i wnukowie najstarszego syna cesarza, drugi syn cesarza i jego potomstwo płci męskiej, pozostali potomkowie cesarza, cesarscy bracia i ich potomstwo, cesarscy stryjowie i ich potomstwo. Jeśli nie uda się wyłonić następcy według powyższych założeń, tron powinien przypaść najbliższemu cesarskiemu krewnemu płci męskiej. Jeśli będzie więcej kandydatów o tym samym stopniu pokrewieństwa, pierwszeństwo ma osoba z rodu bliższego cesarskiemu, a jeśli i tych będzie więcej – starsza wiekiem.

Dla niektórych jednak nie do przyjęcia jest wstąpienie na tron "dziesiątej wody po kisielu", dlatego też rozważa się możliwość zmian w prawie, aby kobiety również mogły dziedziczyć tron.

Dotychczas historia japońska odnotowała osiem władczyń. Jednak każda z nich miała "opiekuna" w osobie regenta – nie sprawowały samodzielnych rządów. Poza tym ich dzieci były wyłączone z dziedziczenia tronu jako potomkowie mężczyzny nie z rodu cesarskiego.

[edytuj] Stosunki międzynarodowe

Japonia jest członkiem ONZ (od 1956 r.), G8 (od 1975 r.) oraz państw G4 (wraz z Brazylią, Indiami i Niemcami).

W 2004 r. Japonia została otwarcie skrytykowana przez Chiny, Koreę Północną i Koreę Południową za wysłanie do Iraku oddziałów Sił Samoobrony. Akt ten został odczytany jako powrót japońskiego militaryzmu, mimo że, zdaniem rządu, misją oddziałów miały być pomoc w odbudowie po zniszczeniach wojennych i niesienie pomocy humanitarnej.

Od zakończenia wojny na Pacyfiku Japonia prowadzi spory terytorialne:

• Rosja: 3 wyspy i jeden mały archipelag, stanowiące południową część Kuryli (jap. Kuriru-rettō – クリル列島, Chishima-rettō – 千島列島, ros. Курильские острова) – obecnie zajmowane przez Rosję,
• Korea Południowa: Liancourt (jap. Takeshima – 竹島, kor. Dokdo – 독도) – obecnie Korea Pd,
• Chiny i Tajwan: Wyspy Senkaku (jap. Senkaku-shotō – 尖閣諸島, chin. Diaoyutai – 钓鱼台群岛) – obecnie Japonia.

Do dnia dzisiejszego Japonia formalnie nie zakończyła II wojny światowej z Rosją.

[edytuj] Podział administracyjny

Japonia podzielona jest na 47 jednostek administracyjnych: 43 prefektury (ken), dwa okręgi miejskie (fu – Kioto i Osaka), okręg specjalny (dō – cała wyspa Hokkaidō) oraz okręg stołeczny (to – Tokio). Ponadto Kraj Kwitnącej Wiśni podzielony jest na 8 regionów: Hokkaido, Tōhoku, Kantō, Chūbu, Kinki (potocznie zwany Kansai), Chūgoku, Shikoku oraz Kyūshū, który obejmuje również prefekturę Okinawa.

lp.	flaga	prefektura	populacja	stolica
1		Hokkaido	5 632 133	Sapporo
2		Aomori	1 436 628	Aomori
3		Iwate	1 416 180	Morioka
4		Miyagi	2 370 280	Sendai
5		Akita	1 174 905	Akita
6		Yamagata	1 223 000	Yamagata
7		Fukushima	2 119 218	Fukushima
8		Ibaraki	2 985 424	Mito
9		Tochigi	2 011 313	Utsunomiya
10		Gunma	2 024 820	Maebashi
11		Saitama	6 938 006	Saitama
12		Chiba	6 062 202	Chiba
13		Tokio	12 577 819	Shinjuku (Tokio)
14		Kanagawa	8 639 665	Jokohama
15		Niigata	2 444 108	Niigata
16		Toyama	1 120 320	Toyama
17		Ishikawa	1 180 744	Kanazawa
18		Fukui	821 589	Fukui
19		Yamanashi	884 531	Kofu
20		Nagano	2 206 175	Nagano
21		Gifu	2 107 687	Gifu
22		Shizuoka	3 792 457	Shizuoka
23		Aichi	7 254 432	Nagoja
24		Mie	1 863 815	Tsu
25		Shiga	1 337 770	Otsu
26		Kioto	2 644 331	Kioto
27		Osaka	8 815 757	Osaka
28		Hyōgo	5 595 212	Kobe
29		Nara	1 421 367	Nara
30		Wakayama	1 036 061	Wakayama
31		Tottori	618 727	Tottori
32		Shimane	761 503	Matsue
33		Okayama	1 957 056	Okayama
34		Hiroszima	2 878 915	Hiroszima
35		Yamaguchi	1 492 575	Yamaguchi
36		Tokushima	824 108	Tokushima
37		Kagawa	1 022 843	Takamatsu
38		Ehime	1 493 126	Matsuyama
39		Kōchi	796 196	Kochi
40		Fukuoka	5 057 932	Fukuoka
41		Saga	866 402	Saga
42		Nagasaki	1 516 536	Nagasaki
43		Kumamoto	1 842 140	Kumamoto
44		Ōita	1 209 587	Ōita
45		Miyazaki	1 170 023	Miyazaki
46		Kagoshima	1 786 214	Kagoshima
47		Okinawa	1 365 043	Naha

[edytuj] Demografia

Japonia, której populacja do roku 2010 liczyć będzie ok. 127,2 mln osób, należy do najgęściej zaludnionych państw świata. Trzeba jednak pamiętać, że wynosząca 337 osób na km² średnia gęstość zaludnienia nie odzwierciedla do końca rzeczywistości, gdyż 90% ludności skupia się na wąskich nizinach nadbrzeżnych i w kotlinach śródgórskich, które stanowią zaledwie 1/4 powierzchni kraju, a gdzie zagęszczenie wzrasta do powyżej 1000 os./km². Ponad połowa mieszkańców tj. ok. 60 mln zajmuje południowe wybrzeże Honsiu, a dokładniej strefę ciągnącą się od Tokio poprzez Nagoję do Osaki. Do gęsto zaludnionych obszarów zaliczają się także północna części Sikoku i Kiusiu, a do najrzadziej Hokkaido, północne Honsiu oraz południowe Kiusiu. Rozmieszczenie ludności w zasadniczy sposób rzutuje na wysoki stopień urbanizacji, który wynosi 79%.

Społeczeństwo tego wyspiarskiego kraju należy do najbardziej jednolitych pod względem narodowościowym; 99% mieszkańców to rdzenni Japończycy, a do najliczniejszych mniejszości narodowych zaliczają się: Koreańczycy (1 mln), Chińczycy i Filipińczycy (po 0,5 mln), Brazylijczycy i Amerykanie (po 0,25 mln) oraz liczący kilkanaście tysięcy Ajnowie – rdzenni mieszkańcy Japonii. Imigracja na wyspy jest niewielka, jednak dość znaczna liczba cudzoziemców przebywa w Kraju Kwitnącej Wiśni czasowo. Po II wojnie światowej nastąpił gwałtowny, bo sięgający nawet 20‰ rocznie przyrost naturalny, który jest teraz tylko wspomnieniem i wynosi 0,0‰ (-0,2‰ w 2005 roku). Obecnie w strukturze społecznej dominują osoby w wieku produkcyjnym (20-64 lata), a na 100 mężczyzn przypadają 103 kobiety. Nie mniej jednak, podobnie jak w innych wysoko rozwiniętych państwach świata japońskie społeczeństwo gwałtownie się starzeje. Średnia długość życia jest najwyższa na świecie i wynosi 82,4 lata, przy czym mężczyźni żyją 79,0 lat, a kobiety 85,8.
Jeszcze nie tak dawno problem bezrobocia właściwie nie istniał, lecz teraz po długotrwałej recesji wynosi ono w granicach 3,6 do 4,0%.

[edytuj] Obyczaje

Na narodowy charakter oraz mentalność Japończyków ogromny wpływ wywarły i wywierają wciąż bushido oraz nauki Konfucjusza; to za ich sprawą cechy takie jak dyscyplina, stoicyzm, powściągliwość, opanowanie, a także lojalność i bezgraniczny szacunek wobec starszych czy zwierzchników są powszechnie respektowane i widoczne na każdym kroku – w szkole, pracy i rodzinie. Harmonia w życiu społecznym stanowi dla Japończyków najwyższą wartość, w związku z czym w relacjach międzyludzkich panuje konformizm i dążenie do ugody niemal za wszelką cenę. Interes grupowy ma pierwszeństwo nad indywidualnym, stąd źle widziane jest wyróżnianie się oraz formułowanie osobistych opinii. Ludzie wypowiadają się najczęściej niejasno oraz wymijająco niżeli otwarcie, a prywatne uczucia i troski maskują nienagannym uśmiechem oraz wysoką kulturą osobistą. Honor oraz wszechobecne poczucie wdzięczności i obowiązku, a co za tym idzie obawa przed utratą twarzy skutkuje istnieniem we wzajemnych relacjach specyficznych, nieformalnych układów i powiązań takich jak giri (moralne zobowiązanie), które dla skrytych i zamkniętych w sobie Japończyków stanowi wzór zachowania, a także sposób polubownego rozwiązywania sporów międzyludzkich. To właśnie konfucjańskie zasady, bushido, czyli "droga rycerza", a także buddyzm zen stanowiły podstawę specyficznego systemu myślenia i sposobu postrzegania świata przez Japończyków. Za ich sprawą ongiś samuraj, który okrył się hańbą i stawał się roninem zwracał jeden ze swych mieczy przeciw sobie i popełniał rytualne samobójstwo – seppuku; one też przed II wojną światową pomogły stworzyć kult boskiego cesarza oraz pozwoliły japońskim żołnierzom pogardzać śmiercią w czasie samobójczych ataków kamikaze, a poczucie honoru nakazywało walczyć do końca, gdyż nie wchodziły w rachubę pojęcia takie jak niewola czy kapitulacja.

[edytuj] Język

Nieznane jest pochodzenie języka japońskiego. Prawdopodobnie jest on pokrewny rodzinom języków uralskich i ałtajskich, do których m.in. należą języki fiński, węgierski, mongolski czy turecki. Pod względem gramatycznym podobny jest do nie mniej tajemniczego języka koreańskiego, ale w obu tych językach nie ma prawie żadnych wspólnych słów. Równie prawdopodobnym jest twierdzenie, iż język japoński wywodzi się z języka pierwotnych mieszkańców Wysp Japońskich, np. Ajnów. Jednak z wyjątkiem kilku słów i nazw miejscowości nie przypomina ich języka. Dlatego też jest on klasyfikowany jako największy język izolowany, a więc taki, którego struktury gramatyczne, frazeologia czy fonetyka, są niepodobne do struktur żadnego innego języka na świecie.
Japończycy posługują się jednocześnie trzema alfabetami. Są to: wprowadzony w V w. Kanji, czyli znaki chińskie oraz czysto japońskie alfabety fonetyczne hiragana i katakana pochodzące z VIII w. W wielkim uproszczeniu, znakami kanji zapisuje się rzeczowniki, za pomocą alfabetu hiragana przekształca się je w przymiotniki i czasowniki, natomiast alfabet katakana stosuje się do zapisu słów pochodzenia obcego. Ponadto przede wszystkim w reklamie oraz w kontaktach z cudzoziemcami zastosowanie znajduje romaji, a więc alfabet łaciński, który jest w istocie czwartym alfabetem.
Do charakterystycznych cech języka japońskiego należą: duża liczba homofonów, obfitość zwrotów grzecznościowych, występowanie tylko otwartych, a więc kończących się samogłoską sylab, iloczas czy duża ilość zapożyczeń frazeologicznych, gł. z języka angielskiego.

[edytuj] Religia

Większość Japończyków deklaruje przynależność do jednej z wielu szkół buddyjskich. Nieznacznie mniejszą popularnością cieszą się konfucjanizm, taoizm i oryginalna japońska religia szinto. Trudno wskazać liczbę wyznawców jednej z wymienionych religii, gdyż Japończycy często wyznają te religie jednocześnie. Pozostałe, jak chrześcijaństwo, judaizm, islam czy hinduizm mają niewielką liczbę wiernych (łącznie 2 – 3% wyznawców). Intensywne uczestnictwo w licznych festiwalach, odwiedzanie chramów szintoistycznych z noworodkami, zawieranie związków małżeńskich w kościołach i pochówki w obrządku buddyjskim wydają się zaprzeczać twierdzeniu, iż Japończycy są społeczeństwem niereligijnym, lecz rzeczywistą wiarę w siły wyższe i cuda któregokolwiek z wyznań deklaruje tak naprawdę bardzo niewielu. W regularnych praktykach religijnych udział bierze znikoma część społeczeństwa, bynajmniej nie z prawdziwej wiary duchowej, lecz jedynie dla podtrzymania tradycji lub dla rozrywki. Współcześni mieszkańcy Japonii wydają się uznawać przede wszystkim światopogląd materialistyczny i hedonistyczny.

W Japonii występuje wiele sekt i nieoficjalnych odnóg większych religii, jak. np. Zenrinkyō, Tenrikyō, Shinreikyō czy Sōka Gakkai, z którymi identyfikuje się około 1/5 Japończyków. W okresie od restauracji Meiji do zakończenia II wojny światowej religią państwową był szintoizm. W 1946 roku w nowej konstytucji Japonii pojawił się 20 artykuł gwarantujący całkowitą wolność wyznania i wolność sumienia, a ustawa rozdzielająca wszystkie religie od państwa sprawia, że Japonia jest krajem świeckim, neutralnym światopoglądowo i nie ma prawa ani faworyzować, ani dyskryminować żadnej ze wspólnot religijnych. Artykuł ten zaznacza, że żadna organizacja religijna nie ma prawa pełnić władzy politycznej, ani nawet pośrednio wywierać na nią wpływu. W publicznych szpitalach, urzędach i placówkach edukacyjnych nie znajdzie się wiszących na ścianach symboli religijnych. W państwowych szkołach jest zakaz nauczania którejkolwiek z religii. Wszelkie zorganizowane wspólnoty i stowarzyszenia religijne, pensje dla kapłanów i przywódców religijnych, pielgrzymki, święta, wznoszenie i konserwowanie świątyń i innych obiektów sakralnych nie jest dotowane z budżetu państwowego.

[edytuj] Miasta

Tokio

Jokohama

Osaka

Nagoja

Sapporo

Kōbe

Kioto

Fukuoka

Kawasaki

Saitama

Hiroszima

Sendai

Kitakiusiu

Na przestrzeni dziejów powstawanie oraz rozwój japońskich miast były uwarunkowane głównie czynnikami strategicznymi z politycznego jak i ekonomicznego punktu widzenia. Wiele z nich to przede wszystkim stolice cesarzy, szogunów, siedziby potężnych daimyō – panów feudalnych oraz wielkich rodów, jak również ośrodki administracyjne dawnych prowincji oraz współczesnych prefektur. Pozostałe zaś, głównie miasta portowe swoją pozycję zawdzięczały i zawdzięczają po dziś dzień szczególnej roli jaką pełnią te okna na świat, czy też wrota Kraju Wschdzącego Słońca. Część miast nie przetrwała do naszych czasów, bądź też uległa znacznej degradacji i marginalizacji, jak np. Hiraizumi w regionie Tohoku. W średniowieczu ów licząca 100,000 mieszkańców metropolia, stanowiła ostatni bastion potężnego ongiś rodu Fujiwara i była religijną oraz handlową stolicą północnej Japonii. Innym przykładem, tym razem gospodarczego upadku jest Aikawa, obecnie niewielka miejscowość na wyspie Sado, która rozwinęła się jako górnicze miasto przy kopalni złota i w okresie swej największej świetności tj. w epoce Edo liczyła 100,000 mieszkańców.
Liczące co najmniej 30,000 mieszkańców 784 japońskie miasta, których liczba wciąż rośnie, skupiają obecnie 79% ludności Japonii. Urbanizacja tej skali to rezultat ogromnych migracji ze wsi do miast, zapoczątkowanych industrializacją kraju w epoce Meiji, a szczególnie nasilonych po II wojnie światowej, jak również jest to efekt wchłaniania terenów wiejskich przez rozrastające się miasta. Wiele z nich może poszczycić się wielosetletnią historią i znaczeniem, inne takie jak Jokohama są stosunkowo młode i zaczęły masowo powstawać na przełomie XIX i XX stulecia, a niektóre jak np. Saitama powstały w wyniku połączenia się kilku mniejszych, w jedno większe miasto.
Od czasu objęcia władzy przez ród Tokugawa największą i najważniejszą metropolią jest Tokio (do 1868 Edo) stanowiące serce i mózg Kraju Kwitnącej Wiśni, które ponadto jest dziś wielką metropolią globalną. Nie mniej jednak istnieją także inne wielkie i silne miasta, których rola oraz znaczenie pozwalają mówić o Japonii jako kraju zdecetralizowanym, bez jednego dominującego ośrodka miejskiego. Są to tzw. miasta oznaczone rządowym rozporządzeniem, w których w największym stopniu skoncentrowane jest polityczne, gospodarcze, naukowe oraz kulturalne życie kraju, jak również pełnią one rolę głównych węzłów komunikacyjnych. Ponadto intensywna urbanizacja kraju po za rozwojem samych miast, doprowadziła do powstania wielkich konurbacji i zespołów miejskich na czele z Wielkim Tokio, największą aglomeracją świata, obejmującą nieomal cały region Kanto i zamieszkaną przez ponad 35 mln osób. Po za tym do największych zaliczają się: konurbacja Keihanshin w regionie Kansai, Chūkyō tj. aglomeracja Nagoi oraz zespół Fukuoka-Kitakiusiu. Razem tworzą one tzw. Korytarz Tokaido największe na ziemskim globie megalopolis, zamieszkane przez przeszło 2/3 Japończyków.
Restauracja Meiji wpłynęła nie tylko na uprzemysłowienie oraz wzrost liczby mieszkańców japońskich miast, lecz wywarła wpływ także na ich wygląd. Wtedy to pojawiła się ceglana architektura w zachodnim stylu, jakkolwiek jeszcze do II wojny światowej dominowała tradycyjna i niewysoka zabudowa drewniana. Apokalipsa amerykańskich bombardowań oraz gwałtowna i chaotyczna powojenna odbudowa sprawiły, że dziś miasta Japonii to pozbawione zabytków, a zarazem barwne betonowe dżungle, które emanują dynamizmem i energią oraz nigdy nie kładą się spać. Życie w nich oraz ich dzielnicach skoncentrowane jest zawsze wokół najbliższego dworca czy stacji kolejowej. Do charakterystycznych cech największych metropolii należą: nowoczesna, futurystyczna wręcz architektura, rozległe podziemne pasaże, wszechoobecne reklamy, wielopoziomowe skrzyżowania oraz ogromny zgiełk uliczny.

Największe miasta Japonii liczące ponad 400 000 mieszkańców w 2006. ^[1]:

	Miasto	Liczba mieszkańców (2007)	Region
1	Tokio	12 577 819	Kantō
2	Jokohama	3 584 428	Kantō
3	Osaka	2 640 097	Kansai
4	Nagoja	2 216 858	Chūbu
5	Sapporo	1 882 754	Hokkaidō
6	Kōbe	1 525 389	Kansai
7	Kioto	1 472 666	Kansai
8	Fukuoka	1 411 655	Kiusiu
9	Kawasaki	1 317 862	Kantō
10	Saitama	1 185 030	Kantō
11	Hiroshima	1 156 215	Chūgoku
12	Sendai	1 028 214	Tōhoku
13	Kitakiusiu	993 483	Kiusiu
14	Chiba	923 089	Kantō
15	Sakai	832 218	Kansai
16	Niigata	813 780	Chūbu
17	Hamamatsu	804 067	Chūbu
18	Shizuoka	710 495	Chūbu
19	Kumamoto	671 444	Kiusiu
20	Okayama	669 135	Chūgoku
21	Sagamihara	626 020	Kantō
22	Kagoshima	606 079	Kiusiu
23	Funabashi	571 644	Kantō
24	Hachioji	537 561	Kantō
25	Matsuyama	513 113	Sikoku
26	Higashiosaka	511 611	Kansai
27	Kawaguchi	493 034	Kantō
28	Himeji	488 956	Kansai
29	Matsudo	478 328	Kantō
30	Kurashiki	467 325	Chūgoku
31	Ichikawa	466 320	Kantō
32	Ōita	465 467	Kiusiu
33	Nishinomiya	465 424	Kansai
34	Amagasaki	460 124	Kansai
35	Utsunomiya	455 284	Kantō
36	Nagasaki	455 131	Kiusiu
37	Kanazawa	454 607	Chūbu
38	Yokosuka	428 115	Kantō
39	Fukuyama	421 810	Chūgoku
40	Takamatsu	420 388	Sikoku
41	Toyama	418 710	Chūbu
42	Toyota	411 441	Chūbu
43	Hirakata	408 553	Kansai
44	Machida	406 281	Kantō
45	Gifu	401 769	Chūbu

[edytuj] Gospodarka

Połowa XIX w. stanowiła przełomowy okres w historii Japonii, kiedy to z kraju izolującego się od wszelkich kontaktów ze światem zewnętrznym wkroczyła na drogę przełomowych i zasadniczych zmian, w tym gospodarczych. Procesowi unowocześniania i uprzemysłowienia towarzyszyły wojny i próby stworzenia wielkiego imperium, kulminacją tych dążeń była II wojna światowa, z której Japonia wyszła pokonana i zniszczona. Mimo to dzięki sprawnej organizacji i wysiłkowi jego mieszkańców kraj potrafił szybko odbudować swą gospodarkę, jednocześnie rozpoczynając kolejny "podbój świata", tym razem technologiczny i ekonomiczny. Tuż po wojnie rząd japoński prowadził bardzo aktywną politykę gospodarczą, Japonia wybrała gospodarkę rynkową połączoną z interwencjonizmem, czyli wsparciem ze strony państwa dla kapitałochłonnych projektów, jak budowa dróg, kolei czy badania naukowe; poprzez budżet Japonia przeznaczała wtedy na badania 3% swojego PKB, co dawało jej jedno z pierwszych miejsc na świecie pod tym względem. Dzięki fenomenalnemu wzrostowi gospodarczemu już w 1967 kraj wschodzącego słońca był drugą ekonomiczną potęgą świata.

Dewaluacja jena, obniżka zarobków oraz podwojenie wydajności pracy pozwoliły Japonii przezwyciężyć kryzysy naftowe z 1973 i 79, a rosnący wciąż eksport i nadwyżka w handlu zagranicznym spowodowały, że w pierwszej połowie lat 80. XX w. gospodarka Kraju Kwitnącej Wiśni osiągnęła przewagę nawet nad gospodarką Stanów Zjednoczonych. Japoński cud gospodarczy stał się przyczyną powszechnego dobrobytu i bogactwa Japończyków, a towarzyszyły temu niskie stopy procentowe oraz szalejące ceny nieruchomości. Tzw. "mydlana bańka" gospodarcza pękła w 1991, kiedy załamaniu uległ japoński rynek papierów wartościowych tracąc połowę swej wartości, a nękane problemami banki japońskie podniosły stopy procentowe. Trwająca przez całe lata 90. XX w. recesja spowodowała wiele głośnych bankructw oraz znaczne zadłużenie społeczeństwa. Obecnie sytuacja ulega powolnej, ale sukcesywnej poprawie. Podatki stanowią obecnie 28% PKB Japonii. Podatek dochodowy od osób fizycznych płaci się na rzecz państwa, prefektury i gminy. Stawki podatku dochodowego płaconego państwu to 5%, 10%, 20%, 23%, 33%, 40%, płaconego prefekturze 4%, płaconego gminie 6%, toteż najniższa zsumowana stawka podatku dochodowego wynosi 15%, a najwyższa 50%. Podatek dochodowy od osób prawnych (firm) wynosi 40% (do 1997 49%). Podatek konsumpcyjny wynosi 5%. Występują także podatki od nieruchomości i inne. Poważnym problemem japońskiej gospodarki jest jej zadłużenie wynoszące 160% PKB.

[edytuj] Rolnictwo

Eksport płodów rolnych stanowi znikomy procent dochodów państwa, a zatrudnienie w rolnictwie znajduje niewielki odsetek ludności zawodowo czynnej. Ponadto warunki geograficzne sprawiają, że areał gruntów ornych stanowi około 12% powierzchni kraju. Uprawa roli skupia się w kotlinach śródgórskich oraz nizinach nadbrzeżnych. Aby rozszerzyć obszar ziem uprawnych, państwo przeprowadza meliorację zabagnionych dolin, tarasowanie zboczy oraz tworzenie polderów rolniczych na osuszonych terenach. Silnie rozdrobnione gospodarstwa rolne są niewielkie, a ich przeciętna wielkość wynosi około 1 ha, jedynie na Hokkaido są większe. Ponadto 60% powierzchni gruntów ornych jest nawadniane. Intensywne rolnictwo japońskie jest bardzo wydajne i pokrywa około 75% zapotrzebowania kraju na żywność, a około 33% powierzchni pól daje 2-3 zbiorów rocznie. Ów poziom uzyskiwany jest dzięki wysokiej kulturze rolnej, powszechnej mechanizacji, a zużycie nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin należy do najwyższych na świecie.

Główną uprawą jest ryż – podstawowa roślina żywieniowa, której zbiory pokrywają wewnętrzne potrzeby kraju, a wysokie ceny tego zboża są sztucznie utrzymywane przez państwo. Inną popularną wśród Japończyków rośliną żywieniową jest soja, której import piętnaście razy przewyższa rodzimą produkcję. Poza tym uprawia się: pszenicę, jęczmień oraz rośliny paszowe, a także buraki w tym cukrowe, rzepak, trzcinę cukrową. Japonia jest jednym z ważniejszych producentów herbaty. Fasola, ziemniaki, bataty oraz większość jarzyn pochodzi z kraju, ale połowa spożywanych owoców jest sprowadzana z zagranicy, nie mniej jednak notuje się szybki rozwój sadownictwa, którego specjalnością jest uprawa mandarynek oraz truskawek. Ponadto wokół wielkich konurbacji rozwinęła się uprawa kwiatów.
Intensywna hodowla, głównie trzody chlewnej, bydła oraz drobiu dostarcza około 30% wartości produkcji rolniczej, ale połowa spożywanego mięsa, głównie wołowiny pochodzi z importu. Jedynie produkcja drobiu oraz jaj zaspokaja krajową konsumpcję. Wciąż niewielkie jest spożycie produktów mlecznych, których zapotrzebowanie w 75% pokrywa krajowa produkcja. Od zakończenia II wojny światowej maleje pogłowie koni, owiec i kóz. Podobnie zmalało znaczenie hodowli jedwabników, tradycyjnej gałęzi japońskiego rolnictwa.

[edytuj] Rybołówstwo

Na Japonię przypada ponad 10% światowych połowów ryb i skorupiaków, które stanowią prawie połowę diety Japończyków. Średnie roczne spożycie owoców morza wynosi 70 kg na osobę. Poławia się głównie makrele, tuńczyki, dorsze, a wśród skorupiaków dominują kraby i krewetki oraz ostrygi. Ponadto odławiane są głowonogi oraz jadalne wodorosty morskie. Podobnie jak w Skandynawii, rybołówstwo japońskie od zawsze specjalizowało się w połowach wielorybów, jednak protesty międzynarodowych organizacji ekologicznych spowodowały, że decyzją władz od 1982 maleje znaczenie wielorybnictwa.

W przybrzeżnych wodach Morza Japońskiego rozpowszechniona jest hodowla ryb, ostryg, krewetek i wodorostów kaiso. Hoduje się ponadto perłopławy, co stawia Kraj Kwitnącej Wiśni wśród potentatów dostarczających perły dla przemysłu jubilerskiego.
Japońska strefa połowowa wynosi 200 mil morskich. Połowami zajmują się głównie małe przedsiębiorstwa, a o znaczeniu morza dla gospodarki kraju świadczy liczba portów rybackich, która przekracza 3000.
Chlubą i symbolem japońskiej hodowli ryb w wodach śródlądowych jest pięknie ubarwiony karp koi.

[edytuj] Przemysł

Japonia jest wciąż drugą po Stanach Zjednoczonych potęgą przemysłową świata. Ten dział gospodarki wytwarza 40% dochodu narodowego brutto oraz zatrudnia 1/3 ludności zawodowo czynnej. Początki japońskiego przemysłu sięgają końca XIX stulecia, wówczas powstały zakłady przemysłu włókienniczego, wykorzystujące do produkcji miejscowy surowiec – jedwab. W latach dwudziestych XX w. rozpoczęły swą działalność pierwsze korporacje zwane zaibatsu, reprezentujące przemysł ciężki. Główne ośrodki przemysłowe przedwojennej Japonii zostały zniszczone w wyniku bombardowań pod koniec II wojny światowej.
Najważniejsza część produkcji przemysłowej koncentruje się w regionach Kanto (aglomeracja Tokio), Kansai (Osaka-Kioto-Kōbe), południowej części Chūbu (prefektura Aichi i Nagoja) oraz północnej Kiusiu (Fukuoka-Kitakiusiu). Rozwój japońskiego przemysłu, podobnie jak rolnictwa czy budownictwa mieszkaniowego, utrudnia brak wolnej przestrzeni. W związku z tym, aby zwiększyć ilość nowych terenów pod inwestycje, niweluje się wzgórza, a uzyskanym materiałem skalnym zasypuje się płytkie zatoki morskie. Dzięki temu powstały nowe dzielnice portowo-przemysłowe w Kōbe oraz nad Zatoką Tokijską.
W Japonii występują różnorodne, aczkolwiek niewielkie, rozproszone i trudne w eksploatacji złoża surowców mineralnych, takich jak węgiel kamienny, miedź, cyna, mangan, cynk, ołów czy piryt. Równie skromne są japońskie zasoby ropy naftowej, występujące przede wszystkim w północno-zachodniej części Honsiu, a których eksploatacja pokrywa jedynie 0,3% potrzeb krajowych. W związku z tym wszystkie paliwa energetyczne oraz rudy metali (głównie żelaza i boksyty) Japonia musi sprowadzać do tego stopnia, że 90% produkcji przemysłowej oparte jest na surowcach importowanych.

Kraj Wschodzącego Słońca należy do głównych producentów energii elektrycznej, a jego udział w produkcji wynosi 7,4%, co daje trzecie miejsce na świecie. Niemniej jednak wciąż notuje się deficyt energii. Ta wytwarzana z ropy naftowej jest podstawą bilansu energetycznego, w którym jej udział wynosi 52%; ze spalania węgla kamiennego pochodzi 20%, a z gazu ziemnego 10% wytwarzanej w Japonii energii. Udział energii jądrowej wynosi 10% i stale rośnie. Natomiast elektrownie wodne dostarczają zaledwie 8% wytwarzanej w kraju energii.
Japonia oprócz miedzi nie posiada wystarczających złóż metali, ale mimo to należy do głównych potentatów przemysłu metalurgicznego. Kraj skupia 11,7% światowej produkcji stali (2. miejsce na świecie), 6,2% aluminium (4. miejsce), 10,2% miedzi rafinowanej (3. miejsce), 6,9% ołowiu (6. miejsce) oraz zajmuje pierwsze miejsce w produkcji cynku. Hutnictwo stali oraz metali kolorowych skupione jest głównie w największych portach morskich Japonii: Jokohamie, Osace, Kōbe, Kitakiusiu. Do największych przedsiębiorstw reprezentujących metalurgię należą Nippon Steel, Kōbe Steel, JFE Holdings, Sumitomo Metal Industries czy Aichi Steel.
Podstawą japońskiego cudu gospodarczego z lat 60. i 70. XX w. był wymagający wysoko wykwalifikowanej kadry specjalistów, a także znacznego kapitału przemysł elektromaszynowy, wytwarzający obecnie prawie połowę wartości produkcji przemysłowej. Jego cechą charakterystyczną jest istnienie wielkich konglomeratów zwanych keiretsu, które wzorując się na przedwojennych zaibatsu, tworzą powiązane ze sobą finansowo i biznesowo przedsiębiorstwa różnych branż, także tych nie związanych z przemysłem przetwórczym. Wśród nich największe znaczenie mają Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo Fuji, Dai-Ichi Kangyo oraz Sanwa. Ponadto rozwój nowoczesnego przemysłu japońskiego wspierają tzw. technopolie – ośrodki skupiające placówki naukowo-badawcze i zakłady nowych technologii.

Japonia jest największym producentem i eksporterem samochodów osobowych, w produkcji których światowy sukces odniosły takie firmy jak Toyota, Nissan, Mitsubishi, Honda, Mazda, Suzuki czy Subaru. Równie silną pozycję mają motocykle wielkiej czwórki, w skład której wchodzą Kawasaki, Yamaha oraz Suzuki i Honda. Natomiast pozostały przemysł motoryzacyjny obejmujący produkcję autobusów i ciężarówek jest domeną firm Isuzu, Hino oraz Mitsubishi.

Zaawansowany i przeznaczony na rynek japoński tabor kolejowy, którego symbolem jest superszybki shinkansen, pochodzi głównie z zakładów Kawasaki, Mitsubishi, Nippon-Sharyo i Tokyu Car Corporation. Zdecydowanie słabszą pozycję zajmuje japoński przemysł lotniczy, którego liderami są FHI, Mitsubishi, Kawasaki oraz NAMC. Natomiast od lat Kraj Wschodzącego Słońca dominuje w produkcji statków, skupiając prawie 40% wodowanych rokrocznie jednostek. Przemysł okrętowy na czele z największą stocznią świata w Nagasaki jest reprezentowany przez IHI, Kawasaki, Mitsui oraz Mitsubishi. Z kolei do potentatów przemysłu maszynowego wytwarzającego m.in. maszyny budowlane, rolnicze należą firmy Komatsu, Kubota, Takeuchi czy wszechstronne Mitsubishi.

W latach 70. rozpoczął się dynamiczny rozwój przemysłu wysokiej technologii (elektronicznego i precyzyjnego) wytwarzającego urządzenia optyczne, sprzęt audiowizualny, komputery osobiste, maszyny biurowe oraz roboty. Kraj Kwitnącej Wiśni jest dzisiaj światowym potentatem w produkcji mikroprocesorów oraz innych układów scalonych, kalkulatorów, urządzeń cyfrowych, laserowych i telekomunikacyjnych, elektroniki użytkowej, sprzętu medycznego oraz instrumentów muzycznych. Najlepszym potwierdzeniem wysokiej pozycji Japonii w tej branży jest liczba powszechnie znanych marek, takich firm jak: Sony, Hitachi, Sharp, Nikon, Konica, Toshiba, Sanyo, Matsushita (Panasonic, JVC), Ricoh, Funai, Fujitsu, Minolta, NEC, Olympus, Casio, Citizen, Canon, Epson, Onkyo, Yamaha, Nintendo, Pentax, Kyocera, Seiko, TDK, Kenwood a ostatnio także Honda (robotyka).

Podobnie jak inne wysoko rozwinięte państwa, Japonia posiada wszechstronnie rozwinięty przemysł chemiczny, przede wszystkim zaawansowaną technicznie chemię związków organicznych. Kraj Wschodzącego Słońca należy do czołowych producentów kwasu siarkowego, sody kaustycznej, tworzyw sztucznych, barwników syntetycznych, włókien sztucznych oraz kauczuku syntetycznego. Do największych koncernów tych branż należą: MCC, Sumitomo Chemical, Asahi Kasei, Mitsui Chemicals, Toray Industries, Shin-Etsu Chemical oraz Chisso.

Japonia, by funkcjonować jako kraj uprzemysłowiony, potrzebuje ogromnych ilości ropopochodnego paliwa. W związku z tym w głównych portach zlokalizowane są zakłady rafineryjne, przetwarzające importowane "czarne złoto". Japoński przemysł petrochemiczny jest domeną takich firm, jak: Nippon Oil, Inpex, JEC czy San-Ai Oil. Wraz z przodującym przemysłem samochodowym, Kraj Kwitnącej Wiśni należy do głównych producentów opon, takich firm jak Bridgestone, SRI, Toyo czy Yokohama. Dobrze rozwinięty jest także przemysł środków czystości oraz farmaceutyczny reprezentowany przez: Takeda, Astellas Pharma, Eisai czy Sankyo.

Kraj Wschodzącego Słońca jest także drugim po USA wytwórcą papieru, skupiającym ok. 11% produkcji światowej. Do potentatów przemysłu celulozowego należą: Nippon Unipac, Oji Paper oraz Daio Paper.
Poza tym istotne znaczenie dla gospodarki kraju mają takie gałęzie przemysłu przetwórczego, jak: mineralny, spożywczy czy poligraficzny.

[edytuj] Handel zagraniczny

Wynoszące w 2006 ponad 1 bilion 100 miliardów dolarów roczne obroty czynią z Japonii 4 potęgę handlową świata. Ponadto nieprzerwanie od 1969 Kraj Kwitnącej Wiśni cieszy się dodatnim bilansem w handlu zagranicznym, czego powodem była i jest wciąż wysoka konkurencyjność produktów zaawansowanego przemysłu przetwórczego oraz nowoczesnych usług. Wysoka pozycja japońskiego eksportu wynika z silnych powiązań, jakie istnieją między producentami, a wyspecjalizowanymi korporacjami handlowymi, które sprzedają towary, a poprzez badanie światowych rynków angażują się w proces produkcyjny. Ponadto w okresie cudu gospodarczego istotną rolę odegrała Japońska Organizacja Handlu Zagranicznego, utworzona przez ówczesne Ministerstwo Handlu Międzynarodowego i Przemysłu.

Zdominowany przez wyroby przemysłu elektromaszynowego i chemicznego japoński eksport był wart w 2006 ponad 590 miliardów dolarów, a do głównych jego odbiorców należą: Stany Zjednoczone (22,9%), Chiny (13,4%), Korea Południowa (7,8%), Tajwan (7,3%) oraz Hongkong (6,1%). Natomiast wynoszący ponad 524 miliardy USD import pochodził głównie z Chin (21%), Stanów Zjednoczonych (12,7%), Arabii Saudyjskiej (5,5%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (4,9%), Australii (4,7%), Korei Południowej (4,7%) oraz Indonezji (4%). Japończycy sprowadzają głównie surowce mineralne, maszyny i urządzenia, paliwa, chemikalia, tekstylia oraz żywność. Co warto zauważyć, do głównych partnerów handlowych Kraju Wschodzącego Słońca należą kraje leżące w basenie Oceanu Spokojnego.

[edytuj] Komunikacja

W Japonii każdy rodzaj transportu jest doskonale zorganizowany. Kraj przecina gęsta sieć linii kolejowych, dróg i autostrad, a każdy region posiada dogodne połączenia lotnicze i morskie. Mimo wzmożonej aktywności sejsmicznej, wyspiarsko-górzysty charakter terytorium zmusza Japończyków do budowania częstokroć bardzo skomplikowanych technicznie, a zarazem niezwykle wyrafinowanych konstrukcji takich jak tunele czy mosty. W 1988 oddano do użytku najdłuższy na świecie podmorski tunel kolejowy Seikan, którego długość wynosi prawie 54 km. Natomiast w latach 2002-2007 najdłuższym lądowym tunelem na kuli ziemskiej był liczący 26 km tunel Iwate-Ichinohe. Imponujące pod względem wielkości i długości są również japońskie mosty. Liczący 3,9 km Akashi Kaikyo, jest od 1998 najdłuższym wiszącym mostem świata. Po za tym do największych przepraw globu zaliczają się: Wielki Most Seto (system mostów o dł. 12,2 km), Ōnaruto (1,6 km), czy Kurushima-Kaikyō (1,5 km). Zatokę Tokijską przecina z kolei licząca 15 km przeprawa Tokyo Wan Aqua-Line, na którą składa się 9,5 km tunel oraz 4,4 kilometrowy most. Brak wolnej przestrzeni skłania do zasypywania morza i tworzenia sztucznych wysp, na których powstały m.in. porty lotnicze w Osace, Nagoi czy Kobe.

[edytuj] Transport

Kraj Wschodzącego Słońca posiada doskonale utrzymaną, liczącą 1.177.278 km długości (2. miejsce po USA) sieć dróg kołowych, których gęstość jest największa na świecie i wynosi 312 km/100 km². Szybki rozwój motoryzacji przyczynił się do rozbudowy systemu autostrad, łączących wszystkie większe miasta, a których długość wynosi 6,114 km. Transport samochodowy odgrywa zasadniczą rolę w przewozach pasażerów oraz ładunków na terenie Japonii. Natomiast wynosząca 375 liczba samochodów osobowych przypadająca na 1000 mieszkańców jest stosunkowo niska w porównaniu z innymi krajami wysokorozwiniętymi. W Japonii obowiązuje ruch lewostronny.

Pierwsza japońska linia kolejowa łącząca Tokio z Jokohamą została uruchomiona w 1872. Na początku XX w. zelektryfikowano pierwsze linie w stołecznym węźle kolejowym, a przed wybuchem II wojny światowej oddano do użytku pierwsze odcinki metra w Tokio i Osace. Obecnie Kraj Kwitnącej Wiśni posiada najnowocześniejszy oraz najbardziej wszechstronnie rozwinięty transport kolejowy na kuli ziemskiej, a długość linii kolejowych przekracza 23,000 km i wciąż rośnie. W żadnym innym kraju, koleją, metrem czy tramwajem nie podróżuje i dojeżdża do pracy tyle osób co w Japonii. Dumą Japończyków jest osiągający prędkość 300 km/h Shinkansen, którego pierwsza linia połączyła w 1964 Tokio z Osaką. Wynosząca obecnie 1850 km i nadal rozbudowywana sieć tej szybkiej kolei, poruszającej się po szerszych niźli pozostałe torach, jest w pełni zelektryfikowana i zautomatyzowana. Cztery największe wyspy archipelagu posiadają połączenia kolejowe, na których głównym przewoźnikiem jest grupa JR. Tokio, Jokohama, Osaka, Nagoja, Sapporo, Kōbe, Kioto, Fukuoka, a także Sendai posiadają metro. Ponadto komunikację podmiejską uzupełniają inne systemy, takie jak napowietrzna kolej jednoszynowa oraz tramwaje.

Kraj Kwitnącej Wiśni posiada doskonale rozwinięty transport lotniczy, który z uwagi na wyspiarski charakter kraju, ma zasadnicze znaczenie w międzynarodowym ruchu pasażerskim. Po Stanach Zjednoczonych Japonia jest drugim krajem na świecie o największych przewozach ładunków i osób. Główne międzynarodowe porty lotnicze to: Międzynarodowy port lotniczy Narita obsługujący aglomerację Tokio, Port lotniczy Kansai w Osace oraz Chūbu w Nagoi. Jednak największym japońskim oraz czwartym największym na świecie jest port lotniczy Haneda w Tokio, który swą wysoką pozycję utrzymuje pomimo tego, że obsługuje jedynie loty krajowe. Do głównych japońskich przewoźników lotniczych należą Japan Airlines (JAL) oraz All Nippon Airways (ANA), ponadto w przewozach krajowych istotne znaczenie odgrywają linie lotnicze Skymark Airlines czy Skynet Asia Airways.

Licząca 702 statki o łącznym tonażu 12,680,544 DWT flota handlowa Japonii należy do największych na świecie, a wśród państw wysoko rozwiniętych ustępuje tylko Norwegii. Flota składa się z: 160 tankowców, 157 promów, 136 masowców, 53 gazowców, 52 RORO, 29 drobnicowców, 23 chemikaliowców, 16 liniowców, 13 kontenerowców, 4 chłodnicowców i 59 statków innego rodzaju. Z racji wyspiarskiego położenia transport morski wykonuje największą pracę w przewozach towarów zarówno eksportowanych jak i importowanych. Natomiast do głównych szlaków żeglugowych świata zaliczają się te, które łączą Kraj Wschodzącego Słońca ze Stanami Zjednoczonymi, Australią, Europą oraz Zatoką Perską. Do największych japońskich portów morskich należą: Nagoja, Chiba, Jokohama, Kitakiusiu, Osaka, Tokyo i Kobe. Z kolei najważniejsi japońscy armatorzy to: Mitsui O.S.K. Lines, K Line oraz Nippon Yusen (NYK Line).

[edytuj] Łączność i media

Pierwszy japoński znaczek pocztowy znany jako Dragon mon, ukazał się 20 kwietnia 1871. Tego samego roku swą działalność rozpoczęła państwowa poczta, do czasu powstania której dostarczaniem korespondencji oraz przesyłek na terenie Japonii zajmowali się prywatni kurierzy, a od 1859 również poczty zachodnie, które używały własnych znaczków. W 2003 w miejsce dotychczasowej Agencji Usług Pocztowych – Yusei Jigyocho zostało powołane Japan Post (Nippon Yusei Kosha); państwowe przedsiębiorstwo, które jest największym pracodawcą w Japonii. Mający ulec prywatyzacji pocztowy usługodawca posiada 24,700 placówek na terenie kraju, a oprócz typowych usług kurierskich oferuje także ubezpieczenia na życie oraz jest największą na świecie pocztową kasą oszczędności. Dla japońskiej łączności rok 1871 był ważny także z powodu telegrafu, który połączył Kraj Kwitnącej Wiśni z Europą. Obecnie Japonia szczyci się najlepiej rozwiniętym systemem telekomunikacyjnym na świecie. W 2002 liczba abonentów telefonii stacjonarnej wynosiła 71,1 mln, a głównymi jej operatorami są giganci japońskiej telekomunikacji: NTT Group oraz KDDI. W 1979 powstaje w Japonii pierwsza na świecie sieć telefonii komórkowej, która w 2004 liczyła 91,5 mln użytkowników będących klientami takich operatorów jak, NTT DoCoMo, au czy SoftBank Mobile. W 2005 internet liczył 86,3 mln abonentów oraz ponad 350 dostawców usług internetowych, spośród których największe znaczenie mają NTT, KDDI oraz Vic Tokai. Rolę jaką odgrywa w tym kraju internet najlepiej obrazuje 2channel – największe na świecie forum internetowe.

W przełomowym także dla mass mediów 1871 r. ukazała się pierwsza japońska gazeta, a był nią dziennik Yokohama Mainichi Shimbun (1871-1940), który zawierał tylko dwie strony. Obecnie największe znaczenie mają tytuły ogólnokrajowe, a więc Yomiuri Shimbun (1874), liberalny Asahi Shimbun (1879), Mainichi Shimbun (1873), biznesowe Nihon Keizai Shimbun (1876) oraz Sankei Shimbun (1933), a wśród prasy angielskojęzycznej Japan Times (1897). Przypada na nie mniej więcej połowa dziennego nakładu wynoszącego obecnie ponad 50 mln egzemplarzy, w tym również ponad 5 mln sportowych.

Interesujące jest to, iż w zaawansowanej technicznie Japonii tutejsze gazety cieszą się niezachwianą popularnością i mają najwyższe nakłady na świecie. Ponadto ukazuje się wiele, bo ponad 3000 tytułów regionalnych oraz czasopism, wydawanych przez 1200 kompanii prasowch. Dwie największe agencje prasowe to powstałe w 1945 Kyodo News oraz Jiji Press. W 1970 zniesiono cenzurę prasy, która ujawnia odtąd liczne afery korupcyjne władz. Od 1925 w Kraju Wschodzącego Słońca działa radio; w 1951 pojawiła się telewizja, która od 1960 jest dostępna w kolorze, a od 1969 działa również telewizja kablowa. Obecnie prawie każde gospodarstwo domowe posiada telewizor i radio, na które przypada odpowiednio 90 oraz 120 mln abonentów. Głównym nadawcą medialnym jest założona w 1926 niekomercyjna korporacja publiczna NHK (Nippon Hoso Kyokai), która posiada kilka kanałów radiowych i telewizyjnych, a utrzymuje się z wydawanych przez siebie licencji. Spośród prawie 130 komercyjnych stacji telewizyjnych największe znaczenie mają Nippon TV, TV Asahi, TBS oraz Fuji TV, a wśród prywatnych rozgłośni radiowych dominują JRN, NRN oraz JFN.

[edytuj] Oświata i edukacja

Początki japońskiej oświaty sięgają czasów feudalnych, kiedy to w okresie Edo szogunat Tokugawa rozpoczął politykę powszechnej edukacji. Powstały wtedy dwa rodzaje szkół: hankō (dosł. szkoła w hanie), czyli szkoły w obrębie posiadłości księcia feudalnego, w których uczyły się dzieci z rodzin arystokratycznych oraz terakoya (dosł. budynek przy swiątyni), czyli szkoły przyświątynne dla mieszczan i dla chłopów, gdzie mnisi buddyjscy, a także przedstawiciele klasy wojowników uczyli dzieci pisania, czytania oraz arytmetyki. Przyswajane w okresie Meiji zachodnie wzorce miały wpływ także na edukację, efektem czego był wprowadzony w 1872 r. nowy, ogólnokrajowy system oświaty składający się z państwowych szkół podstawowych i średnich. Od 1886 r. istnieje obowiązkowa szkoła, w której nauka początkowo trwała 3 lub 4, a od 1908 r. 6 lat. Po II wojnie światowej trwający 9 lat obowiązek nauki w koedukacyjnych szkołach, obejmuje wszystkie dzieci w wieku 6-15 lat. Na obecny pięciostopniowy system nauczania składają się: nieobowiązkowe przedszkole dla dzieci w wieku 3-6 lat, 6-letnia szkoła podstawowa (shôgakkô), 3-letnia szkoła średnia niższego stopnia (chugakkô) oraz nieobowiązkowa 3-letnia szkoła średnia wyższego stopnia (kôkô), przy czym te ogólnokształcące skupiają ok. 75% uczniów, a pozostała ich część uczęszcza do średnich szkół zawodowych. Nieomal połowa absolwentów szkół średnich wyższego stopia kontunuuje trwającą zazwyczaj 4, bądź 5 lat naukę na wyższej uczelni (daigaku), tj. uniwersytecie lub kolegium. Ponadto istnieją specjalne szkoły dla niewidomych, niesłyszących czy niepełnosprawnych umysłowo.

Japoński system oświaty jest w znacznym stopniu oparty na szkołach i uczelniach prywatnych, do których w latach 90. uczęszczało 80% dzieci w wieku przedszkolnym, 30% uczniów szkół średnich wyższego stopnia oraz prawie 3/4 studentów wyższych uczelni. Wstęp do większości szkół średnich oraz na uczelnie wyższe poprzedza rekrutacja w postaci mającego charakter testowy – egzaminu wstępnego, którego wysoki poziom trudności skłania wielu uczniów do uczęszczania na dodatkowe zajęcia i korepetycje w specjalnych niepublicznych szkołach przygotowawczych, zwanych juku bądź yobiko.
W Kraju Kwitnącej Wiśni nie istnieje ogólnonarodowy, sztywny program nauczania, a jedynie ramowy w oparciu o który każda szkoła opracowuje swój własny. Tygodniowy rozkład zajęć w szkole średniej niższego szczebla obejmuje takie przedmioty jak: etyka, język japoński, język angielski, nauka o społeczeństwie, matematyka, nauki przyrodnicze, muzyka, sztuki piękne, wychowanie fizyczne oraz gospodarstwo domowe i prowadzenie domu.
Japoński rok szkolny rozpoczyna się w kwietniu, a kończy w marcu. W międzyczasie uczniom przysługują kilkutygodniowe wakacje letnie, dwytygodniowe ferie zimowe, a także trwająca dwa tygodnie przerwa miedzy starym, a nowym rokiem szkolnym. Jeszcze do niedawna obowiązywał 6-dniowy rozkład zajęć, lecz od 2002 r. wszystkie soboty są wolne. Lekcje trwają od 8.30 do ok. 15.30, a przerwa obiadowa między 12.30, a 13.25. Typowa klasa w szkole podstawowej i średniej liczy nawet do 40 uczniów podzielonych na grupy.

Tak jak w wielu innych wysoko rozwiniętych państwach świata, także w Kraju Wschodzącego Słońca szkoły są nowoczesne, a przy tym bardzo dobrze wyposażone w niezbędny sprzęt i pomoce naukowe oferując przy tym bogatą ofertę spędzania czasu poza godzinami lekcyjnymi. Stąd też wielu uczniów uczęszcza na zajęcia związane ze sportem lub innymi zainteresowaniami. Uczniowie szkół średnich zobowiązani są nosić tradycyjny mundurek szkolny zwany gaku-ran.

W Japonii funkcjonuje ponad 270 uczelni wyższych, spośród których można wyróżnić te najbardziej prestiżowe i uznane. Największą wszechnicą jest założony w 1877 Uniwersytet Tokijski, potocznie zwany Todai, który jest jednym z 7 założonych jeszcze przed II wojną światową tzw. imperialnych, a obecnie narodowych uniwersytetów; najbardziej szacownych uczelni państwowych. Pozostałe z nich to: Hokkaido, Tohoku, Nagoja, Kioto, Osaka oraz Kiusiu. Natomiast spośród uczelni niepublicznych prym wiodą tokijskie uniwersytety: Waseda; najstarszy w Japonii i Azji, bo założony w 1858 Keio oraz założony przez jezuitów Sofia.

[edytuj] Ochrona zdrowia

Od zakończenia II wojny światowej japoński system opieki zdrowotnej ma charakter powszechnego, uniwersalnego świadczenia obejmującego wszystkich obywateli kraju. Fundusze z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego pochodzą ze składek, które stanowią 56% wszystkich środków przeznaczanych na finansowanie służby zdrowia, kolejne 25% to rządowe subwencje z podatków, 7% subwencje władz lokalnych, a 12% wydatków pokrywane jest z bezpośredniego udziału pacjenta w kosztach leczenia czy terapii. W 1985 r. nastąpiła restrukturyzacja szpitali. Obecnie w Kraju Kwitnącej Wiśni funkcjonują trzy podstawowe typy placówek opieki zdrowotnej, są to: szpitale, kliniki (odpowiednik poradni ogólnej lub specjalistycznej z niewielką liczbą łóżek, w której pobyt trwa nie więcej niż dwie doby) i zakłady położnicze.

Z ponad 150 tysięcy działających placówek, tylko zaledwie 10 tysięcy stanowią szpitale. Ponadto w japońskim systemie zdrowotnym istnieje wyraźna dominacja sektora prywatnego, kontrolującego ponad 80% szpitali oraz 70% wszystkich łóżek, których liczba przypadająca na 1000 mieszkańców wynosi 16,5 i jest jednym z najwyższych wskaźników spośród państw wysokorozwiniętych; dwukrotnie przewyższając średnią OECD.
W służbie zdrowia jest zadrudnionych ok. 2-óch milionów osób, z czego 200 tysięcy stanowią lekarze, których większość tj. 61,5% pracuje w szpitalach prywatnych, 26,6% w uniwersyteckich, a 11,8% w klinikach. W 1998 r. na 1000 meszkańców przypadało 1,9 lekarzy i 7,8 pielęgniarek.
Niezwykle nowoczesna japońska służba zdrowia zajmuje pierwsze miejsce na świecie pod względem nasycenia zaawansowanymi technologiami medycznymi, w znaczny sposób dystansując inne państwa uprzemysłowione.

[edytuj] Przestępczość

Kraj Wschodzącego Słońca budzi zazdrość z powodu niskiego wskaźnika przestępczości, a jedną z największych zalet Japończyków jest uczciwość i szacunek dla prawa.

Ulice japońskich miast należą do najbezpieczniejszych w świecie, w tym również w nocy. Morderstwa i rozboje są rzadkością, co zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Aczkolwiek od pewnego czasu wzrasta liczba przestępstw urzędniczych, bandyckich napadów i wykroczeń popełnianych przez młodocianych. Gwałty, choć stosunkowo rzadkie, najprawdopodobniej nie są zazwyczaj zgłaszane.

Natomiast uważający się za spadkobierców samurajów yakuza, to członkowie tradycyjnych, zhierarchizowanych japońskich grup przestępczych, które o ironio stanowią największą na świecie przestępczość zorganizowaną. Apogeum ich działalności przypadło na pierwszą połowę lat 60. XX wieku, kiedy prawie 5120 różnych grup skupiało w swych szeregach ponad 184 000 mafiosów. Obecnie szacunkowo funkcjonuje ponad 3300 gangów skupijących nieomal 100 000 członków. Do największych przestępczych rodów należą: Yamaguchi-gumi z Kobe, Sumiyoshi-rengo z Osaki oraz Inagawa-kai z Tokio i Jokohamy. Tradycyjne obszary działalności yakuzy to: nielegalny hazard, wymuszenia, fałszerstwa, oszustwa, handel narkotykowy, przemyt broni, manipulowanie wyścigów motocyklowych i konnych, kontrola życia nocnego – kluby, dyskoteki, prostytucja. Ponadto specjalizują się również w przestępczości gospodarczej, obejmującej budownictwo, operacje finansowe, obrót nieruchomościami i gruntami.

20 marca 1995 r. założona przez Shōkō Asaharę religijna sekta Aum Shinrikyo dokonała najokrutniejszego aktu terrorystycznego w historii Japonii, którym był atak na tokijskie metro. W wyniku rozpylenia gazu bojowego o nazwie sarin śmierć poniosło 12 osób, a ponad 5000 zostało zatrutych.

W Kraju Kwitnącej Wiśni struktura organizacyjna policji wyróżnia dwa szczeble: państwowy i prefekturalny. Rząd Japonii sprawuje cywilną kontrolę ów służb poprzez Państwową Komisję ds. Bezpieczeństwa Publicznego (NPSC, Kokka Koan Iinkai), której z kolei podlega Agencja Policji Państwowej (NPA, Keisatsu-cho). Posiadającej osiem biur regionalnych NPA przewodzi wyznaczony przez NPSC i mianowany przez premiera komisarz generalny.

Cechą charakterystyczną japońskiej policji jest istnienie systemu składającego się z ok. 15 000 niewielkich posterunków ulicznych zwanych koban oraz wiejskich chuzaisho, w których może pracować na raz do czterech policjantów, a co poniekąd wyjaśnia przyczyny niskiej przestępczości. Ponadto w ten sposób zapewniony jest bezpośredni kontakt stróżów prawa z obywatelami, których odwiedzają dwa razy w ciągu roku i pytają o codzienne problemy oraz prowadzą bazy danych dotyczące mieszkańców podległego im rewiru. Zazwyczaj funkcjonariusze ci zajmują się patrolowaniem ulic, prewencją w szkołach czy monitorowaniem ruchu drogowego.
47 komend prefekturalnych zatrudnia 250 000 osób, z czego policjantów jest 220 000. Policja państwowa liczy 7600 osób, z czego 1200 to oficerowie, a 900 strażnicy cesarscy.
Specjalną formacją policji japońskiej jest licząca 300 antyterrorystów Specjalna Grupa Szturmowa (SAT, Tokushu Kyushu Butai), która powstała w 1996, a do rutynowych jej zadań należy ochrona lotnisk i budynków rządowych.
Policja japońska posiada blisko 26 000 pojazdów, w tym 5000 radiowozów, 3000 motocykli, 5000 pojazdów nieoznakowanych, 2500 wozów transportowych, 200 łodzi i 80 helikopterów.

[edytuj] Nauka i technika

Restauracja władzy cesarskiej w połowie XIX w. zapoczątkowała okres wzmożonej modernizacji oraz industrializacji, które nie byłyby możliwe bez poznania i przyjęcia zachodnich osiągnięć w nauce i technice. One też były jednymi z głównych czynników urastającego do rozmiarów legendy cudu gospodarczego z lat 60. i 70. XX w., odkąd to Kraj Kwitnącej Wiśni zaczął szturmować świat zaawansowanymi technicznie wyrobami przemysłu elektronicznego czy motoryzacyjnego. Obecnie, aby móc sprostać coraz liczniejszej konkurencji ze strony nowych "tygrysów" gospodarczych rola nauki wydaje się być tym większa im bardziej ekonomiczny sukces oparty jest na wiedzy, innowacyjności oraz nowoczesnej myśli technicznej. Ponadto w coraz to większym stopniu i jak nigdy dotąd wywierają przemożny, choć nie zawsze korzystny wpływ na jakość życia ludzi oraz stan środowiska naturalnego, a czego współczesna Japonia jest jednym z, o ile nie najlepszym przykładem.

Będący podstawą powojennego cudu gospodarczego intensywny rozwój rozmaitych gałęzi przemysłu wymagał kooperacji z placówkami naukowo-badawczymi, z których najbardziej zaawansowane i rozwinięte są te określane mianem technopolii. Ów współpraca i wzajemna zależność przyczyniły się do tego, że Kraj Wschodząego Słońca jest jednym z wiodących państw prowadzących badania i rozwijających technologie, dysponując przy tym trzecim po USA i UE największym na świecie budżetem w wysokości 130 miliardów dolarów oraz posiadając kadrę liczącą ok. 677 000 naukowców i pracowników naukowych. Szeroko zakrojony rozwój istnieje przede wszystkim w dziedzinach nauk przyrodniczych oraz technicznych, gdzie pole intensywnej działalności naukowej obejmuje m.in. najbardziej zaawansowane dyscypliny, takie jak: elektronika, telekomunikacja, informatyka, chemia, medycyna, genetyka, a ostatnio również nanotechnologia, biotechnologia czy cybernetyka. Japonia od lat dominuje w robotyce skupiając ponad połowę robotów przemysłowych świata. Jednym z palących problemów współczesności jest stale zwiększający się popyt na energię, co przy wciąż zmniejszających się rezerwach surowców skłania pozbawiony ich Kraj Kwitnącej Wiśni do poszukiwania alternatywnych jej źródeł.

Dlatego m.in., zainicjowano w 1954 roku japoński program badań nuklearnych. W 1963 roku zaczął pracę pierwszy doświadczalny, a trzy lata potem komercyjny reaktor jądrowy. W 2004 roku pracowały 54 reaktory o łącznej mocy 45521 MW. Ponadto Japonia uczestniczy w międzynarodowym programie ITER, mającym na celu zbadanie możliwości produkowania na wielką skalę energii w wyniku fuzji jądrowej.

Nie mniej intensywnie rozwija się astronautyka, której początki sięgają 1955 roku. Od tego czasu Japończycy zbudowali rakiety, za pomocą których wyprowadzili w przestrzeń kosmiczną szereg satelitów i sond. Powstała w 2003 w wyniku reorganizacji Japońska Agencja Kosmiczna (JAXA) jest na etapie realizacji kilku projektów, takich jak będący częścią MSK Japoński Moduł Eksperymentalny – Kibō, czy też powstająca we współpracy z koncernami lotniczymi GX – pierwsza na świecie rakieta z napędem wykorzystującym LNG. Ponadto japoński program kosmiczny planuje załogowe misje na Księżyc, których ukoronowaniem ma być założenie załogowej bazy do roku ok. 2030. Kraj Kwitnącej Wiśni użytkuje dwa zlokalizowane nieopadal Kiusiu kosmodromy, a są to: Tanegashima oraz Uchinoura.

Z uwagi na specyficzne położenie oraz niezwykle trudne warunki geograficzne szczególnie dobrze rozwinęły się dziedziny nauk o Ziemi, a więc geologia, geofizyka czy też oceanologia. Związane z tym są również badania polarne, których pionierem w Japonii był Nobu Shirase (1867-1946). W 1957 r. na Antarktydzie rozpoczęła swą działalność pierwsza japońska stacja polarna – Syowa, a pozostałe to Mizuho, Asuka oraz Dome Fuji.
Ponadto geografia i związane z nią tragiczne doświadczenia uczyniły Kraj Wschodzącego Słońca jednym z przodujących w dziedzinie inżynierii budowlanej. Dobrym przykładem są tutaj tochi zosei, a więc jakże potrzebne ziemie, wydzierane od wieków morzu.
Po II wojnie światowej japońscy uczeni zyskali światowe uznanie. Są wśród nich laureaci Nagrody Nobla, a więc Hideki Yukawa, Shinichiro Tomonaga, Leo Esaki, Masatoshi Koshiba w dziedzinie fizyki; Fukui Kenichi, Hideki Shirakawa, Ryoji Noyori, Koichi Tanaka w dziedzinie chemii oraz Susumu Tonegawa w dziedzinie fizjologii i medycyny. Należy wymienić także zdobywców Medalu Fieldsa, najbardziej prestiżowej nagrody przyznawanej w dziedzinie matematyki, a są to: Kunihiko Kodaira, Heisuke Hironaka i Shigefumi Mori.

[edytuj] Kultura i sztuka

Na kulturę Japonii należącą do najbardziej zachwycających i fascynujących na świecie zasadniczy wpływ wywarła wielka cywilizacja chińska, jak również położona bliżej Korea. W Państwie Środka narodziły się charakterystyczne dla Japonii dziedziny sztuki, takie jak origami, suiseki, czy pielęgnowanie drzewek bonsai. To stamtąd też w XIII wieku dotarł do Kraju Kwitnącej Wiśni buddyzm zen, będący inspiracją dla rozwoju nowych nurtów i form w malarstwie, kaligrafii czy poezji. Nie mniej jednak już znacznie wcześniej japońscy mistrzowie odeszli od wiernego naśladowania chińskich wzorów, z ich przywiązaniem do symetrii. Stąd też w sztukach plastycznych główny plan znajduje się poza środkiem dzieła, a w mowie, słowie pisanym oraz w sztuce w ogóle domysł często przeważa nad jednoznacznością.

Wraz z zen do Kraju Wschodzącego Słońca dotarł również rytuał picia herbaty, który przekształcił się następnie w ceremonię o dużych walorach estetycznych i filozoficznych. To za jej sprawą narodziły się nowe charakterystyczne dziedziny oraz formy sztuki, takie jak ikebana – sposób układania kwiatów, czy poezja haiku. Ceremonia parzenia herbaty wywarła też istotny wpływ na wygląd wnętrza japońskiego domu oraz styl ogrodów, z których najsłynniejsze to karesansui – pełne surowości i prostoty kamienne ogrody zen, obrazujące wodę i góry, odzwierciedlające tym samym filozoficzne idee. W końcu też chanoyu, a więc "droga herbaty" i współgrające ze sobą różne formy sztuki reprezentują tak charakterystyczne dla estetyki japońskiej pojęcia, jak wabi (piękno ubóstwa) i sabi (patyny czasu), które razem z kryteriami shibui, a więc "spokojnej wytworności" składają się na najważniejszą zasadę japońskiego smaku, zgodnie z którą mniej znaczy więcej.

[edytuj] Literatura

Fundamentalny wpływ na wierzenia shintō oraz narodową tożsamość Japończyków wywarły dzieła pochodzące z VIII wieku, Kojiki (Kronika dawnych wydarzeń) oraz Nihon shoki (Kronika japońska), w których historia przenika się z mitami. W tym samym czasie powstało również Man'yōshū (Dziesięć tysięcy liści), będący zbiorem czterech i pół tysiąca wierszy, głównie w formie krótkich pieśni tanka, autorstwa cesarzy, arystokratów oraz zwykłych ludzi. Okres Heian ok. 1000 roku, był czasem szczególnie wielkiego rozwoju literatury. Wówczas to powstały najstarsze formy powieściowe świata, a więc nikki (pamiętniki) oraz monogatari (opowieści). Najwybitniejsze z nich są dziełem dam cesarskiego dworu: Sei Shōnagon autorki Makura-no sōshi (Notatnik osobisty) oraz Murasaki Shikibu, której składająca się z 54 rozdziałów książka Genji monogatari (Opowieść o księciu Genji) zaliczana jest do światowej klasyki literatury.

Później nastąpił upadek literatury, która począwszy od XIV wieku przez cztery stulecia znajdowała się w cieniu wojny. Mimo to jedna z nich między rodami Taira i Minamoto stała się inspiracją do stworzenia klasycznego dzieła Heike monogatari (Opowieści o rodzie Heike). Ów napisany prozą poemat wykorzystał później Zeami Motokiyo (1363-1444) do pisania swych poruszających dramatów dla teatru nō. W okresie Edo zasłynął szczególnie Chikamatsu Monzaemon (1653-1725), twórca obyczajowych tragedii oraz dramatów historycznych dla teatru kabuki, jak również lalkowego bunraku. W tym samym czasie tworzył Ihara Saikaku (1642-1692), spod pióra którego wyszły popularne opowieści satyryczne traktujące o czarnych charakterach z ukiyo czyli Przepływającego świata. Wtedy również powstały najwybitniejsze dzieła poezji haiku, którą do doskonałości przywiódł wędrowny samuraj i wyznawca zen Matsuo Bashō (1644-1694). Do pozostałych mistrzów gatunku należą: Yosa Buson (1716-1784) i Kobayashi Issa (1763-1828).

Otwarcie się Japonii na świat w okresie Meiji, wywarło wpływ również na literaturę, która czerpała zachodnie wzorce. Szczególnie dużą popularnością cieszyły się realistyczne nowele i powieści takich pisarzy, jak Mori Ogai (1862-1922), Sōseki Natsume (1867-1916), Ryūnosuke Akutagawa (1892-1927) czy Nagai Kafū (1879-1959), autora sentymentalnych opisów ginącego Przepływającego świata. Po II wojnie światowej nastąpił renesans literatury japońskiej, której twórcy zdobyli światowy rozgłos. Do najwybitniejszych należą: Jun'ichirō Tanizaki (1886-1965) (Siostry Makioka), Mishima Yukio (1925-1970) (Morze płodności), Kōbō Abe (1924-1993) (Czwarta epoka, Kobieta z wydm), Shūsaku Endō (1923-1996) (Samuraj) oraz laureaci Nagrody Nobla: Kawabata Yasunari (1899-1973) (Kraina śniegu, Tysiąc żurawi, Głos góry) oraz Ōe Kenzaburo (1935-) (Sprawa osobista). Manga, a więc japoński komiks, jest dla wielu najsłynniejszym symbolem współczesnej sztuki Kraju Wschodzącego Słońca.

[edytuj] Teatr i taniec

Fundamentem powstałego w XIV wieku teatru nō były tradycyjne tańce, takie jak kagura, sakralny taniec w maskach; wywodzące się z Chin dworskie tańce bugaku i gagaku oraz ludowe dengaku i przede wszystkim sarugaku, taniec małp. Teatr nō wzniósł się na artystyczne wyżyny doskonałości za sprawą Kan'ami Kiyotsugu (1333-1384), jak również jego syna Zeami Motokiyo. W granych przez trzech, przyodzianych we wspaniałe kostiumy aktorów sztukach nō, repertuar stanowiły dzielące się na pięć grup poematy, których treścią były opowieści o bogach, wojownikach, szaleńcach, kobietach i demonach. Z czasem w okresie Edo teatr nō stał się elitarną sztuką zastrzeżoną dla samurajów.

Mimo to na początku XVII wieku tancerka, niejaka Okuni (1572?-1613), zademonstrowała mieszkańcom Kioto nowy rodzaj tanecznego dramatu. Ów forma teatralna, którą nazwano kabuki zdobyła w okresie Edo błyskawiczną popularność. Później jednak siogunat zabronił kobietom występowania na scenie, w związku z czym w kabuki wszystkie role odgrywali mężczyźni. Tym co odróżnia poruszające bieżące sprawy kabuki od nō jest ekspresja, szybka akcja, krzykliwe kostiumy i dekoracje oraz efekty specjalne. Kabuki stanowi również podstawę dla jednego z najlepszych na świecie teatru lalek bunraku. Przez stulecia teatr i taniec były ze sobą nierozerwalnie związane. Obecnie wzorowany na kabuki tradycyjny taniec japoński, a więc nihon buyo, uprawiają głównie kobiety. Zachowały się również tradycyjne tańce ludowe, wśród których szczególnie słynne są te z wyspy Sadō. Współcześnie dużym uznaniem cieszy się balet i taniec nowoczesny, w którym międzynarodową sławę zyskał butōh, stworzony przez choreografa Hijakatę Tatsumiego (1928-1986).

[edytuj] Muzyka

Już od tysiąca lat uroczystościom cesarskim, shintō i buddyjskim towarzyszy wielka orkiestra gagaku, wykorzystująca instrumenty takie jak: biwa (rodzaj dużej lutni), koto (13-strunowa cytra), flety poprzeczne i perkusja, w skład której wchodzą bębny tsuzumi oraz wielki taiko. Stworzone przez buddyjskich mnichów stylizowane i zawodzące shōmyō stało się najpopularniejszym stylem śpiewu w dawnej Japonii, mającym wpływ m.in. na teatr nō i kabuki. W okresie Edo biwa została stopniowo wyparta przez pochodzącą z Chin 3-strunową lutnię shamisen. W tym samym czasie pojawił się także shakuhachi, bambusowy flet, będący wciąż cenionym instrumentem muzycznym. Muzyka zachodnia przybyła do Kraju Kwitnącej Wiśni za sprawą Portugalczyków w XVI wieku. Następnie wróciła w okresie Meiji, kiedy popularność wśród wielkich rodów zdobyła muzyka wojskowych orkiestr. Współcześnie Tokijska Orkiestra Symfoniczna należy do najlepszych na świecie, a do najwybitniejszych twórców zachodniej muzyki zaliczają się, dyrygent Ozawa Seiji (1935-) czy pianistka Mitsuko Uchida (1948-).

[edytuj] Malarstwo

Powstałe w VII wieku malowidła naścienne głównego pawilonu świątyni Hōryūji niepodal Nary, reprezentujące chiński styl i buddyjską tematykę należą do najstarszych w Japonii. Później w okresie Heian rozpowszechniło się malarstwo krajobrazowe, portretowe oraz przedstawiające życie dworskie. Ozdabiały one parawany, przesuwne drzwi jak również zwoje kakemono. Ów sztuka charakteryzująca się pięknymi szczegółami i żywymi barwami, zyskała później miano yamatoe (malowidło japońskie), aby odróżnić je od czarno-białego karae (malowidło obce) w chińskim stylu. Wraz z ekspansją zen, szoła karae z charakterystycznym rysunkiem w tuszu zwanym suibokuga zyskiwała na popularności, by w XV wieku osiągnąć szczyt rozwoju. Jej najwybitniejszym przedstawicielem był mnich Sesshū Tōyō (1420-1506), autor przełomowych krajobrazów malowanych z rzeczywistości. Koniec XVII wieku stanowił zarazem początek popularności

konkurencyjnej szkoły kanō łączącej elementy karae i yamatoe. Wnętrza licznych samurajskich domów, jak i zamków panów feudalnych upiększyły wówczas wspaniałe dzieła szkoły kanō, której najznakomitszymi twórcami byli Motonobu (1476-1559) i Eitoku (1543-1590).

Rosnące wciąż zapotrzebowanie na malarstwo i sztukę dekoracyjną przyniosło rozkwit wielu nowych szkół i kierunków. Jedną z nich była rimpa, której przedstawiciel Ogata Kōrin (1657-1716) zasłynął kompozycjami kwiatów na tle złoconych parawanowych drzwi i ścian. Natomiast wybitny twórca ze szkoły kanō Hishikawa Moronobu (1618-1694) został pierwszym mistrzem drzeworytu ukiyo-e, czyli obrazów Przepływającego świata. W XIX-wiecznej Europie sensację wzbudziły dzieła takich mistrzów ukiyo-e jak, Kitagawa Utamaro (1753-1806), Katsushika Hokusai (1760-1849) czy Andō Hiroshige (1797-1858). Z drzeworytów tych wyewoluowała później manga. Otwarcie się na świat w okresie Meiji dało impuls do poznania zachodniej sztuki, której pierwszą szkołę w Japonii założył Kuroda Seiki (1866-1924). Odtąd nastąpił rozdział na kierunek nihonga (malarstwo japońskie) oraz yōga (malarstwo zamorskie).

[edytuj] Film

Początek japońskiej kinematografii dały krótkie obrazy z 1896 przedstawiające teatr kabuki, którego aktorzy i tematyka dominowały przez kolejne 10 lat w setkach im podobnych krótkometrażowych filmach. W latach 20. wyłonili się reżyserzy tacy jak, Mizoguchi Kenji (1898-1956) i Ozu Yasujirō (1903-1963), którzy stworzyli z czasem arcydzieła światowego kina. W 1951 Oscara, a także Złotego Lwa na festiwalu w Wenecji zdobył film Rashomon Kurosawy Akiry (1910-1998), wprowadzając tym samym kinematografię japońską na międzynarodową scenę.

W następnym roku film Życie Oharu Mizoguchiego, opowiadający o upadłej arystokratce z XVII wieku zdobył Srebrnego Lwa. Ów wyczyn powtórzył rok później z filmem Opowieści księżycowe. Do dzisiaj wysoko ceniony jest przejmujący obraz z 1953 Tokijska opowieść w reżyserii Ozu Yasujirō. W 1954 Wrota piekieł w reżyserii Teinosuke Kinugasy (1896-1982) wywalczyły Oscara oraz Złotą Palmę w Cannes, a drugą nagrodę w Wenecji za Siedmiu samurajów zdobył wielki Kurosawa. Natomiast Oscar z 1955 za film Musashi Miyamoto oraz Złoty Lew (1958) za Rykszarza dla Hiroshiego Inagakiego (1905-1980), były ukoronowaniem okresu w którym japoński film święcił największe sukcesy, zaznaczając przy tym trwały ślad w światowej kinematografii. W latach 60., a zwłaszcza 70. dał o sobie znać głęboki kryzys japońskiego kina. Z tego okresu największy rozgłos osiągnął film Oshimy Nagisy pt. Imperium zmysłów (1976). Początek lat 80. przyniósł odrodzenie i kolejne światowe tryumfy: Złote Palmy dla Kurosawy w 1980 za Sobowtóra oraz Shōheiego Imamury (1926-2006) w 1983 za Balladę o Norayamie , który powtórzy ten sam sukces z filmem Węgorz w 1997. W tym samym roku Złotego Lwa wywalczył Kitano Takeshi (1947-) za obraz Hana-bi. W 2002 Złotego Niedźwiedzia otrzymał Hayao Miyazaki (1941-) za film pt. Spirited Away: W krainie bogów. Wciąż niesłabnącą popularnością głównie wśród młodych widzów na całym świecie cieszą się inspirowane przez mangę japońskie filmy animowane – anime.

[edytuj] Rzemiosło

Pomimo gwałtownego uprzemysłowienia oraz modernizacji, w Japonii zachowało się wiele tradycyjnych rzemiosł, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Ich przetrwanie było w dużej mierze możliwe dzięki utrzymującemu się wciąż zapotrzebowaniu na przedmioty sztuki użytkowej, jak również za sprawą licznych tradycyjnych świąt i festiwali.
Szczególnie stara, bo pamiętająca czasy neolitu jest japońska ceramika, którą od VI wieku wykonywano wg metod chińskich i koreańskich. Nie mniej jednak swą uznaną dziś wysoką jakość osiągnęła w XIV wieku, kiedy po okresie izolacji Kraj Wschodzącego Słońca odnowił kontakty z Państwem Środka, a ośrodkiem jej produkcji stało się Seto, nieopodal Nagoi. Natomiast wyroby z takich miejsc jak, Karatsu czy Hagi, a także ceramika raku rozwinęły się pod wpływem ceremonii parzenia herbaty. W XVII wieku w Aricie na Kiusiu zaczęto wytwarzać naczynia z porcelany, przede wszystkim zaś słynną biało-niebieską imari, która obok ceramiki z Satsumy jest najbardziej charakterystycznym rodzajem japońskiej porcelany. Pod koniec tego samego stulecia szczyt rozwoju i popularności osiągnęły wyroby wykonane z laki, ozdabiane dodatkowo masą perłową czy płatkami złota oraz pięknie malowane. Dziś rzemieślnicy z prefektury Ishikawa, doliny Kisoji oraz Okinawy nadal wytwarzają różnego rodzaju pudełka, szkatułki, puszki, miski, czarki oraz bibeloty i ozdoby, które jednak z uwagi na pracochłonność są bardzo drogie. Pokrywane laką lub też nie, są liczne przedmioty wykonane z drewna, a więc pięknie rzeźbione tace, miski, lalki oraz nieliczne japońskie meble, takie jak komody tansu, kufry czy stoliki. Szerokie zastosowanie ma również bambus, z którego wyplatane są np. kosze, sita czy maty. Do najpiękniejszych wyrobów japońskiego rzemiosła zaliczają się z pewnośćią tkaniny, a wykonane z nich kimona oraz pasy obi zawierają często bardzo skomplikowane wzory; najczęściej kwiaty i ptaki. Współcześnie wykonują je warsztaty w Kioto, Kanazawie i na Okinawie. Nie mniej piękne są również barwione naturalnym indygo wiejskie tkaniny bawełniane aizome.

Z kolei washi to japoński papier czerpany, wytwarzany najczęściej z kory morwy, który jest tradycyjnie stosowany do kaligrafii, origami, wyrobu wachlarzy, dekoracji oraz jako papier listowy; ponadto ma różną grubość, może być barwiony oraz ozdabiany np. płatkami złota. Wybitne osiągnięcie sztuki ludowej stanowią wspaniałe, często bogato zdobione i ubrane, a przy tym nieraz bardzo drogie ningyō czyli lalki, które są najczęściej ważną rodzinną pamiątką i nie służą do zabawy. Ów lalki przedstawiają naogół członków cesarskiego rodu, lub też wojowników samurajskich.
Wytwarzany w skomplikowanym i czasochłonnym procesie niezwykle wytrzymały, a za razem elastyczny miecz katana, stanowił duszę samuraja oraz jest świadectwem niezwykłego wyrafinowania jaki osiągnęli japońscy płatnerze.

[edytuj] Kuchnia

W Kraju Kwitnącej Wiśni jedzenie oraz jego przygotowanie jest niemal rytuałem, a spożywanie posiłków poza domem należy do największych przyjemności czasu wolnego. Trzeba jednak przy tym zaznaczyć, że w przygotowanie z pozoru prostych potraw tradycyjnej japońskiej kuchni wkłada się wiele serca i pracy. To za ich sprawą jedzenie jest również ucztą dla oczu, gdyż ogromną wagę przywiązuje się do świeżości produktów, sposobu ułożenia, a także koloru potraw. Podstawą tej kuchni jest ryż, którego znaczenie jest tak wielkie, że słowo gohan, a więc gotowany ryż znaczy tyle samo co posiłek. Pod wpływem buddyzmu od X do niemal końca XIX wieku obowiązywał zakaz spożywania mięsa, stąd też kwintesencję tutejszych dań stanowią przyrządzane na wszelkie możliwe sposoby ryby i owoce morza. Z ich udziałem, często w surowej postaci powstają tak charakterystyczne potrawy jak: sushi, sashimi czy mająca portugalskie pochodzenie, a przy tym najbardziej ceniona – tempura. Do kulinarnych rarytasów zalicza się także zdaniem wielu toksyczna ryba fugu. Na skład codziennego menu często składają się zupy, z których najpopularniejsza jest miso, a więc sojowy wywar z dodatkami, którymi mogą być owoce morza czy też inna sojowa specjalność – twaróg tofu. Równie dużą popularnością wśród Japończyków cieszą się makarony obon – z mąki pszennej, soba – z gryczanej oraz cienki somen, czy też będący podstawą ramen makaron rybny naruto. Ważną część japońskiej diety oraz istotny składnik potraw stanowią rzecz jasna warzywa, w tym tak osobliwe jak fuki, a także grzyby shiitake oraz morskie wodorosty i glony, z których powstaje będący podstawą wielu zup bulion dashi.

W przeciwieństwie do wielu innych azjatyckich, japońska kuchnia nie zalicza się do szczególnie pikantnych, a wyjątek stanowić może znana z ostrego smaku chrzanowa pasta wasabi. Nie mniej jednak wśród przypraw największe znaczenie ma shōyu – sos sojowy, a w mniejszym stopniu ocet ryżowy czyshiso. Spośród dań mięsnych szczególnie popularne są yakitori, tonkatsu oraz sukiyaki. O-cha, czyli zielona herbata jest najbardziej cenionem napojem przez mieszkańców Kraju Wschodzącego Słońca, gdzie najpopularniejsze jej rodzaje to sencha i genmaicha. Stanowi ona zwieńczenie każdego posiłku oraz jest zasaniczym elementem spotkań towarzyskich. Wytwarzana z ryżu sake to najsłynniejszy japoński napój alkoholowy, który podawany jest na ciepło przed posiłkiem. Jednak podobnie jak gdzie indziej na świecie, także w Japonii największym wzięciem cieszy się piwo, które pojawiło się tutaj w XIX w. Wśród japońskich browarów prym wiodą: Asahi, Kirin, Ebisu oraz Sapporo. Japończycy nie gardzą również whisky, którą wytwarza m.in. gorzelnia Suntory. Wytwarza się także wino, a najbardziej polecane jest białe z prefektury Yamanashi. Z kolei coraz większą popularność zdobywa shōchū – rodzaj taniego destylowanego alkoholu zbożowego.

[edytuj] Festiwale i święta

Liczone w setkach; odbywające się rokrocznie barwne matsuri, a więc tradycyjne święta, festyny i festiwale są dla biorących w nich liczny i aktywny udział Japończyków "solą" Kraju Kwitnącej Wiśni. W czasie ich trwania można w najlepszy sposób poznać wielosetletnią, bogatą kulturę, a także zwyczaje Japonii oraz jej regionów czy też miejscowości. Ów uroczystościom będącym istotnymi wydarzeniami w życiu każdej społeczności towarzyszą religijne obrzędy, kuchnia, tradycyjne rzemiosło i sztuka, stroje, muzyka, śpiew i tańce, które składają się na narodową tożsamość Japończyków ukształtowaną na długo jeszcze przed przybyciem pierwszych Europejczyków.

Najliczniejsze są festiwale shintō, poświęcone ku czci opiekuńczych bóstw kami. Ich charakterystycznym elementem są procesje z obnoszonymi przez dzięsiątki ludzi pięknie zdobionymi, często ogromnymi i ważącymi kilka ton palankinami mikoshi, które są pojazdami bogów. Inne matsuri, w których biorą udział gejsze i samuraje mają nostalgiczny nastrój; natomiast buddyjskie jak np. Obon, są poświęcone pamięci zmarłych.

Do najważniejszych ogólnokrajowych festiwali i świąt zaliczyć trzeba: Seijin-no-hi, a więc będący jednocześnie narodowym świętem Dzień Pełnoletności; Setsubun – święto pożegnania zimy; Hina-Matsuri – Święto Lalek, bądź też Święto Kwitnienia Brzoskwiń; Hanami – rytuał oglądania kwiatów; Hana-Matsuri – buddyjskie Święto Kwiatów; wspomniany Obon, inaczej Uroczystość Latarni; Shichi-go-san – szintoistyczne święto dzieci.

Wśród najsłynniejszych matsuri są również te mające zasięg regionalny. W Kantō wyróżniają się: tokijskie Sanja Matsuri – buddyjskie święto ku czci rybaków, którzy wyłowili posąg Arakura kannon oraz szintoistyczne Tori-no-Ichi – Koguci Targ, a także Kamakura-Matsuri – święto samurajów w Kamakurze. Hokkaido słynie z odbywającego się w Sapporo Yuki-Matsuri – Święta Śniegu. W Tōhoku wyróżniają się: odbywający się w Aomori Nebuta – pochód olbrzymich, pięknie malowanych i zdobionych latarnii oraz Kanto-Matsuri – pochód mężczyzn z latarniami uczepionymi do wielkich bambusowych tyczek w mieście Akita. W regionie Chūbu mają miejsce m.in. Tagata Honen-Matsuri - falliczne Święto Obfitych Zbiorów nieopodal Inuyamy oraz Takayama-Matsuri – szintoistyczny pochód wspaniale ozdobionych platform yatai w Takayamie. Stanowiący kwintesencję Japonii region Kansai najbardziej obfituje w barwne festiwale i święta, spośród których najsłynniejsze to: odbywające się w Narze Montoro – Festiwal Zapalenia Latarni oraz Omizutori – buddyjski Festiwal Czerpania Wody, a także mające miejsce w Kioto Aoi-Matsuri – szintoistyczny Festiwal Malwy; Mifune-Matsuri – Festiwal Łodzi z udziałem Cesarza i jego dworu oraz Gion-Matsuri – buddyjski festiwal upamiętniający odejście epidemi dżumy w IX w. W regionie Chūgoku odbywa się Eyo w Okayamie, będący najsłynniejszym w Japonii hadaka matsuri, czyli tzw. "nagim" festiwalem. W Hiroszimie ma miejsce pełne zadumy Święto Pokoju dla upamiętnienia ofiar bomby atomowej. Region Sikioku to przede wszystkim Awa odori, a więc festiwal tradycyjnych tańców z niewielkiej wyspy Awa. Wreszcie Kiusiu, gdzie mają miejsce m.in.: Hakata Gion Yamakasa – parada, a właściwie wyścig olbrzymich platform na kołach ulicami Fukuoki oraz O-Kunchi w Nagasaki, festiwal z licznymi wpływami chińskimi, takimi jak tańce smoka.

Święta Narodowe

Data	Nazwa polska	Nazwa japońska
1 stycznia	Dzień Nowego Roku	Gantan
1-3 stycznia	Nowy Rok	Oshōgatsu
2. poniedziałek stycznia	Święto Pełnoletności	Seijin no hi
11 lutego	Dzień Założenia Państwa	Kenkoku Kinen no hi
20 lub 21 marca	Wiosenne Zrównanie Dnia z Nocą	Shubun no hi
29 kwietnia	Dzień Zieleni	Midori no hi
3 maja	Dzień Konstytucji	Kenpō Kinebi
4 maja	Świeto Ludu	Kokumin no shukuitsu
5 maja	Dzień Dziecka	Kodomo no hi
20 lipca	Dzień Morza	Umi no hi
15 września	Dzień Szacunku dla Starszych	Keiro no hi
23 września	Jesienne Zrównanie Dnia z Nocą	Shubun no hi
2. poniedziałek października	Dzień Sportu i Zdrowia	Taiiku no hi
3 listopada	Dzień Kultury	Bunka no hi
23 listopada	Dzień Dziękczynienia	Kinro kansha no hi
23 grudnia	Urodziny Cesarza	Tenno Tanjōbi

[edytuj] Sport

Wymagające zwinności, skupienia oraz poświęcenia sztuki walki (jap. bujutsu) przywędrowały do Japonii z Chin wraz z buddyzmem i należą do najbardziej rozpowszechnionych tradycyjnych dyscyplin sportowych. Ich elementarne zasady zostały opracowane przez wędrownych mnichów, którzy z biegiem czasu udoskonalali metody walki w taki sposób, by móc skutecznie stawić opór podczas podróży, kiedy to byli napadani przez rzezimieszków oraz oprychów rozmaitej maści. Stąd również sztuki walki od zawsze kładły nacisk zarówno na dyscyplinę fizyczną, jak i duchową, jakkolwiek w XIX w. wyraźnie wzrosła waga tej drugiej. Spośród nich najstarsze są: kenjutsu, a więc wywodząca się od samurajów umiejętność walki mieczem; mająca średniowieczny rodowód walka wręcz – jujutsu, a także starodawne łucznictwo kyujutsu, którego zasady spisano w okresie Kamakura. Natomiast przyrostek – jutsu oznaczający umiejętność, został zastąpiony w okresie Meiji przez – do, co znaczy sposób.

Wprowadzone w XIX w. do sportu kendo, czyli walka na bambusowe miecze jest dyscypliną po dziś dzień uprawianą w szkołach i na uczelniach wyższych. Podobnie, choć w mniejszym stopniu rzecz się ma z łucznictwem kyudo, którego zasady ukształtował w ogromnej mierze wyznawany przez samurajów zen. Stworzone na początku XX w. przez Jigoro Kano dżudo, które łączy w sobie stare sztuki walki, takie jak jujutsu oraz ćwiczenia ducha stało się w niedługim czasie japońskim sportem narodowym, a jego istota sprowadza się do stosowania rozmaitych rzutów i chwytów. Obecnie dżudo jest popularne na całym świecie. Karate, co oznacza dosłownie pustą rękę jest blisko pokrewnione z chińskim wushu. Od XIV w. było ono powszechnie uprawiane na wyspach Nansei (prefektura Okinawa), skąd dotarło do głównych Wysp Japońskich dopiero na początku XX w. Ów kładący większy nacisk na atak niźli obronę sposób walki obejmuje rozmaite ciosy np. dłonią czy stopą. W latach 20. XX w. Morihei Ueshiba wprowadził aikido, które bazuje na starych sztukach walki i kładzie nacisk wyłącznie na obronę poprzez rzuty zręcznie wykorzystujące impet przeciwnika. Ów sposób walki nawiązuje w ruchach do klasycznego tańca japońskiego i w największym stopniu przywiązuje wagę do wartości duchowych. Po zakończeniu II wojny światowej sztuki walki zostały zakazane przez władze okupacyjne, a ponownie zalegalizowane w 1950 r. Uczą ich mistrzowie w szkołach zwanych dojo, a miarą opanowania większości z nich jest sześciostopniowy system rang zwanych dan.
Obwarowane skomplikowanym ceremoniałem zapasy sumo to japoński sport narodowy znany od początku VIII w. Celem zawodników o nienaturalnych jak na japońskie standardy rozmiarach i wadze jest wypchnięcie przeciwnika poza obręb maty, bądź też przewrócenie go za pomocą odpowiednich rzutów, pchnięć i uderzeń ciałem.

Inne, niekiedy już zapomniane gry i dyscypliny to np. kemari, gitcho czy hanetsuki. W Kraju Kwitnącej Wiśni dużą popularnością cieszą się gry planszowe takie jak popularne w całej Wschodniej Azji go, japońskie szachy shōgi czy też pochodzące z Chin sugoroku.

Dotychczas na letnich igrzyskach olimpijskich Japończycy wywalczyli 335 medali, w tym 114 złotych, 106 srebrnych oraz 115 brązowych, zajmując tym samym 10 pozycję w klasyfikacji medalowej wszech czasów. Na ów dorobek złożyły się przede wszystkim medale w takich dyscyplinach jak dżudo, gimnastyka, zapasy, pływanie czy lekkoatletyka. Z kolei na zimowych igrzyskach olimpijskich sportowcy japońscy zdobyli dotąd 32 krążki: 9 złotych, 10 srebrnych i 13 brązowych, plasując tym samym Kraj Wschodzącego Słońca na 14 miejscu w klasyfikacji wszech czasów. Były to głównie medale zdobyte w takich dyscyplinach jak skoki narciarskie czy łyżwiarstwo szybkie.
W Japonii do najpopularniejszych gier zespołowych zaliczają się przybyłe w latach 70. XIX w. baseball, piłka nożna, a także przybyła znacznie później siatkówka, w której to Kraj Kwitnącej Wiśni święcił wielkie tryumfy, takie jak olimpijskie złoto z 1972, srebro z 1968 czy brąz z 1964 wywalczone przez reprezentację mężczyzn, a także olimpijskie medale kobiet, w tym złote z tokijskich igrzysk w 1964 oraz tych z 1976, srebrne z Meksyku w 1968 i Monachium w 1972 oraz brąz z 1984.

Na Mistrzostwach Świata siatkarze japońscy dwukrotnie tj. w 1970 oraz 1974 stawali na najniższym stopniu podium. Natomiast o wiele bardziej imponujące są mundialowe osiągnięcia Japonek, które trzykrotnie zdobyły medale z najcenniejszego kruszcu tj. w 1962, 1967 oraz 1974, a także 3 srebrne w 1960, 1970 i 1978. Siatkarze z Kraju Wschodzącego Słońca są najbardziej utytułowaną drużyną rozgrywanych początkowo co cztery, a obecnie co dwa lata Mistrzostw Azji, imprezy na której sześciokrotnie stawali na najwyższym stopniu podium tj. w 1975, 1983, 1987, 1991 oraz 2005. Poza tym w 1989 i 1997 zajmowali drugie miejsca, a w 1979, 1993 oraz 2001 zdobywali medale brązowe. Reprezentacja kobiet trzykrotnie tj. w 1975, 1983 i 2007 okazała się być najlepsza na kontynencie; pięciokrotnie, a więc w 1979, 1987, 1989, 1991 oraz 1993 zajmowały drugie miejsce na podium. W końcu też były czterokrotnie trzecie (1995, 1997, 1999, 2005).
Zaszczepiony przez Amerykanów baseball był przez długi czas najpopularniejszą grą zespołową w Japonii, w efekcie czego wielu tamtejszych beseballistów grało z powodzeniem w najlepszej na świecie lidze MLB. Natomiast stosunkowo niewiele sukcesów odniosła reprezentacja kraju do których zaliczyć trzeba olimpijskie srebro z 1996 oraz dwukrotnie trzecie miejsce w 1992 i 2004. Japończycy wywalczyli także drugie miejsce w 1982 na rozgrywanych zazwyczaj co dwa lata mistrzostwach świata, a także pięciokrotnie stawali na najniższym podium, tj. w 1976, 1980, 1994, 2003 oraz 2007.

Chociaż już na olimpiadzie w Meksyku w 1968 Japończycy zdobyli brązowy medal to jednak dopiero od początku lat 90. XX w. można mówić o intensywnym rozwoju piłki nożnej w Japonii, która podobnie jak na całym świecie staje się powoli najważniejszą grą zespołową. Od tamtej pory reprezentacja Kraju Wschodzącego Słońca trzykrotnie tryumfowała w Pucharze Azji, tj. w 1992, 2000 oraz 2004. W 1998 zadebiutowali w najważniejszej piłkarskiej imprezie świata, a więc Mundialu, na którym wystąpili także w 2002 jako współgospodarz oraz na ostatnim w 2006 w Niemczech. Istotnym osiągnięciem było również wywalczone na własnych boiskach drugie miejsce w Pucharze Konfederacji w 2001. W 1993 zinagurowała swe rozgrywki najlepsza obecnie w Azji profesjonalna liga piłkarska J-Rigu.
Podobnie jak inne wysoko rozwinięte państwa świata, także Japonia była gospodarzem wielu imprez o zasięgu globalnym, spośród których wymienić trzeba trzy olimpiady tj. Letnie IO 1964 w Tokio, Zimowe IO 1972 w Sapporo i IO 1998 w Nagano oraz organizowane wspólnie z Koreą Południową piłkarskie MŚ 2002.

[edytuj] Turystyka

Japonia nie należy do najliczniej odwiedzanych państw świata, nie znaczy to jednak, że jest to kraj mało atrakcyjny turystycznie, wręcz przeciwnie. W 2006 r. Kraj Kwitnacej Wiśni odwiedziło niewiele ponad 7 mln gości, wśród których dominowali Azjaci z sąsiednich państw tj. Chińczycy, Koreańczycy i Filipińczycy, a wśród przybyszy z zachodu, Amerykanie. Powodem tak słabej koniunktury jest przede wszystkim brak odpowiedniej promocji, wysokie koszty podróży oraz pobytu, jak również dająca o sobie znać bariera językowa. Jednocześnie w tym samym 2006 r. w celach turystycznych wyspy opuściło ponad 17 mln Japończyków i liczba ta systematycznie wzrasta.

Z uwagi na urozmaicony krajobraz, bogactwo dziewiczej przyrody oraz zróżnicowany niezależnie od pory roku klimat, Kraj Wschodzącego Słońca stwarza doskonałe warunki do uprawiania wszelkich form czynnego wypoczynku. W 29 parkach narodowych objęte ochroną są najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym tereny Japonii, a więc liczne wulkany; wyniosłe nagie szczyty gór, jak i ich znajdujące się niżej porośniete gęstym lasem zbocza; kotliny, jary i wąwozy; obfitujące w wodospady obszary źródłowe oraz doliny rzek; klifowe, skaliste oraz niskie, piaszczyste wybrzeża i ich zatoki; różnej wielkości jeziora; mokradła, w końcu też niezliczone i niejednokrotnie otoczone rafą koralową wyspy, a nawet całe archipelagi. Niektóre obszary, takie jak półwysep Shiretoko, pasmo górskie Shirakami, Góry Kii oraz wyspa Yaku zostały uznane za część światowego dziedzictwa przyrodniczego UNESCO. Nie mniej jednak tradycyjnie do tzw. Trzech Wspaniałych Widoków Japonii zaliczają się położona nieopodal Sendai zatoka Matsushima, znajdująca się na północ od Kioto mierzeja Amanohashidate oraz leżąca koło Hiroszimy wyspa Miyajima, znana też jako Itsukushima.

Dobrze rozwinięta baza turystyczna oraz wyspiarsko-górzysto-wulkaniczny charakter terytorium Japonii sprawia, iż w każdym jej zakątku można wypoczywać zarówno nad morzem, w górach jak i występujących powszechnie uzdrowiskach termalnych czyli onsenach, z których najsłynniejsze to: Noboribetsu, Hakone, Kusatsu, Dogo Onsen oraz Beppu. Miłośnicy sportów wodnych, plażowania czy kąpieli słonecznych wypoczywają najcześciej na Wyspach Nansei, południowym wybrzeżu Sikoku, Kiusiu, półwyspach Kii, Izu oraz nad licznymi górskimi jeziorami. Z kolei Hokkaido oraz zajmujące wnętrze Honsiu Alpy Japońskie stanowią najpopularniejszy cel wakacji wśród zwolenników górskich wędrówek, wspinaczki oraz sportów zimowych. Ponadto liczne bystre, górskie rzeki jak np. Kuma stwarzają doskonałe warunki dla kajakarstwa oraz spływów.

Pozostałością po bogatych, a zarazem burzliwych dziejach są pochodzące z różnych okresów historycznych zabytki architektury i sztuki, z których kilka wpisanych zostało na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO; inne zaś stanowią ważny japoński Skarb Narodowy. Najcenniejszym i najliczniejszym ich skupiskiem jest dawna stolica cesarska Kioto, w której starych dzielnicach odnaleźć można setki buddyjskich świątyń, szintoistycznych chramów, liczne pałace i ogrody. Inne obfitujące w stare budowle miasta to Nara, Kanazawa, Nikko, Kamakura czy Takayama. W odległych, mniej zurbanizowanych i uprzemysłowionych obszarach Japonii zachowały się małe miasteczka i wsie, w których czas jakby się zatrzymał, dając tym samym wgląd w przeszłość kraju. Są to np. pocztowe miasta Doliny Kiso, takie jak Tsumago, Magome czy Kiso Fukushima; rzemieślnicze Uchiko na Sikoku; położone w północnym Chugoku samurajskie Tsuwano, Hagi, czy też znajdujące się w zachodnim Tohoku Kakunodate, a także zabytkowe wsie Shirakawa, Gokayama czy Hida. Charakterystyczne dla Kraju Wschodzącego Słońca są liczne, częstokroć odbudowane i przypominające czasy szogunów zamki, z których najsłynniejsze to Himeji, Matsumoto oraz Kumamoto.
W odludnych i trudno dostępnych terenach górskich znajdują się buddyjskie klasztory oraz szintoistyczne sanktuaria. Do szczególnie ważnych zaliczają się: klasztor położony na górze Koya w regionie Kansai, Yamadera w południowym Tohoku oraz najświętszy dla szintoizmu Wielki Chram Ise. Z kolei dookoła Sikoku przebiega najpopularniejszy w Japonii, składający się z 88 świątyń szlak pielgrzymkowy.
Kraj Kwitnącej Wiśni szczyci się bogatym i wielowiekowym zarówno materialnym, jak i duchowym dziedzictwem kulturowym. W licznych muzeach zgromadzono i objęto ochroną istotne dla tożsamości japońskiej oraz ważne pod względem artystycznym zabytki piśmiennictwa, rzeźby, malarstwa, sztuki użytkowej czy rzemiosła. Niezapomnianych wrażeń dostarczyć mogą tradycyjne spektakle teatralne, jak również pełne skomplikowanego rytuału walki sumo. Doskonałą sposobnością dla zgłębienia ów wyrafinowanej kultury są niezliczone festiwale i święta, a znajdujące się na każdym kroku restauracje oferują kulinarny róg obfitości.

Muzeum Piwa w Sapporo	Fort Goryokaku w Hakodate, Hokkaido	Buddyjskie sanktuarium Yamadera, pref. Yamagata	Świątynia Chusonji w Hiraizumi, pref. Iwate
Chram Toshogu w Nikko, pref. Tochigi	Świątynia Sensoji w Tokio	Chram Yasukuni w Tokio	Statua Wielkiego Buddy w Kamakurze
Park Sankein w Jokohamie	Zamek Inuyama, pref. Aichi	Świątynia Higashi-Honganji w Nagoi	Ośrodek narciarski Shiga Kogen w Yamanouchi, pref. Nagano
Świątynia Zenkoji w Nagano	Magome w Dolinie Kiso, pref. Nagano	Zamek Matsumoto, pref. Nagano	Stara zabudowa w Takayamie, pref. Gifu
Folklorystyczna Wieś Hida, pref. Gifu	Stara zabudowa w Kanazawie, dzielnicy Chaya	Zamek Toyama, pref. Toyama	Zabytkowa wieś Shirakawa, pref. Toyama
Świątynia Saifukuji w Tsurudze, pref. Fukui	Ośrodek narciarski Akakura Onsen w Myoko, pref. Niigata	Kinosaki Onsen w mieście Toyooka, pref. Hyogo	Schody prowadzące do Zamku Izushi, Toyooka
Zamek Himeji, pref. Hyogo	Świątynia Engyoji w Himeji	Świątynia Kakurinji w Kakogawa, pref. Hyogo	Stara zabudowa w mieście Sasayama, pref. Hyogo
Świątynia Sagamiji w Kasai, pref. Hyogo	Świątynia Kozenji w Tamba, pref. Hyogo	Stara zabudowa w Kobe, dzielnicy Arima Onsen	Ogród Genyuen w Hikone, pref. Shiga
Zabytkowy młyn w Higashiomi, pref. Shiga	Świątynia Zensuiji w Konan, pref. Shiga	Świątynia Hogonji w mieście Nagahama, pref. Shiga	Świątynia Daitsuji w Nagahamie
Stara zabudowa w Omihachiman, pref. Shiga	Brama Chramu Sasaki w Azuchi, pref. Shiga	Świątynia Onjōji w Otsu, pref. Shiga	Pawilon Haiseiden w mieście Iga, pref. Mie
Świątynia Kongoshoji w mieście Ise, pref. Mie	Wielki Chram Ise	Zamek Osaka	Świątynia Kongoji w Kawachinagano, pref. Osaka
Chram Izumo-Taisya-Osaka w Sakai, pref. Osaka	Pagoda Świątyni Chokeiji w mieście Sennan, pref. Osaka	Świątynia Takidani-hudoumyououji w Tondabayashi, pref. Osaka	Świątynia Shitennoji w Osace
Chram Kasuga Taisha w Narze	Chram Tanzan w Narze	Świątynia Horyuji w Narze	Świątynia Yakushiji w Narze
Świątynia Kofukuji w Narze	Pawilon Wielkiego Buddy Świątyni Todaiji w Narze	Stara zabudowa w mieście Uda, dzielnicy Matsuyama, pref. Nara	Stara zabudowa w mieście Kashihara, pref. Nara
Świątynia Byodoin w mieście Uji, pref. Kioto	Pałac Cesarski w Kioto	Brama Zamku Nijō w Kioto	Brama główna Chramu Fushimi Inari w Kioto
Chram Heian w Kioto	Brama Chramu Shimogamo w Kioto	Chram Yasaka w Kioto	Ogród przy Świątyni Daigoji w Kioto
Świątynia Srebrnego Pawilonu - Ginkakuji w Kioto	Brama Świątyni Kenninji w Kioto	Świątynia Kiyomizudera w Kioto	Świątynia Kiyomizudera
Świątynia Koshoji w Kioto	Świątynia Syokokuji w Kioto	Świątynia Tofukuji w Kioto	Świątynia Toji w Kioto
Jeden z Trzech Wspaniałych Widoków Japonii, Amanohashidate, pref. Kioto	Buddyjski klasztor na górze Kōya w pref. Wakayama	Stara zabudowa w miejscowości Yuasa, pref. Wakayama	Uzdrowisko Nachikatsuura, pref. Wakayama
Zabytkowe miasto Tsuwano, pref. Shimane	Chram Izumo Taisha w Izumo, pref. Shimane	Zamek Ujo w Okayamie	Hiroszima, Kopuła Bomby Atomowej
Jeden z symboli Japonii, wielkie torii Chramu Itsukushima na Miyajimie, pref. Hiroszima	Stara zabudowa w miejscowości Chizu, pref. Tottori	Stara zabudowa w mieście Takahashi, dzielnicy Fukiya, pref. Okayama	Szlak pielgrzymkowy na Sikoku, pagoda Świątyni Zentsuji w miejscowości Zentsuji, pref. Kagawa
Park Ritsurin w Takamatsu, pref. Kagawa	Stara zabudowa w Marugame, pref. Kagawa	Stara zabudowa w mieście Higashikagawa, dzielnicy Hiketa, pref. Kagawa	Świątynia Motoyamaji w Mitoyo, pref. Kagawa
Chram Asahi w miejscowości Kotohira, pref. Kagawa	Zamek Ozu, pref. Ehime	Brama Zamku Kochi, pref. Kochi	Stanowisko archeologiczne w Yoshinogari, pref. Saga
Brama Chramu Tenmangu w Dazaifu, pref. Fukuoka	Zamek Kokura, pref. Fukuoka	Brama Świątyni Sofukuji w Nagasaki	Onsen nieopodal wulkanu Unzen, pref. Nagasaki
Obfitujące w gorące źródła Beppu, pref. Oita	Zamek Shuri w mieście Naha, pref. Okinawa	Plaża na niewielkiej wyspie Hatoma, nieopodal Iriomote, pref. Okinawa	Plaża na wyspie Minnajima, pref. Okinawa

[edytuj] Bibliografia

• Frederic Louis Życie codzienne w Japonii w epoce samurajów
• Frederic Louis Życie codzienne w Japonii u progu nowoczesności: 1868-1912
• Tubielewicz Jolanta Historia Japonii
• Wolanowski Lucjan Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz
• Rajmund Mydel "Japonia" (jest to opracowanie geografii kraju)
• Zofia Albertowa "O sztuce Japonii"
• Krzysztof Karolczak "System konstytucyjny Japonii"
• Krzysztof Karolczak "Kokkai – parlament Japonii" Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.
• Leszek Leszczyński "Japonia kontynuacje i negacje" Wyd. Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej, Lublin 1994.
• Stefan Wilanowski "Japonia – społeczeństwo, ekonomia, polityka" Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1974.
• Janina Rubach- Kuczewska "Życie po japońsku" Iskry, Warszawa 1985

[edytuj] Zobacz też

  Japonia: Wikiprojekt · Portal · Kategoria · Zadanie  

[edytuj] Linki zewnętrzne

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Japonia

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews na temat Japonii

• Japonia.org.pl – historia, sztuka i kultura Japonii
• japonia-info.com – wortal japonistyczny
• Japonia – Konnichiwa

p • d • e

Japonia

Regiony	Hokkaido • Tōhoku • Kantō • Chūbu (Hokuriku - Kōshin'etsu - Tōkai) • Kinki • Chūgoku (San'in - San'yō) • Sikoku • Kiusiu
Prefektury	Aichi • Akita • Aomori • Chiba • Ehime • Fukui • Fukuoka • Fukushima • Gifu • Gunma • Hiroszima • Hokkaido • Hyōgo • Ibaraki • Ishikawa • Iwate • Kagawa • Kagoshima • Kanagawa • Kōchi • Kumamoto • Kioto • Mie • Miyagi • Miyazaki • Nagano • Nagasaki • Nara • Niigata • Ōita • Okayama • Okinawa • Osaka • Saga • Saitama • Shiga • Shimane • Shizuoka • Tochigi • Tokushima • Tokio • Tottori • Toyama • Wakayama • Yamagata • Yamaguchi • Yamanashi
Główne miasta (Miasta oznaczone rządowym rozporządzeniem)	23 okręgi Tokio • Chiba • Fukuoka • Hamamatsu • Hiroszima • Jokohama • Kawasaki • Kitakyūshū • Kobe • Kioto • Nagoja • Niigata • Osaka • Saitama • Sakai • Sapporo • Sendai • Shizuoka
Wikiprojekt · Portal · Kategoria · Zadanie

 

p • d • e

Państwa Azji

Afganistan • Armenia • Arabia Saudyjska • Azerbejdżan • Bahrajn • Bangladesz • Bhutan • Birma • Brunei • Chiny • Cypr • Filipiny • Gruzja • Indie • Indonezja • Irak • Iran • Izrael • Japonia • Jemen • Jordania • Kambodża • Katar • Kazachstan • Kirgistan • Korea Południowa • Korea Północna • Kuwejt • Laos • Liban • Malediwy • Malezja • Mongolia • Nepal • Oman • Pakistan • Rosja • Singapur • Sri Lanka • Syria • Tadżykistan • Tajlandia • Timor Wschodni • Turcja • Turkmenistan • Uzbekistan • Wietnam • Zjednoczone Emiraty Arabskie

Terytoria zależne
Akrotiri • Dhekelia

Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Abchazja • Cypr Północny • Górski Karabach • Osetia Południowa • Palestyna (Autonomia Palestyńska) • Tajwan

Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):
Aceh • Adygeja • Adżaria • Ałtaj • Buriacja • Chakasja • Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny • Czeczenia • Czukocki Okręg Autonomiczny • Dagestan • Górski Badachszan • Guangxi • Hongkong • Inguszetia • Jakucja • Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny • Kabardo-Bałkaria • Karaczajo-Czerkiesja • Karakałpacja • Kurdystan • Makau • Mongolia Wewnętrzna • Muzułmańskie Mindanao • Nachiczewańska Republika Autonomiczna • Ningxia • Osetia Północna • Sinkiang • Tuwa • Tybet • Żydowski Obwód Autonomiczny

 

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

p • d • e

Państwa G8

Francja • Japonia • Kanada • Niemcy • Rosja • Stany Zjednoczone • Wielka Brytania • Włochy • Unia Europejska (dodatkowa reprezentacja)

 

p • d • e

Rada Europy

państwa członkowskie	Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Gruzja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Węgry • Wielka Brytania • Włochy
kandydaci	Białoruś
obserwatorzy	Izrael • Japonia • Kanada • Meksyk • Stany Zjednoczone • Stolica Apostolska
chęć przystąpienia do EKPC	Unia Europejska

 

p • d • e

Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Birma • Burundi • Kambodża • Kamerun • Kanada • Republika Środkowoafrykańska • Czad • Chile • Chiny • Kolumbia • Demokratyczna Republika Kongo • Kongo • Kostaryka • Wybrzeże Kości Słoniowej • Chorwacja • Kuba • Dżibuti • Dominika • Dominikana • Ekwador • Egipt • Salwador • Macedonia • Fidżi • Gabon • Gambia • Gruzja • Ghana • Grenada • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Gujana • Haiti • Honduras • Hongkong • Islandia • Indie • Indonezja • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kenia • Korea Południowa • Kuwejt • Kirgistan • Lesotho • Liechtenstein • Makau • Madagaskar • Malawi • Malezja • Malediwy • Mali • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mołdawia • Mongolia • Maroko • Mozambik • Namibia • Nepal • Nowa Zelandia • Nikaragua • Niger • Nigeria • Norwegia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Filipiny • Katar • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Arabia Saudyjska • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Wyspy Salomona • Republika Południowej Afryki • Sri Lanka • Surinam • Suazi • Szwajcaria • Republika Chińska • Tanzania • Tajlandia • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Stany Zjednoczone • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Zambia • Zimbabwe • Wspólnota Europejska w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy

 

p • d • e

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

państwa członkowskie	Australia • Austria • Belgia • Czechy • Dania • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Japonia • Kanada • Korea Południowa • Luksemburg • Meksyk • Niemcy • Norwegia • Nowa Zelandia • Polska • Portugalia • Słowacja • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy • Wspólnota Europejska
kandydaci	Chile • Estonia • Izrael • Rosja • Słowenia
obserwatorzy	Tajwan
współpraca	Brazylia • Chiny • Indie • Indonezja • Republika Południowej Afryki

 

p • d • e

G4

Niemcy • Brazylia • Indie • Japonia