Szczerbiec
Z Wikipedii
Szczerbiec - miecz koronacyjny królów Polski, jeden z najcenniejszych zabytków i unikatowe świadectwo polskiej historii. Jedyne zachowane insygnium koronacyjne dynastii Piastowskiej.
.jpg/350px-Matejko-chrobry_at_Kiev_(Kijow).jpg)
Spis treści |
[edytuj] Historia Szczerbca
Szczerbiec powstał najprawdopodobniej w Polsce na przełomie XII i XIII wieku. Pierwszym udokumentowanym źródłowo jego posiadaczem był książę mazowiecki Bolesław I (1208-1248). Pierwszy raz został użyty w 1320 podczas koronacji Władysława Łokietka. Jednak według legendy z Kroniki wielkopolskiej miecz został wyszczerbiony kiedy Bolesław Chrobry uderzył nim o Złotą Bramę wyjeżdżając z Kijowa w 1018. Podanie to nie posiada znamion prawdziwości, ponieważ Złota Brama w tym czasie jeszcze nie istniała. W czasie potopu szwedzkiego król Jan Kazimierz zabrał go ze sobą na Śląsk.
W roku 1795 Szczerbiec został zrabowany ze Skarbca Koronnego na Wawelu przez Prusaków. W roku 1884 został wykupiony z kolekcji prywatnej i trafił do Ermitażu w Petersburgu. Do Polski, na Wawel trafił ponownie w 1928, na mocy traktatu ryskiego. W obliczu wybuchu II wojny światowej Szczerbiec wraz z innymi najcenniejszymi zabytkami w 1939 wywieziono do Kanady. W roku 1959 powrócił na Wawel. Szczerbiec obecnie przechowywany jest w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu
[edytuj] Budowa
Głowica, trzon i jelec (elementy rękojeści) zrobione są ze złotych płytek, zdobionych symbolami Ewangelistów, Barankiem Bożym oraz ornamentami roślinnymi wykonanymi w technice niello w XIII wieku. Jelec i głownia mają wygrawerowane również symboliczne sentencje. Na głowicy monogram Boga, tzw. tetragrammaton z literami A i W oraz napis w języku łacińskim Haec figura valet ad amorem regum et principum iras iudicum (ten znak umacnia miłość królów i książąt, a gniew sędziów). Na jelcu wygrawerowany jest tekst w języku hebrajskim, wyrażony literami alfabetu łacińskiego Con citomon eeve Sedalai Ebrehel (żarliwą wiarę wzbudzają imiona Boga Sedalai i Ebrehel - chodzi prawdopodobnie o imiona Boga w Starym Testamencie El Szaddai i El-Roeh) oraz tekst łaciński Quicumque hec nomina Dei secum tulerit nullum periculum ei omnino nocebit (ktokolwiek te imiona Boga ze sobą nosić będzie, temu żadne niebezpieczeństwo w ogóle nie zaszkodzi). Z XIV wieku pochodzą złote okładziny uchwytu rękojeści. Niestety nie zachowała się pochwa, która wg źródeł historycznych była nie mniejszym arcydziełem. Jedyną pozostałością po niej jest srebrna tarcza z orłem.
Rozmiary:
- długość całkowita - 98,4 cm
- długość głowni - 82 cm
- szerokość głowni - 5 cm
[edytuj] Symbolika w XX wieku
W okresie międzywojennym, Szczerbiec Chrobrego, owinięty w biało-czerwony sztandar był symbolem Obozu Wielkiej Polski i Stronnictwa Narodowego, a w okresie okupacji - Narodowych Sił Zbrojnych. Współcześnie motyw Szczerbca również jest wykorzystywany przez niektóre organizacje, odwołujące się do przedwojenych tradycji ruchu narodowego.
