Traktat (Irlandia)
Z Wikipedii
Traktat angielsko-irlandzki (ang. Anglo-Irish Treaty, Treaty, irl. Conradh Angla-Éireannach) - traktat angielsko-irlandzki, kończący irlandzką wojnę o niepodległość.
Negocjacje zaczęły się w lipcu 1921. Na czele angielskiej delegacji stał premier Wielkiej Brytanii Lloyd George, stronę irlandzką reprezentowali głównie Michael Collins oraz Arthur Griffith. Po wielu dyskusjach i sporach traktat ostatecznie podpisano w nocy z 6 na 7 grudnia 1921.
[edytuj] Ustalenia traktatu
- powoływał Wolne Państwo Irlandzkie (The Irish Free State), obejmujące 26 hrabstw południowych
- Wolne Państwo stawało się dominium brytyjskim, jak Australia, Kanada, Nowa Fundlandia, Nowa Zelandia i Afryka Południowa
- przynależność 6 hrabstw północnych (ulsterskich) miała zostać rozstrzygnięta później (o jej przyszłości miał decydować lokalny parlament w Belfaście).
- zachowywał przysięgę wierności wobec króla i prawo monarchy do mianowania gubernatora
- zobowiązywał skarb irlandzki do spłacenia części brytyjskiego długu wojennego
- uznawał działający od 1919 irlandzki parlament
- ograniczał obecność wojsk brytyjskich w Wolnym Państwie (jedynie Royal Navy zachowywała bazy w kilku portach)
[edytuj] Późniejsze wydarzenia
7 stycznia 1922 parlament w Dublinie ratyfikował traktat (64 głosy za, 57 głosów przeciw), co spotkało się z burzliwymi protestami Eamona de Valery i części IRA - chodziło zwłaszcza o możliwy podział Irlandii i przysięgę wierności. De Valera rozpoczął wojnę domową. W tym czasie przez Ulster przetoczyła się fala antykatolickich rozruchów. 5 grudnia 1922 przyjęto konstytucję Wolnego Państwa. Dzień po jej przyjęciu Ulster formalnie opuścił Wolne Państwo.
Część zapisów traktatu nigdy nie znalazła realnego odzwierciedlenia w rzeczywistości (np. gubernator nie miał żadnej władzy). Stanowił on olbrzymi krok na drodze Irlandii do niepodległości, równocześnie jednak Treaty stał się podstawą faktycznego podziału Irlandii na dwie odrębne części: Republikę Irlandii (pełna niepodległość w 1937) i Irlandię Północną (pozostającą w granicach państwa brytyjskiego). Uznaje się go także za główne źródło targającego Ulster po dziś dzień konfliktu religijnego.
