Tu-160
Z Wikipedii
Tu-160 to radziecki i rosyjski odrzutowy naddźwiękowy bombowiec strategiczny, zbudowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa, w kodzie NATO oznaczany jako "Blackjack", używany od 1987. Jest to najcięższy samolot bojowy świata. Obok Tu-95 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego.
Spis treści |
[edytuj] Rozwój
Pierwszy konkurs na nowy naddźwiękowy ciężki bombowiec strategiczny rozpisano w ZSRR w 1967. Nowy samolot miał mieć wielką prędkość podróżną ponad 3 Ma, będąc radzieckim odpowiednikiem amerykańskiego XB-70 Valkyrie (oblatanego w 1964). Pod uwagę brano także ogłoszone amerykańskie wymagania projektowe dla przyszłego bombowca B-1. Głównymi projektami opracowanymi na konkurs były T-4MS Suchoja i różne warianty M-20 Miasiszczewa. Wkrótce jednak okazało się, że projekty nie spełniają wszystkich wymagań, a samolot o tak wysokich osiągach jest trudny do skonstruowania i kosztowny, przy tym wzrost możliwości bojowych samolotu o prędkości ponad 3 Ma w stosunku do samolotu o prędkości 2,3 Ma nie jest duży (w USA również wcześniej zrezygnowano z programu XB-70).
Wobec tego, radzieckie siły powietrzne rozpisały w 1972 kolejny konkurs, w którym obniżyły wymagania do prędkości maksymalnej 2,3 Ma. Tym razem w konkursie wziął udział prostszy projekt M-18 Miasiszczewa o zmiennej geometrii skrzydeł oraz projektowany od kilku lat samolot "160M" biura konstrukcyjnego Tupolewa. Projekt Tupolewa miał formę wydłużonego latającego skrzydła w układzie delta, o spłaszczonym kadłubie przechodzącym w skrzydło. Konkurs wygrał projekt Miasiszczewa, lecz mimo to jego realizację powierzono Tupolewowi, który miał duży i doświadczony zespół konstruktorski, w porównaniu z niewielkim biurem Miasiszczewa. W 1973 Tupolew opracował pierwszy projekt zmodyfikowanego samolotu, bazującego na ogólnym układzie Miasiszczewa M-18, któremu nadano oznaczenie wojskowe Tu-160. W ciągu następnych lat podlegał on stopniowej ewolucji i dopracowywaniu.
W 1975 program osiągnął fazę projektowania wstępnego, otrzymując oznaczenie izdjelie (produkt) "70". Głównym konstruktorem samolotu został wyznaczony Walentin Blizniuk. W 1977 projekt zatwierdziła komisja państwowa, a w 1981 zbudowano pierwszy prototyp (oznaczenie 70-01). 25 listopada 1981 zrobiono, a następnie upubliczniono pierwsze zdjęcie samolotu stojącego na lotnisku w Żukowskim (wbrew powszechnej wersji, zostało ono zrobione przez pasażera samolotu pasażerskiego, a nie przez satelitę szpiegowskiego).
18 grudnia 1981 miał miejsce pierwszy lot prototypu, a przez kolejne lata odbywały się próby w locie. Równocześnie samolot skierowano do produkcji seryjnej w zakładach w Kazaniu. Pierwszy samolot seryjny ukończono w październiku 1984. Z planowanych ok. 100 sztuk zbudowano jedynie 35 samolotów Tu-160, wliczając 3 prototypy. Tylko jeden samolot uległ katastrofie (drugi samolot seryjny, podczas testów w 1987 - załoga uratowała się). Od początku lat 90. produkcja zwalniała na skutek braku funduszy w obliczu kryzysu w ZSRR, aż zakończyła się w 1994, mimo że pozostało kilka nieukończonych samolotów. Tu-160 został po raz pierwszy zaprezentowany publicznie na paradzie lotniczej w Tuszynie 20 sierpnia 1989. W latach 1989-1990 ustanowił 44 światowe rekordy prędkości i wysokości lotu w swojej klasie wagowej.
[edytuj] Służba
W kwietniu 1987 pierwsze samoloty weszły na uzbrojenie radzieckiego lotnictwa dalekiego zasięgu - 184. Gwardyjskiego Pułku Ciężkich Bombowców stacjonującego w Pryłukach w Ukraińskiej SRR, zastępując Tu-16 i Tu-22M3. Do 1991 pułk ten otrzymał 19 samolotów. Po rozpadzie ZSRR, 24 sierpnia 1991, 184. Pułk z samolotami został przejęty przez niepodległą Ukrainę, co stanowiło następnie sporną kwestię w stosunkach ukraińsko-rosyjskich (zwłaszcza kryzys wywołała kwestia składania przysięgi na wierność Ukrainie w maju 1992, zakończona wyjazdem części personelu do Rosji). Ukraina nie miała jednak funduszy ani potrzeb utrzymywania lotnictwa strategicznego, w dodatku według międzynarodowych traktatów miała je wycofać do 2001 roku, więc po długich negocjacjach przekazała w końcu Rosji w 1999 roku 8 samolotów Tu-160 w zamian ze redukcję zadłużenia za gaz. Trzy samoloty zostały złomowane, a jeden trafił do muzeum w Połtawie.
W 1992 roku Rosja utworzyła swój pierwszy i jedyny pułk bombowców Tu-160 - 121. Gwardyjski Sewastopolski Pułk Ciężkich Bombowców bazujący w Engelsie. Do 1994 roku otrzymał on jedynie 6 samolotów. Między 1999 a 2000 rokiem pułk otrzymał 8 byłych ukraińskich samolotów, a w 2000 roku jeden dodatkowy samolot został skompletowany w zakładzie w Kazaniu i przekazany do pułku.
Obecnie w służbie znajduje się 15 Tu-160, wszystkie w 121. Pułku. Dalsze 3 samoloty są niewykończone w zakładach w Kazaniu. Według stanu z 2001 roku, 6 dalszych Tu-160 istniało jako samoloty eksperymentalne w ośrodku w Żukowskim (4 z nich w stanie zdolnym do lotu), a 7 pozostawało na Ukrainie, wycofanych ze służby.
[edytuj] Opis techniczny
Metalowy dolnopłat o układzie klasycznym i zmiennej geometrii skrzydeł o skosie 20° do startu i lądowania, 35° do lotu poddźwiękowego i 65° do lotu naddźwiękowego. Kadłub przechodzący płynnie w centropłat. Usterzenie klasyczne skośne, stery wysokości i kierunku płytowe. Załoga czteroosobowa (dwóch pilotów i dwóch nawigatorów) w hermetycznej kabinie w nosie samolotu, zaopatrzona w fotele katapultowe K-36LM. W nosie samolotu stacja radiolokacyjna typu Obzor-K. Silniki umieszczone w podwójnych gondolach, rozsuniętych względem siebie, pod centropłatem. Podwozie samolotu trójpodporowe, golenie główne z wózkami sześciokołowymi chowane do centropłata. Trzy spadochrony hamujące w ogonie. Dwie komory bombowe w kadłubie. Cztery silniki odrzutowe NK-32 o ciągu maksymalnym 137,3 kN, 245,18 kN z dopalaniem. Zapas paliwa: 148 000 kg. Samolot przystosowany jest do tankowania w powietrzu.
Uzbrojenie - przenoszone wyłącznie wewnątrz dwóch komór bombowych o długości 11,28 m. Podstawowy wariant uzbrojenia stanowi 6 pocisków manewrujących Ch-55SM na wyrzutni rewolwerowej w komorze bombowej, maksymalnie do 12 w obu komorach. Pocisk ten ma głowicę atomową o mocy 200 kT. Alternatywnie samolot może być uzbrojony w 24 pociski rakietowe Ch-15 małego zasięgu na 4 wyrzutniach rewolwerowych. Prowadzone są prace nad nowymi rodzajami uzbrojenia rakietowego, także konwencjonalnego. Tu-160 nie posiada uzbrojenia strzeleckiego (jako pierwszy seryjny radziecki bombowiec), lecz posiada elektroniczne systemy samoobrony.
[edytuj] Dane lotno-taktyczne
[edytuj] Ogólne charakterystyki:
- załoga: 4
- długość: 54,1 m
- rozpiętość:
- skrzydła maksymalnie rozłożone (20°): 55,70 m
- skrzydła maksymalnie złożone (65°): 35,60 m
- wysokość: 13,10 m
- powierzchnia skrzydeł: 400 m² (rozłożone) - 360 m² (złożone)
- masy:
- masa własna: 117 000 kg
- masa normalna startowa: 267 600 kg
- masa maksymalna startowa: 275 000 kg
- obciążenie powierzchni skrzydeł: 743 kg/m² (skrzydła złożone)
- napęd: 4 silniki odrzutowe NK-32 o ciągu 137,3 kN każdy (245 kN z dopalaniem).
[edytuj] Osiągi
- prędkość maksymalna: 2200 km/h (2,05 Ma)
- prędkość przelotowa:
- pułap: 15 000 m
- zasięg maksymalny: 13 950 km
- promień działania: 2700 km (z pociskiem rakietowym)
- prędkość wznoszenia: 4200 m/min (70 m/s)
[edytuj] Dane Silnika
- NK-32 (triple-shaft turbofan)137.3 kN dry 245.18 kN z dopalaczem
- Kompresja - 28.4:1
- TET - 1.357
- Waga - 3.400 kg approx
- Długość - 6 metrów approx
- Paliwo - Kerosene (Hu,10250 kcal/kg)
- Producent - Joint-Stock Company Samara Scientific Technical Complex "NK Engines". 443026 Samara
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Zbliżone samoloty
[edytuj] Ciąg oznaczeń
[edytuj] Linki zewnętrzne
|
Samoloty szkolno-treningowe
|
|
|
Prototypy i konstrukcje doświadczalne
|
|
