Zamek

Z Wikipedii

Zamek – wg prof. Bohdana Guerquina^[1] zespół elementów warownych i budynków mieszkalnych powiązanych w zamknięty obwód obronny, który to zespół powstał w ustroju feudalnym jako ośrodek władzy książęcej, siedziba możnowładcy, siedziba rycerza lub placówka militarna. Zasadniczą cechę takiego zespołu stanowi zamknięty obwód obronny początkowo w postaci wałów lub konstrukcji drewniano-ziemnej, a w następnych okresach murowany.

Podobnie uważał prof. Janusz Bogdanowski, który zaproponował następującą definicję: zamek to samodzielne dzieło obronne o zabudowie zwartej, powstałe w okresie średniowiecza, łączące dominującą funkcję obronną z mieszkalną i gospodarczą. Zamek przystosowany był do obrony zamkniętym obwodem obronnym.

Spis treści 1 Nazwa 2 Rodzaje zamków 3 Funkcje i cechy zamku 4 Historia 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne 7 Przypisy

[edytuj] Nazwa

Polska nazwa "zamek" pochodzi od zamykania drogi lub "zamknięcie".

[edytuj] Rodzaje zamków

Zamki dzielimy ze względu na funkcję na:

• strażnicze
• mieszkalne
• administracyjne
• refugialne (schronieniowe)

Zamki dzielimy ze względu na usytuowanie na:

• skalne
• wyżynne
• nizinne
• wodne
• miejskie
• itp.

[edytuj] Funkcje i cechy zamku

Zamek służył jako:

• siedziba władcy, administracji (starosty, kasztelana), rycerza
• placówka militarna (np. Dybów)
• więzienie (np. Chęciny, Lipowiec)
• miejsce sądów (np. Wiślica)
• ochrona granic i szlaków (np. Czorsztyn i Niedzica)
• miejsce schronienia ludności (refugium, np. Pieniny)

Często występujące cechy charakterystyczne zamku:

• wysokie i grube mury zewnętrzne ze strzelnicami, które otaczają budowlę z każdej strony,
• wieża (stołp albo donżon)
• ufortyfikowane wejścia, często rozbudowane o kraty, mosty zwodzone, wykusze i wieże
• otwory okienne na zewnątrz murów małe i wysoko umieszczone,
• kaplica
• dziedziniec
• na zewnątrz zamku przeszkody terenowe jak: dodatkowe mury, fosy, wały, mosty zwodzone oraz ewentualnie dodatkowe fortyfikacje, bastiony, teren wyrównany, pozbawiony trwałych lub wysokich budowli, wysokich drzew itp.
• mury zakończone blankami i machikułami
• w linii murów baszty

Zaplecze gospodarcze zamku średniowiecznego stanowiło podzamcze. W skład zamku oprócz pomieszczeń mieszkalnych wchodziły także pomieszczenia specjalne np.: magazyny, warsztaty, stajnie, prochownie, więzienia, kuźnie itd. Pomieszczenia mieszkalne należały do stałych mieszkańców zamku oraz do obsadzającej zamek załogi.

[edytuj] Historia

W Polsce pierwsze zamki zaczęły powstawać po roku 1200 (Legnica, Kraków, Wleń) a przestano je budować około 1530, gdy w związku z rozwojem broni palnej ich rolę przejęły twierdze bastionowe.

Z czasem część zamków zmieniła swoje funkcje, a co za tym idzie wygląd, stając się w wyniku przebudowy pałacami, natomiast w czasach nowożytnych typowe militarne funkcje zamków przejęły twierdze. Często jednak nowe obiekty zachowały nazwę "zamek" – nie mając jednak nic wspólnego z zamkami średniowiecznymi (np. tzw. "zamki romantyczne" w XIX w.).

[edytuj] Zobacz też

• polskie zamki i twierdze
• zamki nad Loarą

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona zamki.net.pl
• Strona zamki.pl
• Strona zamki.res.pl
• Zamki Dolnego Śląska

Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu związanego z architekturą lub budownictwem. Jeśli możesz, rozbuduj go.