Żeglce

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°40' N 21°40' E49.6666667 21.6666667 (Żeglce)


Żeglce
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Chorkówka
Położenie	49° 40' N 21° 40' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Położenie na mapie Polski Żeglce

Żeglce – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

[edytuj] Historia Żeglec

W XI wieku Żeglce należały do wsi szlacheckich na terenie przylegającym do Krosna. Tereny te mocno zniszczyły i wyludniły najazdy tatarskie w latach 1259-1260 i 1287-1288. Następnie wieś dostała się w posiadanie rycerskiej rodziny Bogoriów. Po śmierci Mikołaja Bogoria herbu Bogoria (1291 – 1338) – wojewody krakowskiego, doradcy Władysława Łokietka, w 1374 roku, tereny te zagarnął spokrewniony z nim Paszek Bogoria z Wiśniowej lub ze Skotnik. W dokumentach z 1392 roku został wymieniony bezimiennie sołtys z Żeglec, a w latach 1397 – 1427 sołtysem był Grzegorz. W 1397 r. Paszko ze Skotnik herbu Bogoria jest właścicielem tych terenów. W 1412 i 1419 roku Paszko Bogoria zabezpieczył na rzecz swojej żony Jadwigi Bogoria posag, m. in. wieś Żeglec. W 1410 r. mieszkańcy tych terenów wraz z Kobylańskimi wzięli udział w Bitwie pod Grunwaldem. W roku 1418 właścicielem tej wsi był Stanisław Tharnski, który zasłynął w tej bitwie.

Mikołaj Żeglecki zapisał żonie Katarzynie 40 grzywien posagu i tyle samo wiana z połowy swych dóbr we wsi Żeglce. W 1474 r. miejscowość ta została spalona przez najazd węgierski. W trzy lata potem, w roku 1477 - sołtys Stanisław, sprzedał Żeglce za 100 grzywien Mikołajowi Jaworskiemu. W latach 1480 – 1481 dziedzicem był Jan Kolanowski. Za 80 grzywien zastawił 7 kmieci Stanisławowi z Bieniątek.

Bankrutujący Piotr ze Skotnik - właściciel Żeglec, zastawił w 1489 roku połowę swego dziedzictwa w Żeglcach i połowę Chorkówki Janowi Targowickiemu z Targowisk autorowi Rocznika.

W 1501 r. odstąpili ten klucz bracia - Jan Targowicki h.Tarnawa , Andrzej Targowicki i Marcin Targowicki siostrze Helenie. W 1581 roku właścicielem Żeglec był Wojciech Dłuski, a w 1616 roku Żeglce, zwane także Że-chce, przejęła rodzina Czykowskich. Właścicielami wsi byli bracia - Krzysztof Czykowski i Hieronim Czykowski oraz ich siostry: Anna, żona Jana Bogusza, Magdalena i Jadwiga, obie niezamężne. W 1657 roku, Żeglce ponownie zostały zniszczone przez najad węgierski.

W l.1768 – 1772 r. miejscowi wspierali tu Konfederatów barskich. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku Żeglce należały do Onufrego Zygmuntowskiego Prawdzica, a po jego śmierci do Szymona i Marii Zygmuntowskich. W 1819 roku nabył dwa majątki koło Krosna (Zręcin i Bóbrkę) Rudolf Klobassa pochodzący z Moraw, wyższy urzędnik salinarny w Drohobyczu. W 1848 roku jego syn Karol Klobassa-Zrencki właściciel Zręcina poślubił Ludwikę Zygmuntowską, córkę Marii i Szymona. Około połowy XIX wieku staraniem Karola Klobassy wybudowany został w Żeglcach dwór, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany), na planie prostokąta. Żona Karola Klobassy; Maria Zygmuntowska oddała Żeglce jako wiano swej córce, i wieś przeszła w posiadanie rodziny Klobassów-Zrenckich. Małżeństwo to trwało tylko 6 lat. 5 lutego 1854 roku. Ludwika zmarła mając 33 lata na złośliwą puchlinę. Jej ciało zostało zabalsamowane woskiem, złożone w kryształowej trumnie, a następnie w kaplicy należącej do krewnych ze strony jej ojca. Po nim odziedziczył miejscowość Wiktor Klobassa Zręcki, a po jego śmierci Karol Klobassa-Zrencki, który wspierał powstanie styczniowe i wspólnie z Ignacym Łukasiewiczem i Tytusem Trzecieskim założył jedną z pierwszych w świecie spółkę naftową. Od roku 1878 istniała w Żeglcach szkoła, odgrywająca duża rolę w kształtowaniu postaw patriotycznych, tak że mieszkańcy chętnie brali udział wyzwalaniu Ojczyzny i wojnie z bolszewikami w 1920 r.

W czasie II wojny wielu mieszkańców Żeglec straciło życie biorąc udział w walkach w 1939 r. oraz w oddziałach partyzanckich, m.in. w ataku na dwór policji hitlerowskiej w Chorkówce i w akcji AK w Bóbrce. Działał tu Pluton AK nr 39. Po wejściu wojsk sowieckich, ppor. Marian Szpil „Jurowicz" dow. Plutonu nr 39 w Żeglcach z AK OP-15 został aresztowany przez NKWD i wywieziony na Sybir, skąd wrócił z mocno zniszczonym zdrowiem.

[edytuj] W Żeglcach warto zwiedzić

Pozostałości zabytkowego dworu zbudowanego około połowy XIX wieku przez Karola Klobassę, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany), na planie prostokąta, z alkierzem od wschodu, dwutraktowy, otynkowany, frontem zwrócony na wschód, o trójosiowej elewacji frontowej, z profilowanym gzymsem podokapowym, i nadokiennikami, z dachem czterospadowym krytym dachówką.

Kościół pw. M.B. Częstochowskiej

[edytuj] Bibliografia

Z dziejów osad wiejskich regionu krośnieńskiego., [w:] Studia z dziejów miasta i regionu., pod red. J. Garbacika, Kraków 1973, t. II, s. 417-418.
W. Sarna [1898]; Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym, Przemyśl, s.428-429.
E. Śnieżyńska-Stolotowa, F. Stolot [red.]; Katalog zabytków sztuki w Polsce – województwo krośnieńskie, Warszawa, PAN, 1977, t. I, s. 167.