25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K)
Z Wikipedii
25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K) | |
Dane podstawowe | |
Państwo | ZSRR |
Producent | Fabryka Nr 8 |
Rodzaj | armata przeciwlotnicza |
Historia | |
Prototypy | 1939 |
Produkcja seryjna | 1940 - ?? |
Dane taktyczno-techniczne | |
Donośność | 2000 m (pionowa) 6000 m (pozioma) 2400 m (skuteczna) |
Prędkość pocz. pocisku | 900 m/s (pocisk przeciwpancerno-smugowy BP-132 o masie 0,286 kg) 900[1] m/s, 910[2]m/s (pocisk odłamkowo-burząco-smugowy OZR-132 o masie 0,288 kg) |
Masa | 1170 kg (bojowa) 1230 kg (marszowa) 125 kg (lufy) |
Kąt ostrzału | -10° do +85° (w ionie) 360° (w poziomie) |
Szybkostrzelność | 240 strz/min (teoretyczna) 70 strz/min (praktyczna) |
Obsługa | 6[1] osób, 5[2] osób |
Czas przejścia w położenie bojowe | 40-45 s |
Szybkość marszowa | do 60[1] km/h, do 50[2] km/h (po drogach) 15-45 km/h (w terenie) |
25 mm armata przeciwlotnicza wz. 1940 (72-K) (ros 25-мм автоматическая зенитная пушка образца 1940 года (72-К)) - sowieckie holowane działo przeciwlotnicze wprowadzone do uzbrojenia w 1939 roku.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Armata 72-K została opracowana w fabryce im. Kalinina pod kierunkiem M.N. Łoginowa na podstawie licencji udzielonej w 1933 roku przez firmę Bofors na 25 mm armatę przeciwlotniczą. Niewielka liczba tych szwedzkich armat została wcześniej zakupiona dla Armii Czerwonej w latach 30. Ta sama licencja posłużyła Rosjanom również do opracowania 37 mm armaty przeciwlotniczej wz. 1939. Nowo opracowana armata automatyczna początkowo otrzymało fabryczne oznaczenie ZIK-25 a następnie zostało ono zmienione na 72-K. Prototypowy egzemplarz powstał w Zakładach nr 8 jesienią 1939 roku a już 11 października rozpoczęto jego próby fabryczne. Armata 72-K zostało przyjęte do uzbrojenia 31 grudnia 1939 roku a 25 maja odesłano ją na testy. Tam też między 15 kwietnia a 25 maja 1940 oddano 2992 wystrzałów i pokonano 1500 km. W czasie prób zauważono wibrację utrudniającą celowanie. Niezbędne okazało się również przeprojektowanie amunicji, gdyż w użytej do prób urywały się smugacze. Żywotność oszacowano na 1200-1300 wystrzałów. W 1940 roku działko 72-K zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia pod nazwą 25-мм зенитная автоматическая пушка обр. 1940 г. W latach 1942-1944 wyprodukowano ogółem 4067 sztuk. W celu zwiększenie mobilności niektóre z działek zostały umieszczone na podwoziach samochodów ciężarowych typu GAZ-AA. Pod koniec 1943 roku w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów nr 88 imienia Mitiszczi opracowano dwulufowe działko 94-KM czyli dwie armaty z 72-K osadzone na jednym łożu. W 1943 roku opracowano wersję armaty wyposażonej w dodatkowy lekki pancerz chroniący z góry załogę i mechanizmy działa przed odłamkami i lekkimi pociskami. Niektóre 25 mm działka z kolei posłużyły do stworzenia stacjonarnych stanowisk przeciwlotniczych tzw. stolików. W Fabryce nr 88 powstała również wersja 25 mm działka wyposażona w cztery lufy nosząca oznaczenie Z-5 ("3-5") ale nie została ona przyjęta do uzbrojenia. Na podstawie 25 mm armat wz. 1940 powstało również kilka wzorów okrętowej broni przeciwlotniczej takich jak: jednolufowe działka M-110 i 110-PM, dwulufowe 2-M3, 2-M3M i 2-M8 oraz opracowane w ChRL Type 61. 25 mm armata plot wprowadzona do uzbrojenia Armii Czerwonej została w 1940 roku. Ogółem w czasie wojny dostarczono jej 4560 dział tego typu. Pozostawała w uzbrojeniu do lat 50. Armata ta była dostarczana również sojusznikom ZSRR ze wschodniej Europy (również Polsce), państwom bliskiego i dalekiego wschodu oraz Afryki.
[edytuj] Opis
Armata automatyczna przeznaczona jest do zwalczania celów powietrznych lecących na wysokościach do 2000 m jak również pojazdów opancerzonych w tym również lekkich czołgów. Można prowadzić zarówno ogień ciągły jak i pojedynczy. Podczas przygotowania działa do strzelania łoże nie było odłączane od podwozia a jedynie unoszone na czterech śrubowych podnośnikach. Automatyka armaty polega na wykorzystaniu energii odrzutu zamka i zapewnia ona otwarcie zamka, napięcie kurka, ekstrakcję łuski, dosłanie naboju, zamknięcie zamka i odpalenie pocisku. 25 mm armata wz. 1940 składa się z lufy, zamka, automatycznego celownika przeciwlotniczego, mechanizmu naprowadzania i tarczy ochronnej. Automatyczny zamek klinowy o pionowym ruchu klina, jest wyposażony w dźwignię do przeładowania broni, niezbędną przed pierwszym wystrzałem. Lufa wyposażona jest w tłumik płomienia. Działko wyposażone jest w hydrauliczny opornik. Oba mechanizmy naprowadzania znajdują się z prawej strony. Prędkość naprowadzania jest zależna od prędkości obrotów pokrętłem. Każdy obrót pokrętła powoduje obrót/pochylenie lufy o 7,5°. Mechanizm podniesieniowy współpracujący z sektorem koła zębatego. Mechanizm kierunkowy oparty na kole zębatym. Celownik pozwala na zwalczanie samolotów na podstawie jego danych takich jak: odległość, prędkość i kurs. Podwozie czterokołowe, resorowane, podobne do zastosowanego w 37 mm armacie plot wz. 1939. Koła typu samochodowego napełnione masą gąbczastą.
[edytuj] Amunicja
W broni używana była amunicja oznaczona 25 x 218 mm SR opracowana na podstawie szwedzkiej 25 mm amunicji Boforsa opracowanej w 1933 roku, ale mimo podobnej konstrukcji nie są one wzajemnie zamienne. W latach 1939-40 w NII-24 opracowano nabój odłamkowy a w latach 1941-1942 powstał nabój przeciwpancerny i odłamkowo-zapalający ze smugaczem i 10 sekundowym samolikwidatorem. Do strzelania wykorzystywana jest amunicja z pociskami odłamkowo-burzącymi (nabój UOZR-132 z pociskiem OZR-132) i przeciwpancernymi (nabój UBR-132 z pociskiem BP-132), oba ze smugaczami. Pociski odłamkowo-burzące wyposażone w wielofunkcyjne zapalniki K-20 używane były do zwalczania celów powietrznych. W przypadku nie trafienia w cel w ciągu 5 sekund zapalnik inicjował samolikwidację pocisku. Pociski przeciwpancerne służyły do zwalczania pojazdów opancerzonych, do lekkich czołgów włącznie. Zasilanie może odbywać się z 6 nabojowych łódek, chociaż niektóre źródła informują również o 7 nabojowych łódkach. Naboje przechowywane są w tekturowych rurkach umieszczonych w drewnianych skrzynkach zawierających 50 z nich. Skrzynia taka waży 44 kg i ma wymiary 480 x 345 x 265 mm. Amunicja była produkowana w ZSRR i Jugosławii. Morska odmiana amunicji o oznaczeniu 25 x 218 produkowana była również w Polsce.
[edytuj] Bibliografia
- Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
- А. Иванов: Артиллерия СССР в перод второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003.
- Witold "Jowitek" Mikiciuk: http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html (pl). [dostęp 17 maj 2007].
[edytuj] Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Witold "Jowitek" Mikiciuk: http://www.rzeszow.mm.pl/~jowitek/100_44.html (pl). [dostęp 17 maj 2007].
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
Działa piechoty | Armaty górskie |
---|---|
Armaty przeciwpancerne | |
37 mm wz.30 • 37 mm CzK-M1 • 45 mm wz.32 • 45 mm wz.37 • 45 mm wz.42 • 57 mm ZiS-2 • 100 mm BS-3 |
|
Artyleria dywizyjna | |
76 mm wz.02/30 • 76 mm F-22 • 76 mm USW • 76 mm ZiS-3 • 107 mm M-60 • 122 mm wz. 1909/37 • 122 mm wz.1910/30 • 122 mm M-30 |
|
Artyleria korpuśna i armijna | |
107 mm wz.1910/30 • 122 mm wz. 1931 •122 mm A-19 • 152 mm wz.1909/30 • 152 mm wz.1910/37 • 152 mm M-10 • 152 mm D-1 • 152 mm wz.1910/30 • 152 mm wz.1910/34 • 152 mm MŁ-20 |
|
Artyleria ciężka | |
152 mm Br-2 • 203 mm wz.29 • 203 mm B-4 • 210 mm Br-17 • 280 mm wz.39 • 305 mm Br-18 |
|
Armaty przeciwlotnicze | |
25 mm 72-K • 25 mm 94-KM • 37 mm 61-K • 76 mm wz. 31 • 76 mm wz. 38 • 85 mm 52-K |