122 mm haubica wz. 1909/37

Z Wikipedii

122 mm haubica wz. 1909/37
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Rodzaj	haubica
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	121,92 mm
Długość lufy	1700 mm (L/14)
Donośność	8940 m
Prędkość pocz. pocisku	364 m/s (pocisk 21,7 kg)
Masa	1450 kg (bojowa) 2480 kg (marszowa)
Kąt ostrzału	-1° do +43° (w pionie) 4° (w poziomie)
Szybkostrzelność	2-4 strz/min
Obsługa	7 osób
Szybkość marszowa	6-14 km/h

122 mm haubica wz. 1909/37 (ros. 122-мм гаубица образца 1909/37 года) - radziecka haubica, modernizacja działa opracowanego w 1909 roku przez niemiecką firmę Krupp.

[edytuj] Historia

Haubica wz. 1909 była używana na szeroką skalę przez armię carską podczas I wojny światowej. Po jej zakończeniu była używana przez oddziały walczące w toczącej sie na terenie ZSRR wojnie domowej. Znalazła się także na uzbrojeniu armii fińskiej.

W 1936 roku Armię Czerwoną, miała na uzbrojeniu 920 haubic wz. 1909. W 1937 roku w fabryce w Permie rozpoczęto modernizację haubic wz. 1909. Zmodernizowane haubice miały balistykę identyczną jak 122 mm haubice wz. 1910/30. Ujednolicenie balistyki osiągnięto poprzez powiększenie objętości komory nabojowej. Zwiększenie maksymalnego ładunku miotającego wymusiło zastosowanie nowego celownika i wzmocnienie łoża. Zmodernizowanych 122 mm haubic wz. 1909/37 powstało 800-900 szt.

Haubica wz. 1909/37 miała krótką lufę i była przeznaczona głównie do strzelania torami stromymi, przy kącie podniesienia lufy od +20° do +43°. Amunicja rozdzielnego ładowania, stosowano 6 ładunków miotających różniących się masą. Zamek klinowy o poziomym ruchy klina. Opornik hydrauliczny, powrotnik sprężynowy. Łoże jednoogonowe, na drewnianych kołach. Zawieszenie nieresorowane. Trakcja ośmiokonna.

Haubice wz. 1909/37 były używane podczas wojny zimowej. Kilka z nich zostało zdobytych przez wojska fińskie (kolejne 21 znalazło się w rękach fińskich podczas wojny kontynuacyjnej). Otrzymały one fińskie oznaczenie 122 H/09-30. Finowie zdecydowali się także na przeprowadzenie identycznej modernizacji posiadanych haubic wz. 1909 (zmodernizowane działa otrzymały nazwę 122 H/09-40).

W 1941 roku Armia Czerwona posiadała 800-900 haubic wz. 1909/37. W początkowym okresie walk znaczna ich cześć dostała się w ręce niemieckie i była używana pod oznaczeniem 12.2 cm le.F.H.386(r).

W chwili wybuchy wojny radziecko-niemieckiej haubica wz. 1909/37 była konstrukcja przestarzałą. Przestarzałe zawieszenie uniemożliwiało trakcję mechaniczną, a jednoogonowe łoże powodowało że kąt ostrzału w poziomie był niewielki co utrudniało zwalczanie celów ruchomych ogniem na wprost. Niska była także donośność, mniejsza o 1800 m od donośności pocisków wystrzeliwanych z niemieckiej 10.5 cm le.F.H.16. Do zalet działa należała niewielka masa, solidna konstrukcja i duża skuteczność pocisków kalibru 122 mm. Pomimo dostaw nowoczesnych 122 mm haubic wz. 1938 haubice wz. 1909/37 były używane do końca wojny.

[edytuj] Amunicja

Amunicja
Rodzaj	Wzór	Masa pocisku, kg	Masa materiału wybuchowego, kg	Prędkośc początkowa, m/s (maksymalny ładunek miotający)	Donośnośc maksymalna, м
Amunicja przeciwpancerna
przeciwpancerny kumulacyjny (na uzbrojeniu od 1943 roku)	BP-460A	?	?	?	?
Amunicja odłamkowa, burząca i odłamkowo-burząca
odłamkowo-burzący	OF-462	21,76	3,67	364	8910
odłamkowy	O-462A	21,7	?	364	8910
odłamkowy	О-460А	?	?	?	?
burzący	F-460	?	?	344	7550
burzący	F-460	?	?	344	7550
burzący	F-460N	?	?	344	7550
burzący	F-460U	?	?	344	7550
burzący	F-460K	?	?	344	7550
szrapnel	Sz-460	?	?	343	7230
szrapnel	Sz-460T	?	?	342	7240
Amunicja oświetlająca
oświetlający	S-462	?	?	340	6800
Amunicja propagandowa
propagandowy	А-462	?	?	364	7000
Amunicja dymna
dymny	D-462	?	?	364	8910
dymny	D-462A	?	?	?	?
Amunicja chemiczna
odłamkowo-chemiczny	OCh-462	?	?	364	8950
chemiczny	Ch-462	21,8	?	366	8477
chemiczny	Ch-460	?	?	358	7700

[edytuj] Bibliografia

• Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. 
• А. Иванов: Артиллерия СССР в перод второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003. ISBN 5-7654-2731-6.