Alberto Santos-Dumont

Z Wikipedii

Alberto Santos-Dumont (ur. 20 lipca 1873, zm. 25 lipca 1932) - Brazylijczyk, pionier lotnictwa. Urodził się 20 lipca 1873 w miejscowości Palmyra (obecnie Santos-Dumont) w stanie Minas Gerais w Brazylii w rodzinie plantatorów kawy. Jego przodkowie wywodzili się z francuskiej emigracji z początku XIX w. W wieku 15 lat wyjechał z rodzicami do Paryża, gdzie zamieszkał. Interesował się tam żywo nauką i osiągnięciami techniki, zwłaszcza silnikami spalinowymi. Pracował jako mechanik i kierowca, a jego znaczącym osiągnięciem w tej dziedzinie było w 1901 r. pokonanie samochodem Panhard-Levassor 6CV trasy Paryż - Nicea w 54 godziny.

Zafascynowany lotami balonowymi, podjął próby skonstruowania balonu, którym można by dowolnie sterować - sterowca. Pierwszy statek powietrzny tego typu skonstruował w 1898, nie był on jednak w pełni udany. W ciągu następnych kilku latach zbudował i wypróbował kolejne konstrukcje. Sukces przyniósł mu sterowiec No.6 skonstruowany w 1901, którym 19 października 1901 wystartował z parku Saint Cloud, okrążył wieżę Eiffla i powrócił w czasie poniżej pół godziny. Przelot ten przyniósł mu wielką sławę i nagrodę Deutsch de la Meurthe w wysokości 100 000 franków, z czego oddał połowę dla biednych. Od 1903 Santos-Dumont prowadził komercyjne loty swoich sterowców nad Paryżem z bazy lotniczej w Neuilly. W 1905 podjął próbę skonstruowania śmigłowca, jednakże nie uwieńczoną powodzeniem.

W 1904 Santos-Dumont pojechał na wystawę do USA, gdzie m.in. spotkał się z prezydentem Theodorem Rooseveltem, zainteresowanym sterowcami. Dowiedział się tam też o sukcesach braci Wright. Pod ich wpływem, od 1906 sam przystąpił do konstrukcji samolotów, szybowców, a nawet śmigłowców.

23 października 1906 samolotem swojej konstrukcji No.14-bis, Santos-Dumont przeleciał publicznie odległość 60 m, zdobywając nagrodę Ernesta Archdeacona, ufundowaną za przelot co najmniej 25 m. 12 listopada przeleciał odległość 220 m w czasie 22 sekund. Wprawdzie były to odległości mniejsze, niż osiągane już przez braci Wright, niemniej jednak stanowiły one pierwszy europejski i oficjalnie stwierdzony rekord długości przelotu. Ponadto, zwolennicy tezy, że to konstrukcja Santos-Dumonta była pierwszym udanym samolotem podkreślają, że w przeciwieństwie do samolotów braci Wright, jego No.14bis miał podwozie, na którym mógł wystartować o własnych siłach ze zwykłego płaskiego terenu, bez użycia szyny lub potrzeby startu pod wiatr. Jego samolot No. 14-bis był samolotem dwupłatowym w układzie kaczka, o skrzydłach zbudowanych na zasadzie latawca skrzynkowego, z silnikiem o mocy 50 KM, napędzającym śmigło pchające. Kolejny - ostatni projekt samolotu Santos-Dumonta z 1909, ultralekki (118 kg) Demoiselle (Ważka) (numery od 19 do 22), odniósł spory sukces komercyjny jak na tamte czasy. Zbudowano pewną liczbę tych samolotów w oparciu o udostępnione przez Santos-Dumonta dla entuzjastów lotnictwa za darmo plany.

Sukcesy Santos-Dumonta przyniosły mu zaskakującą sławę. Znany już wówczas producent zegarków Cartier zadedykował lotnikowi pierwszy w historii seryjny zegarek-bransoletkę, nazwany "Santos". Sława ta dotarła również za ocean, gdzie jego rodzinne miasto zmieniło na jego cześć nazwę na Santos-Dumont.

Po 1910 r. Santos-Dumont zapadł na stwardnienie rozsiane i zaprzestał konstrukcji nowych samolotów. Przez pewien czas przebywał w klinice Val Mont w Glion koło Montreux w Szwajcarii, a w latach 1927-1932 mieszkał w w tej miejscowości w "Villa Ribaupierre". Nabył tam nawet niewielki kawałek ziemi z zamiarem budowy własnego domu.

W 1928 r. przyjechał do Brazylii w glorii pioniera lotnictwa. Ciężkim ciosem dla niego był jednak wypadek lotniczy, który rozegrał się na jego oczach: hydroplan wysłany na jego powitanie w Rio de Janeiro rozbił się na wodach zatoki, a nikt z załogi nie przeżył katastrofy.

Ponieważ od czasów I wojny światowej samoloty zaczęły stanowić istotny element uzbrojenia wszystkich armii, Santos-Dumonta pod koniec życia coraz silniej prześladowała wizja odpowiedzialności za cierpienia ludzi, do których przyczynił się swoimi konstrukcjami. Kiedy w 1932 r. armia brazylijska, głucha na jego apele, użyła samolotów do zbombardowania powstania w São Paulo, konstruktor całkowicie upadł na duchu. Zmarł wkrótce potem, 25 lipca 1932 r. (przypuszczalnie popełnił samobójstwo w związku z chorobą i depresją).

[edytuj] Link zewnętrzny

• Old Postcards from Brazil Santos Dumont - Kartka pocztowa

[edytuj] Źródła

• Alberto Santos-Dumont (1873-1932) w: Młody Technik nr 7/1973, s.3