Theodore Roosevelt
Z Wikipedii
Theodore Roosevelt 1858-1919 |
|
26. Prezydent Stanów Zjednoczonych | |
Okres urzędowania | od 14 września 1901 do 4 marca 1909 |
Przynależność polityczna | Partia Republikańska |
Pierwsza Dama | Edith Roosevelt |
Poprzednik | William McKinley |
Następca | William Howard Taft |
25. Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych | |
Okres urzędowania | od 4 marca 1901 do 14 września 1901 |
Poprzednik | Garret Hobart (do 1899) |
Następca | Charles W. Fairbanks (od 1905) |
36. Gubernator stanu Nowy Jork | |
Okres urzędowania | od 1 stycznia 1899 do 1 stycznia 1900 |
Poprzednik | Frank S. Black |
Następca | Benjamin Barker Odell, Jr. |
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |
Kolekcja cytatów w Wikicytatach |
Theodore Roosevelt (ur. 27 października 1858 w Nowym Jorku, zm. 6 stycznia 1919 w Oyster Bay) – dwudziesty szósty prezydent USA (1901-1909).
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie, dzieciństwo i młodość
Urodził się w bogatej nowojorskiej rodzinie holenderskiego pochodzenia, wywodzącej się od Van Rosenvelta, holenderskiego imigranta osiadłego w 1644 roku w Ameryce Północnej. Jego dziadkiem był przedsiębiorca Cornelius Roosevelt. Theodore był drugim dzieckiem Theodore'a Roosevelta, kupca, importera szkła i inwestora, i jego żony Marthy Bulloch.
Starszą siostrą Roosevelta była Anna zwana "Bamie", młodszym bratem Elliot (I) (ojciec pierwszej damy Eleanor Roosevelt), a młodszą siostrą – Corinne, poetka. Małego Theodore'a rodzice nazywali pieszczotliwie "Teedie".
Był bardzo słabego zdrowia; w dzieciństwie cierpiał na astmę i krótkowzroczność. Ze względu na stan zdrowia uczył się prywatnie. W wieku 18 lat rozpoczął studia na Harvardzie. Ukończył je w 1880 roku, plasując się na 21. miejscu spośród 177 absolwentów tej uczelni. W tym czasie pracował nad książką Wojna morska 1812, która została wydana w 1882 roku.
W 1880 roku rozpoczął studia prawnicze na Columbia University, które ukończył w 1881 roku. W tym czasie został członkiem Gwardii Narodowej i Klubu Republikańskiego.
27 października 1880 roku ożenił się z Alice Hathaway Lee.
[edytuj] Dalsze losy
W latach 1882-1884 był członkiem legislatury stanu Nowy Jork. Jako taki oskarżył publicznie Jaya Goulda o przekupienie jednego z sędziów Sądu Najwyższego. Opowiadał się też za skróceniem czasu pracy dla kobiet i dzieci, czym zyskiwał sobie popularność. Mimo to był przeciwnikiem reformy więziennictwa czy dokładnego przestrzegania 8-godzinnego dnia pracy.
14 lutego 1884 roku zmarły na tyfus matka i żona Roosevelta. Załamany młody prawnik, pozostawił małą córeczkę (urodziła się dwa dni przed śmiercią matki), i wyjechał do Dakoty. Zatrudnił się na rancho Elkhorn Ranch, które kupił w 1883 roku.
Pracował fizycznie, polował na niedźwiedzie i pumy, pisał książki, aż w 1886 roku, odzyskawszy psychiczną równowagę, zdecydował się na powrót do Nowego Jorku.
Podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej służył w stopniu podpułkownika w Rough Rider Regiment. Podczas bitwy pod San Juan prowadził swój pułk do walki. Był jednym z bohaterów tej wojny.
W 1898 roku Roosevelt wygrał wybory na stanowisko gubernatora stanu Nowy Jork z ramienia partii republikańskiej. W 1900 wybrany na wiceprezydenta został prezydentem 12 września 1901, po śmierci McKinleya, zmarłego w wyniku zamachu.
Roosevelt uważał, że rząd powinien wziąć na siebie rolę mediatora pomiędzy grupami, mającymi czasem sprzeczne interesy ekonomiczne, dlatego też jako prezydent starał się gwarantować sprawiedliwość zarówno pracobiorcom jak i pracodawcom. Okres jego prezydentury to również czas prowadzenia polityki antytrustowej.
Jego rząd prowadził aktywną politykę międzynarodową. Sam prezydent często powtarzał swoje ulubione zdanie jej dotyczące: "Przemawiajcie łagodnie i noście ze sobą duży kij".
Zdając sobie sprawę z korzyści, jakie przyniesie skrócenie drogi morskiej pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, wznowił budowę Kanału Panamskiego. Zgodnie z doktryną Monroe'a uniemożliwił powstanie obcych baz wojskowych na terytorium Ameryki Południowej i zarezerwował dla swojego kraju wyłączne prawo do interwencji zbrojnych na tym obszarze.
Był mediatorem podczas wojny rosyjsko-japońskiej, za co otrzymał pokojową Nagrodę Nobla. Wzrost potęgi militarnej Stanów Zjednoczonych obrazowało wysłanie Great White Fleet w rejs dookoła świata. W 1904 r. został wybrany na II kadencję, uzyskując w wyborach 60,01% głosów.
Za jego prezydentury utworzono wiele parków narodowych, rezerwatów przyrody i obszarów chronionych. Podjęto również liczne prace irygacyjne. Roosevelt osobiście angażował się w sprawy wielkie jak i małe, biorąc udział, wraz z rodziną, w licznych przedsięwzięciach.
Po zakończeniu drugiej kadencji wyjechał na jakiś czas do Afryki na safari. Po powrocie do kraju znów zajął się polityką. W 1912 roku ponownie wystartował jako kandydat w wyborach prezydenckich. Podczas prowadzenia kampanii wyborczej w Milwaukee został postrzelony w klatkę piersiową przez fanatyka. Pomimo poważnej rany, wyzdrowiał. W wyborach uzyskał 29,69% głosów, co pozwoliło mu na zajęcie 2 miejsca. Przyczynił się tym samym do rozbicia elektoratu Partii Republikańskiej, co umożliwiło demokratom "odzyskanie" prezydentury – po raz pierwszy od 1897 roku. Zmarł w 1919 roku.
[edytuj] Ciekawostki
Ta sekcja może zawierać informacje trywialne, plotkarskie i tym samym niepotrzebne w artykule encyklopedycznym. Staraj się integrować ciekawostki z główną treścią artykułu. Po oczyszczeniu tej sekcji możesz usunąć szablon. Potrzebę wpisania ciekawostek możesz omówić w dyskusji artykułu. |
- Theodore Roosevelt przyczynił się do spopularyzowania dziecięcej zabawki – pluszowego misia (ang. Teddy Bear).
- Jako pierwszy amerykański prezydent wyjechał za granicę w trakcie trwania swojego urzędowania – w 1904 roku odwiedził Panamę i Portoryko.
- Był dalekim krewnym prezydenta Franklina Roosevelta
- Theodore Roosevelt jest jedną z najczęściej pojawiających się "prawdziwych" postaci w komiksach amerykańskiego rysownika, Dona Rosy. Jego postać pojawiła się w komiksach z cyklu Życie i czasy Sknerusa McKwacza: rozdział III – Kowboj Badlandów, rozdział X – Najeźdźca z Kaczogrodu, rozdział XB – The Sharpie of the Culebra Cut.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (en)
- Biografia Biały Dom (en)
- Mellander, Gustavo A.; Nelly Maldonado Mellander (1999). Charles Edward Magoon: The Panama Years. Río Piedras, Puerto Rico: Editorial Plaza Mayor. ISBN 1563281554. OCLC 42970390.
- Mellander, Gustavo A. (1971). The United States in Panamanian Politics: The Intriguing Formative Years. Danville, Ill.: Interstate Publishers. OCLC 138568.Biografia Senat Stanów Zjednoczonych (en)
- Theodore Roosevelt w NNDB (en)
George Washington | John Adams | Thomas Jefferson | James Madison | James Monroe | John Quincy Adams | Andrew Jackson | Martin Van Buren | William Henry Harrison | John Tyler | James Knox Polk | Zachary Taylor | Millard Fillmore | Franklin Pierce | James Buchanan | Abraham Lincoln | Andrew Johnson | Ulysses Simpson Grant | Rutherford Birchard Hayes | James Abram Garfield | Chester Alan Arthur | Grover Cleveland | Benjamin Harrison | Grover Cleveland | William McKinley | Theodore Roosevelt | William Howard Taft | Woodrow Wilson | Warren G. Harding | Calvin Coolidge | Herbert Clark Hoover | Franklin Delano Roosevelt | Harry S. Truman | Dwight David Eisenhower | John Fitzgerald Kennedy | Lyndon B. Johnson | Richard Milhous Nixon | Gerald Rudolph Ford | James Earl Carter | Ronald Reagan | George H. W. Bush | Bill Clinton | George W. Bush
John Adams • Thomas Jefferson • Aaron Burr • George Clinton • Elbridge Gerry • Daniel Tompkins • John C. Calhoun • Martin Van Buren • Richard Johnson • John Tyler • George Dallas • Millard Fillmore • William Rufus DeVane King • John Breckinridge • Hannibal Hamlin • Andrew Johnson • Schuyler Colfax • Henry Wilson • William Wheeler • Chester Arthur • Thomas Hendricks • Levi Parsons Morton • Adlai Ewing Stevenson • Garret Hobart • Theodore Roosevelt • Charles Warren Fairbanks • James Sherman • Thomas Marshall • Calvin Coolidge • Charles Gates Dawes • Charles Curtis • John Nance Garner • Henry Wallace • Harry S. Truman • Alben Barkley • Richard Nixon • Lyndon B. Johnson • Hubert Humphrey • Spiro T. Agnew • Gerald Ford • Nelson Rockefeller • Walter Mondale • George H. W. Bush • Dan Quayle • Al Gore • Richard Cheney
1901: Dunant, Passy • 1902: Ducommun, Gobat • 1903: Cremer • 1904: IPM • 1905: Suttner • 1906: Roosevelt • 1907: Moneta, Renault • 1908: Arnoldson, Bajer • 1909: Beernaert, Estournelles de Constant • 1910: MSPB • 1911: Asser, Fried • 1912: Root • 1913: La Fontaine • 1917: Czerwony Krzyż • 1919: Wilson • 1920: Bourgeois • 1921: Branting, Lange • 1922: Nansen • 1925: Chamberlain, Dawes • 1926: Briand, Stresemann • 1927: Buisson, Quidde • 1929: Kellogg • 1930: Söderblom • 1931: Addams, Butler • 1933: Angell • 1934: Henderson • 1935: Ossietzky • 1936: Lamas • 1937: Cecil • 1938: Biuro Nansenowskie • 1944: Czerwony Krzyż • 1945: Hull • 1946: Balch, Mott • 1947: Kwakrzy • 1949: Boyd Orr • 1950: Bunche • 1951: Jouhaux • 1952: Schweitzer • 1953: Marshall • 1954: WKNZdsU • 1957: Pearson • 1958: Pire • 1959: Noel-Baker • 1960: Lutuli • 1961: Hammarskjöld • 1962: Pauling • 1963: Czerwony Krzyż • 1964: King • 1965: UNICEF • 1968: Cassin • 1969: MOP • 1970: Borlaug • 1971: Brandt • 1973: Kissinger, Le • 1974: MacBride, Satō • 1975: Sacharow • 1976: Williams, Corrigan • 1977: AI • 1978: Sadat, Begin • 1979: Matka Teresa • 1980: Esquivel • 1981: WKNZdsU • 1982: Myrdal, García Robles • 1983: Wałęsa • 1984: Tutu • 1985: Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej • 1986: Wiesel • 1987: Arias • 1988: Siły Pokojowe ONZ • 1989: Dalai Lama • 1990: Gorbaczow • 1991: Suu Kyi • 1992: Menchú • 1993: Mandela, de Klerk • 1994: Arafat, Peres, Rabin • 1995: Pugwash, Rotblat • 1996: Belo, Ramos Horta • 1997: ICBL, J.Williams • 1998: Hume, Trimble • 1999: Lekarze bez Granic • 2000: Kim • 2001: ONZ, Annan • 2002: Carter • 2003: Ebadi • 2004: Maathai • 2005: MAEA, ElBaradei • 2006: Grameen Bank, Yunus • 2007: MZdsZK, Gore