Aleksandretta

Z Wikipedii

Aleksandretta (tur. Iskenderun) - miasto w pd.-wsch. Turcji, w prowincji (il) Hatay, nad Zatoką Aleksandretty, u podnóża gór Amonos (tur. Elma Dagh). 176 tys. mieszkańców (1989), 230 tys. mieszkańców (2004) - ponad połowę stanowią Turcy, reszta to Arabowie i Ormianie. Ośrodek przemysłu hutniczego i chemicznego, końcowy terminal rurociągu naftowego biegnącego z Iraku. Największy turecki port nad Morzem Śródziemnym - wywóz ropy naftowej i rudy chromu.

Miasto założył Aleksander Macedoński w 333 r.p.n.e. jako "Aleksandrię ad Issum", w dwóch celach. Celem doraźnym było uczczenie zwycięstwa w bitwie pod Issos, stoczonej 40 km dalej na północ. Celem dalekosiężnym było zabezpieczenie pobliskiej przełęczy Beilan ("Wrót Syrii"), mającej znaczenie strategiczne, w lepszy sposób, niż czyniło to dotychczas fenickie miasto Miriander (gr. Myriandros). Dzisiejsza Aleksandretta dziedziczy nazwę miasta Aleksandra Wielkiego, choć prawdopodobnie jest położona w nieco innym miejscu. W III wieku Persowie zniszczyli miasto, ale w IX wieku odbudował je arabski władca Wathiq. W 1097 miasto zdobyli krzyżowcy, od 1516 należało do Imperium Ottomańskiego. Wraz z całym okręgiem (sandżakiem Aleksandretty) stanowiło tradycyjnie część Syrii, lecz w 1939 wraz z tym okręgiem (zwanym obecnie Hatay) zostało włączone do Turcji.

Miasto czerpało swoje znaczenie z faktu, że kończył się w nim lądowy szlak handlowy z Indii i z Chin do Europy. Port w Aleksandretcie obsługiwał również handel lokalny północnej Syrii, północnej Mezopotamii, a nawet północno-zachodniej Persji. Dlatego, aż do otwarcia Kanału Sueskiego, Aleksandretta była ośrodkiem handlu, w którym faktorie utrzymywali kupcy weneccy i genueńscy, a później handlowcy z całej Europy. Niezwykle dogodne położenie portu zadecydowało o przetrwaniu miasta, choć jest położone w wyjątkowo niezdrowej okolicy - nad błotnistą deltą rzeki, zaś okalające je góry nie dopuszczają w to miejsce wiatrów znad lądu.

W czasie II wojny światowej port w Aleksandretcie był miejscem udanej akcji włoskiej marynarki wojennej - włoski płetwonurek (podporucznik Luigi Ferraro) za pomocą miny zatopił jeden ze statków wywożących chrom z Turcji do Wielkiej Brytanii.