Ameryka Południowa i Środkowa w XVIII wieku
Z Wikipedii
W XVIII w. hiszpańskie terytoria w Ameryce zostały poważnie powiększone o obszary w południowej części Ameryki Południowej oraz o obszary Kalifornii i Teksasu w głębi kontynentu Ameryki Północnej. W związku z tym, obok dotychczasowych Wicekrólestw Meksyku i Peru, Hiszpanie utworzyli trzy nowe wicekrólestwa: Nowej Granady i Rio de la Plata w Ameryce Płd. oraz Prowincje Zewnętrzne, pod zarządem wojskowym, na Karaibach. Powiększyły się też znacznie enklawy brazylijskiej kolonii Portugalii o prawie całe wnętrze kontynentu Ameryki Płd. oraz o obszary wzdłuż atlantyckich wybrzeży po Argentynę na południu i francuską oraz holenderską Gujanę na północy. W Ameryce Południowej nie zostały jeszcze zbadane i skolonizowane już tylko skrajne południowe tereny mroźnej Patagonii.
Na kolonizowanych terytoriach obu Ameryk przez cały XVIII w. trwało intensywne osadnictwo Europejczyków. Nowi osadnicy starali się o maksymalne gospodarcze wykorzystanie terenów przez siebie zasiedlonych. Zakładano osady, miasta, plantacje uprawowe, kopalnie minerałów i kruszców, budowano drogi i przystanie rzeczne, rozwijano myślistwo i rybołówstwo, przetwórstwo surowców, rzemiosło itd. Wykorzystywano w tym celu tubylczą ludność indiańską i sprowadzanych w wielkich ilościach, jako niewolników, Murzynów z Afryki.
Władztwo metropolii hiszpańskiej nad krajami Ameryki Środkowej i Południowej co raz bardziej ograniczało jednak ich rozwój gospodarczy i społeczny. Hiszpanie prowadzili bowiem zdecydowanie rabunkową gospodarkę w regionie i zainteresowani byli głównie maksymalnymi zyskami ze swych kopalń, plantacji, handlu, podatków i ceł. Kreolscy właściciele ziemscy mogli dostarczać na rynki świata w większych ilościach cukier, kakao, kawę, skóry, zboża, owoce, lecz monopol na handel tymi towarami należał do hiszpańskiej Królewskiej Kompani Handlowej. Z drugiej strony utrzymywał się bezwzględny wyzysk i nędza szybko wzrastającej tubylczej ludności indiańskiej, a także murzyńskiej.
To też już w 1749 r. w Wenezueli (Wicekrólestwo Nowej Granady) wybuchło powstanie kreolskie przeciw hiszpańskiemu monopolowi handlowemu. Zaś w 1781 r. w całym Wicekrólestwie doszło do wielkiego powstania ludowego przeciwko nadmiernym podatkom, korupcji i nędzy. Zostało ono podstępnie i krwawo stłumione przez najemne wojska wicekróla. W Wenezueli w 1795 r. wybuchło jeszcze większe powstanie Murzynów i Mulatów. Proklamowane zostały wtedy republika, zniesienie niewolnictwa, obniżenie podatków i wolność handlu. Lecz i tym razem buntownicy zostali bezlitośnie rozgromieni i spacyfikowani.
Pod koniec XVIII w. idee niepodległościowe i świadomość konieczności wprowadzenia reform gospodarczych w Wenezueli ogarnęły wszystkie kręgi społeczeństwa, także elit intelektualnych. Znaczną w tym rolę miało powstanie niepodległych Stanów Zjednoczonych Ameryki i Wielka Rewolucja Francuska, dziejąca się w ostatnim dziesięcioleciu XVIII stulecia w Europie.
Zobacz też: Brazylia, Kolumbia, Wenezuela, Historia Ameryki Południowej i Środkowej
