Andrzej Nadolski
Z Wikipedii
Andrzej Nadolski (ur. 26 listopada 1921 w Krakowie, zm. 24 grudnia 1993 w Łodzi) - polski historyk, archeolog, profesor archeologii, historyk wojskowości, wybitny znawca broni. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej.
Spis treści |
[edytuj] Nauka i studia
Maturę uzyskał w 1939 r. w Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie.
W latach okupacji aż do 17 stycznia 1945 r. był żołnierzem Armii Krajowej obwodu grójeckiego „Głuszec“ i dosłużył się stopnia sierżanta podchorążego.
Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia historii i archeologii w Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu 1 trymestru przeniósł się do Łodzi i kontynuował studia w Uniwersytecie Łódzkim. Studiował tu archeologię i historię średniowieczną. Był uczniem Konrada Jażdżewskiego (1908-1985). W 1949 r. studia ukończył, otrzymał dyplom magistra filozofii w zakresie prehistorii.
[edytuj] Praca zawodowa
Pracę zawodową podjął jeszcze w czasie studiów, w 1946 r. jako asystent w Zakładzie Prehistorii Uniwersytetu Łódzkiego. W 1951 r. obronił rozprawę doktorską Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, (opublikowaną w 1954 r.). Docentem został w 1954 r. Wykładał także na innych uczelniach: Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1957-61, a w następnym roku akademickim w Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Jako professeur associé wykładał w Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales w Paryżu.
Miał też zajęcia dydaktyczne w Państwowej Wyższej Szkole Plastycznej i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. W 1962 r. został profesorem nadzwyczajnym. W 1970 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Był kierownikiem Katedry Archeologii UŁ w latach (1970-1971). W 1991 r. jako profesor zwyczajny habilitował się na podstawie pracy Grunwald. Problemy wybrane (Olsztyn 1990).
Po wojnie w latach 1949-91 pracował w Kierownictwie Badań nad Początkami Państwa Polskiego, który pod koniec 1953 roku przekształcono w Instytut Historii Kultury Materialnej PAN.
W Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk PAN, prawie nieprzerwanie aż do przejścia na emeryturę w 1991 r. kierował Zakładem Archeologii Polski Środkowej, który w 1992 r. został przekształcony w Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Łodzi. Do 1978 r. pełnił funkcję członka Rady Koordynacyjnej Placówek PAN w Łodzi, a następnie był zastępcą sekretarza naukowego Prezydium Oddziału PAN w Łodzi. Był członkiem Komitetu Nauk Historycznych, Komitetu Nauk Pre- i Protohistorycznych PAN.
Współpracował z Wojskowym Instytutem Historycznym i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Należał do Rady Muzealnej Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.
Profesor Andrzej Nadolski kierował licznymi pracami badawczymi w terenie, np. na grodzisku i w kolegiacie tumskiej pod Łęczycą, w Czermnie nad Huczwą, w Spycimierzu nad Wartą, w Dracy w Burgundii we Francji, a także na licznych pobojowiskach, z których na plan pierwszy wysuwały się Pola Grunwaldzkie.
W 1991 r. jako biegły-archeolog wziął udział w ekspedycji prokuratorskiej, mającej za zadanie zlokalizować i odsłonić w Charkowie groby polskich jeńców wojennych pomordowanych podczas II wojny światowej.
Jako pracownik naukowo-dydaktyczny wielu uczelni wyższych w Polsce cieszył się szacunkiem i zaufaniem. W Uniwersytecie Łódzkim sprawował najwyższe funkcje. Był związany z Katedrą Archeologii na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 1968-1969 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Łódzkiego. Wcześniej, w 1965 r. został wybrany prorektorem.
Po wydarzeniach marca 1968 r. nie wyraził zgody na kandydowanie na dalszą kadencję na stanowisko rektora.
W 1971 r. odszedł z uczelni, ale było to rozstanie czysto formalne, wymuszone w zasadzie obowiązującymi przepisami etatowymi. Do pracy w UŁ powrócił w 1986 r. i związany był z tą uczelnią do swojej śmierci.
Jego dorobek jako dydaktyka i nauczyciela akademickiego jest duży, oprócz 29 magistrów wypromował 10 doktorów.
[edytuj] Działalność pozazawodowa
Profesor Andrzej Nadolski był członkiem wielu towarzystw i stowarzyszeń naukowych, m. in. Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, Towarzystwa Naukowego Płockiego Oddziału w Łęczycy, a także francuskiej Académie des Sciences, Arts et Belles Lettres de Dijon i londyńskiego The Arms and Armour Society.
Pod koniec życia w 1993 r. został członkiem korespondentem odrodzonej Polskiej Akademii Umiejętności. Działał na polu redakcyjnym, m.in. dla „Acta Archaeologica Lodziensia“ i „Fasciculi Archaeologiae Historicae“. Był również redaktorem prac zbiorowych Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1350 - 1450 (Łódź 1990), także tom I Polskiej techniki wojskowej do 1500 roku. To były efekty długoletnich badań prowadzonych przez zorganizowany przez Andrzeja Nadolskiego zespół interdyscyplinarny.
Profesor Andrzej Nadolski od 1953 r. należał do Polskiego Towarzystwa Historycznego. Jakkolwiek nie pełnił w nim najwyższych funkcji, to zawsze chętnie włączał się w nurt jego życia naukowego i organizacyjnego. Wiele czasu i sił poświęcił przede wszystkim olimpiadom historycznym, odbywającym się pod egidą Polskiego Towarzystwa Historycznego. Uczestniczył w nich jako egzaminator na szczeblu okręgowym i był członkiem Komitetu Głównego. Dobrze wspominał swój udział w tych zawodach, a zwłaszcza kontakt z młodzieżą szkolną, który przynosił mu wiele satysfakcji.
W latach 1968-1981 przewodniczył Oddziałowi Łódzkiemu Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Od 1971 r. przez jedną kadencję był przewodniczącym Łódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Autor wielu publikacji z zakresu historii, archeologii a w szczególności bronioznawstwa.
[edytuj] Wybrane publikacje
- Bibliografia prac profesora Andrzeja Nadolskiego liczy ponad 220 pozycji. Plon Jego działalności naukowej został zebrany w tomie Arma et ollae, wydanym w 1992 r. przez uczniów i współpracowników z okazji 45-lecia pracy naukowej i 70. rocznicy urodzin.
- Łódzkie Towarzystwo Naukowe poświęciło mu kolejny, 11 zeszyt z serii ,,Sylwetki Łódzkich Uczonych“ (Łódź 1994).
W szczególności należy pamiętać takie publikacje Andrzeja Nadolskiego:
- Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, 1954
- Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Chrobrego. Zarys strategii i taktyki, 1956
- Polska broń. Biała broń, 1974
- Broń i strój rycerstwa polskiego w Średniowieczu, 1979
- Plemięta - średniowieczny gródek w Ziemi Chełmińskiej
- Polska technika wojskowa do 1500 roku
- Uzbrojenie w Polsce Średniowiecznej 1350-1450, 1990, redakcja i współautorstwo
- Grunwald 1410, Bellona, 2006, ISBN 83-11-09658-9
- Ścieżki archeologów. Wydawnictwo Łódzkie Łodź 1967
- Na granicach archeologii. Łódzkie Towarzystwo Naukowe Łódź 1968
- Andrzej Nadolski był nie tylko doskonałym badaczem i wielkiej miary uczonym, ale i znakomitym popularyzatorem wiedzy, zwłaszcza problemów dotyczących uzbrojenia średniowiecznego i historii wojskowej. Uważał bowiem, iż „w militarnych sprawach średniowiecza odbija się jak w zwierciadle całe oblicze epoki“. Dlatego nie szczędził wysiłku dla popularyzowania tej gałęzi wiedzy zarówno na łamach periodyków, jak i w audycjach radiowych i autorskich audycjach telewizyjnych „Dzieje kultury polskiej“ i „Broń biała“.
[edytuj] Odznaczenia
Za swoje zasługi na polu naukowym i organizacyjnym Profesor Andrzej Nadolski uhonorowany został wieloma odznaczeniami państwowymi m.in.:
- Złotym Krzyżem Zasługi,
- Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski,
- Medalem Komisji Edukacji Narodowej
- Krzyżem Partyzanckim.
Profesor Andrzej Nadolski zmarł nagle, w wieku 72 lata, 24 grudnia 1993 r. w pełni sił badawczych i aktywności pisarskiej. Pozostawił kilka nie dokończonych prac i nie zrealizowanych planów. Nauka polska straciła wybitnego archeologa oraz historyka wojskowości i bronioznawcę.
[edytuj] Bibliografia
- Szymczak J., Andrzej Nadolski (1921-1993) Rocznik Łódzki t. XLI 1994 s. 288-290
- Głosek M., Uczony i popularyzator „Kronika. Pismo UŁ“ 1992 nr 3 s. 5
- Kajzer L. Profesor Andrzej Nadolski (1921-1993) „Kronika. Pismo UŁ“ 1994 nr 2 s. 31-32
