Anna Pustowójtówna

Z Wikipedii

Anna Henryka Pustowójtówna, rzadziej Pustowojtowa (ros. Анна Теофиловна Пустовойтова ur. 26 lipca 1838 w Wierzchowiskach koło Lublina – zm. 2 maja 1881 w Paryżu) – uczestniczka powstania styczniowego (używała pseudonimu Michał Smok).

Była córką polskiej szlachcianki Marianny z Kossakowskich i rosyjskiego oficera Trofima czy Teofila Pustowojtowa. Jej wychowaniem zajmowała się jednak głównie patriotycznie nastawiona babka Brygida Kossakowska.

Pierwszą edukację odebrała w Lublinie, w Szkole Wyższej Płci Żeńskiej Zgromadzenia Panien Wizytek, a następnie kształciła się w renomowanym Instytucie Wychowania Panien w Puławach. Po ukończeniu szkoły przebywała w Lublinie, gdzie mocno angażowała się w działalność religijno-patriotyczną. Wtedy obejmowało to na przykład demonstracyjne śpiewanie pieśni narodowych w miejscach publicznych, składanie kwiatów pod pomnikiem unii lubelskiej, organizowanie procesji kościelnych z okazji rocznic narodowych.

W 1861 została skazana za organizację i udział w takich manifestacjach na karę pozbawienia wolności, którą miała odsiedzieć w klasztorze prawosławnym w głębi Rosji. Ucieczką uchroniła się przed wykonaniem kary. Po niej przystała do organizujących się w Mołdawii oddziałów polskich. Po wybuchu powstania styczniowego przyłączyła się do niego, przedzierając się przez granicę. Do Mariana Langiewicza dotarła w Staszowie, mianował ją wówczas adiutantem Dionizego Czachowskiego, by później przyjąć na służbę przy swojej osobie. Brała udział w kilku bitwach. Aresztowana została razem z dyktatorem w czasie przejścia do Galicji. Niepochlebni im pisali o romansie dowódcy z adiutantem.

Zwolniona z aresztu, po klęsce powstania nie powróciła do kraju, przebywała na emigracji, najpierw w Pradze, potem w Szwajcarii, ostatecznie w Paryżu. Wzięła udział w wojnie francusko-pruskiej i Komunie Paryskiej w charakterze sanitariuszki. Wtedy też odnowiła znajomość ze Stanisławem Loewenhardtem, znanym sobie jeszcze z powstania styczniowego. Wyszła za niego w 1873. Urodziła mu czwórkę dzieci.

Zmarła w Paryżu 2 maja 1881 roku (spotyka się i inne daty dzienne). Pochowano ją na cmentarzu w Montparnasse.

[edytuj] Bibliografia

• Nikołaj Wasiljewicz Berg, Zapiski o powstaniu polskiem 1863 i 1864 roku i poprzedzającej powstanie epoce demonstracyi od 1856 r. T.3 , w Krakowie, Spółka Wydawnicza Polska, 1899, ss. 25-32.