Anton Denikin

Z Wikipedii

Anton Iwanowicz Denikin (ros. Антон Иванович Деникин) (ur. 16 grudnia 1872, Szpetal Dolny, dziś dzielnica Włocławka, zm. 8 lipca 1947 w Ann Arbor) - rosyjski generał.

Syn rosyjskiego wojskowego z chłopskiej rodziny stacjonującego we Włocławku i Polki Elżbiety Wrzesińskiej. Ukończył Akademię Sztabu Generalnego (1899), brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905), w której okazał się utalentowanym dowódcą. Odnosił także sukcesy podczas I wojny światowej. W kwietniu-maju 1917 naczelnik sztabu głównodowodzącego; od maja 1917 - głównodowodzący Zachodnim Frontem. Za wsparcie akcji generała Korniłowa został internowany w Bychowie przez Rząd Tymczasowy. Po udanej ucieczce nad Don w listopadzie 1917 był jednym z organizatorów Armii Ochotniczej, a po śmierci Korniłowa został jej wodzem naczelnym (od marca 1918). W 1919 stanął na czele Sił Zbrojnych Południa Rosji i latem zajął Donbas i całą centralną Ukrainę. We wrześniu 1919 rozpoczął ofensywę na Moskwę, która po zdobyciu Orła ( trzysta osiemdziesiąt kilometrów od Moskwy) po kontrofensywie Armii Czerwonej ostatecznie zakończyła się odwrotem na całym froncie i klęską. Odziały Armii Ochotniczej musiały opuścić całą Ukrainę, utrzymując się jedynie na Krymie. W kwietniu 1920 Denikin zrzekł się dowództwa na rzecz Piotra Wrangla i wyemigrował na Zachód (Wielka Brytania, Belgia, Węgry, Francja, od 1945 USA). Na emigracji opublikował wspomnienia, w których twierdził, iż bolszewicy utrzymali się przy władzy dzięki Piłsudskiemu, który nie chciał współpracować z Rosją "białych". Faktycznie tak było, bowiem warunki proponowane Polakom były niemożliwe do przyjęcia. Z przekonań politycznych - umiarkowany monarchista, zwolennik "jednej i niepodzielnej Rosji"- jak mówiono "od Kalisza do Władywostoku", co uniemożliwiło mu współpracę z innymi siłami antybolszewickimi (m.in. z nowo powstałą Polską), co było jedną z głównych przyczyn klęski. W czasie II wojny światowej przeciwnik kolaboracji z Niemcami.

[edytuj] Prace

Denikin na emigracji napisał wiele książek m.in.:

The career of a Tsarist officer: Memoirs, 1872-1916. University of Minnesota Press, Minneapolis 1975, ISBN 0816606986 (Путь русского офицера, "Put' russkogo oficera" 1953)
The Russian turmoil, memoirs, military, social and political. Hutchinson, London 1920, (Очерки русской смуты, Париж, 1921-1923; "Oczerki russkoj smuty", Zarys dziejów anarchii w Rosji)
The White Army. Cape, London 1930
World events and the Russian problem. Imprimerie rapide C.T., Paris 1939
The Russian problem. o.O. 1940
The Road of a Russian Officer (nieskończona, opublikowana pośmiertnie w 1953)