Autonomiczny układ nerwowy
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Autonomiczny układ nerwowy (łac. systema autonomicum) – część układu nerwowego, którego nerwy unerwiają narządy wewnętrzne. Wyodrębniony ze względu na pełnione przez siebie funkcje i budowę. W przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli, czyli np. wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit itd. Układ autonomiczny dzieli się na układ współczulny, inaczej sympatyczny (pobudzający) i przywspółczulny, inaczej parasympatyczny (hamujący). Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - ich działanie jest względem siebie antagonistyczne. W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad działaniem ukł. przywspółczulnego. Część sympatyczna i parasympatyczna wzajemnie uzupełniają się w działaniu.
Składa się z:
- zespołu ośrodków nerwowych,
- dróg nerwowych odśrodkowych,
- dróg nerwowych dośrodkowych.
Wyróżnia się następujące różnice w stosunku do somatycznego układu nerwowego:
- nierównomierne rozmieszczenie ośrodków w OUN,
- występowanie włókien nerwowych przed- i zazwojowych,
- odmienna budowa,
- względnie wolne przewodzenie impulsów nerwowych – 0,5 m/s,
- wydzielanie w synapsach eferentnych nie tylko acetylocholiny, ale również noradrenaliny,
- efektory, którymi są: mięśnie gładkie, mięsień sercowy i gruczoły.
Omawiając budowę układu należy rozróżnić jego trzy elementy budowy:
- ośrodki autonomiczne (korowe, podwzgórzowe i rdzeniowe), kierujące częścią współczulna i przywspółczulną,
- część współczulną i przywspółczulną,
- sploty autonomiczne narządowe.
Najważniejsze czynności tego układu:
- rozszerzanie lub zwężanie źrenicy;
- pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie;
- przyśpieszanie lub hamowanie czynności serca;
- rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli;
- zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi;
- pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania;
- nasilenie skurczów przewodu pokarmowego;
- rozszerzanie/ kurczenie pęcherza moczowego.
Większość narządów wewnętrznych jest unerwiana zarówno przez włókna układu współczulnego, jak i przywspółczulnego. Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna praca danego narządu jest efektem ich współdziałania.
