Błonkoskrzydłe
Z Wikipedii
| Błonkoskrzydłe | |
 Przedstawiciel błonkoskrzydłych: trzmiel ziemny |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | stawonogi |
| Gromada | owady |
| Podgromada | owady uskrzydlone |
| Rząd | błonkoskrzydłe |
| Nazwa systematyczna | |
| Hymenoptera | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Systematyka w Wikispecies |
|
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Błonkoskrzydłe, błonkówki (Hymenoptera) - rząd owadów obejmujący ponad 110 tys. gatunków występujących na całym świecie, z wyjątkiem rejonów polarnych. Najwięcej gatunków spotyka się w krajach tropikalnych. Do błonkówek należą m.in. pszczoły, osy, mrówki, pilarzowate, gąsieniczniki, bleskotki i trzpiennikowate.
Błonkoskrzydłe uważane są za rząd owadów o największym znaczeniu dla gospodarki człowieka: wiele z nich odgrywa dużą rolę w zapylaniu roślin, inne to pasożyty owadów szkodliwych, będące naturalnym regulatorem ich liczebności.
Błonkówki pojawiły się prawdopodobnie w permie (ok. 225 mln lat temu), najstarsze kopalne okazy pochodzą ze środkowej jury (150 mln lat temu), a pierwsze pszczołowate z miocenu (od 26 do 20 mln lat temu). Rząd błonkówek dzieli się na dwa podrzędy: rośliniarek (Symphyta) oraz stylikowców (Apocrita).
Spis treści |
[edytuj] Wygląd
Wielkość ciała błonkówek jest bardzo zróżnicowana - osiągają długość od 0,21 mm (rodzina Mymaridae) do ponad 5 cm (rodzina Pelecinidae). Większość przedstawicieli nie przekracza jednak 2,5 cm. U wielu gatunków odwłok oddzielony jest od tułowia trzonkowatym przewężeniem. Błonkówki to owady o 2 parach błoniastych, przezroczystych skrzydeł, połączonych podczas lotu specjalnymi haczykami. Owady te mają narządy gębowe typu gryząco-liżącego lub liżąco-ssącego. Na górnej stronie głowy występuje para dużych oczu złożonych oraz dodatkowo zwykle 3 oczy proste. Budowa czułków jest zróżnicowana; są one najczęściej średniej długości, niekiedy jednak dłuższe od ciała. Na końcu odwłoka samic znajduje się pokładełko.
[edytuj] Charakterystyka
Gatunki owadów należących do rzędu błonkoskrzydłych są bardzo zróżnicowane, ogólnie charakteryzują je:
- dwie pary błoniastych skrzydeł, chociaż np. żeńskie osobniki niektórych os i robotnice mrówek są bezskrzydłe.
- tylna para skrzydeł jest nieco mniejsza niż przednia; skrzydła z obu par połączone są ze sobą małymi haczykami, co pozwala utworzyć im jednolitą powierzchnię nośną podczas lotu.
- osobniki żeńskie zazwyczaj posiadają pokładełko (ovipositor)
- u większości błonkoskrzydłych dwa pierwsze segmenty połączone są ze sobą tzw. stylikiem (trzonkiem) tworząc charakterystyczne przewężenie (talia osy).
[edytuj] Systematyka
Błonkoskrzydłe dzielą sie na: podrzędy:
- rośliniarki (Symphyta) dzielące się na nadrodziny:
- ździeblarze (Cephoidea)
- Megalodontidea
- Orussoidea
- pilarze (Tenthredinoidea)
- trzpienniki (Siricoidea)
- Xyeloidea
- trzonkówki, stylikowce, stylikoodwłokowe (Apocrita) dzielące się na nadrodziny:
- Trigonalyidae
- Megalyroidea
- Aulacidae
- Evaniidae
- Ceraphronoidea
- tybelaki (Proctotrupoidea)
- Mymarommatoidea
- Stephanoidea
- grupa owadziarki (Parasitica)
- bleskotki (Chalcidoidea)
- galasówki (Cynipoidea)
- Evanioidea
- gąsieniczniki (Ichneumonoidea)
- grupa żądłówki (Aculeata)
[edytuj] Przykłady rodzin należących do błonkoskrzydłych:
- grzebaczowate (Sphecidae)
- nastecznikowate (Pompilidae)
- obnażaczowate (Argidae)
- pilarzowate (Tenthredinidae)
- pszczołowate (Apidae)
- mrówkowate (Formicidae)
- smukwowate (Scoliidae)
- tybelakowate (Proctotrupidae)
- ździeblarzowate (Cephidae)
