Borkowo (cmentarzysko)

Z Wikipedii

Borkowo (cmentarzysko) – cmentarzysko megalityczne. Na Niżu Środkowo- i Zachodnioeuropejskim oraz w Skandynawii budowniczych megalitów zalicza się do kręgu kulturowego, nazywanego w archeolo­gii kulturą pucharów lejkowatych. Na Pomorze grupy tej ludności przybyły około 3500 lat p.n.e. z północno -zachodnich Niemiec i Jutlandii.

Grobowiec komorowy:

Grobowiec bezkomorowy:

Spis treści 1 Opis cmentarzyska 2 Budownictwo megalityczne 3 Budowniczowie megalitów 4 Bibliografia 5 Zobacz też

[edytuj] Opis cmentarzyska

W wyniku rozpoznanego archeologicznie terenu, w obrębie wsi Borkowo zlokalizowano 32 stanowiska, z czego połowa przypada na znaleziska z neolitu i tyleż samo na osadnictwo wczesnośredniowieczne (X - XI wiek) i średniowieczne (XIV - XV wiek), to ostatnie zarejestrowano zwłaszcza w obrębie starej zabudowy wsi. W kilku miejscach rozpoznano ludność łużycko-pomorską.

Zanim więc osiedlili się tutaj Słowianie, którzy być może zaznaczyli swój ślad w nazwie wsi Borkowo, lasku sosnowego Borek, wzgórza Pottack, strumienia Bigalla. Teren ten najpierw zamieszkiwała ludność, która pozostawiła po sobie, ocalałe na szczę­ście do dzisiaj, okazałe „pomniki" kamienne.

Na miejscu cmentarzyska rozpoznać można nieregularny prostokąt z rzędami kamieni, na których stropie znajdują się 4 potężne głazy, każdy z nich o długości 2 m i szerokości 1 m. Głazy, są świadkiem epoki kamienia. Jest to wielki »grób olbrzymów«, grób megalityczny. Cmentarzysko znajduje się w lesie mieszanym położonym około 0,5 km na wschód od wsi Borkowo. Jest to cmentarzysko megalityczne z całą pewnością z młodszej epoki kamienia. Rozciąga się ono wzdłuż wysokiej, stromej krawędzi wysoczyzny, pomiędzy drogą leśną a pod­mokłą doliną bezimiennej rzeczki.

[edytuj] Budownictwo megalityczne

Wielkie kamienie w budownictwie sepul­kralnym występowały i występują w różnych kulturach świata- nie wszę­dzie chodzi o megalityzm. Archeolog, Ignacy Skrzypek mówi, że: "Przez megalityzm należy rozumieć międzyplemienny i międzykulturowy styl architektoniczny, będący wyrazem kultu przodków, przejawiający się w określonych monumentalnych, prostych i surowych budowlach, głównie grobowych, ale także świątynnych i ceremo­nialnych, na które składają się charakterystyczne struktury kamienne i kamienno - ziem­ne, najczęściej kurhany z grobami komorowymi różnych typów. Te formy to groby korytarzowe i tolosy, grobowce galeriowe, menhiry, dolmeny (Borkowo) i formy doń zbliżone. Ich zasięg na świecie jest olbrzymi. W Europie rozpowszechniły się w okresie neolitu (V - III tysiąclecie p.n.e.), natomiast na Niż Polski idee megalitycz­ne dotarły w III tysiącleciu p.n.e., manifestując się głównie w postaci potężnych, najczę­ściej trapezowatych, kurhanów kamienno- ziemnych z obstawami z wielkich głazów narzutowych. Są to tzw. grobowce bezkomorowe. Długość ich na Pomorzu waha się od 15 do 70 m, na Kujawach do przeszło 100 m, szerokość u podstawy wynosi 8 - 10 m. w części zaś „ogona" 1 m, a wysokość pierwotna wynosiła od 1 do 4 m. Otaczająca je obstawa zbudowana była z głazów, których ciężar w partii szczytowej sięgał 7-10 ton, zmniejszały się one w miarę zwężania grobowca. Szpary w ścianach obstawy szczelnie wypełniano mniejszymi kamieniami (metodą tzw. suchego muru). Tylko w ścianie szczytowej pozostawiano przerwę -jedyne symboliczne wejście do wnętrza. Wewnątrz obstawy budowano liczne konstrukcje kamienne, m. in. poprzeczne ścianki dzielące obiekt na kilka części. Dno tworzyła warstwa drobnych otoczaków."

W Muzeum w Koszalinie z badań w Borkowie znaj­dują się 4 siekiery, grot oszczepu i gładzik z grobowca nr 4 oraz tylko jedna siekiera krzemienna z grobowca nr 3. Jest jeszcze kilka innych narzędzi krzemiennych i kamiennych z Borkowa, ale pocho­dzących prawdopodobnie z innych luźnych znalezisk.

Ogólnie grobowce bezkomorowe są typologicznie starszą formą grobów mega­litycznych niż grobowce komorowe. Ich początki sięgają schyłku V tysiąclecia p.n.e., budowane były jednak również przez całe IV i III tysiąclecie, a na Pomorzu głównie w III tysiącleciu p.n.e.

[edytuj] Budowniczowie megalitów

Kim byli budowniczowie megalitów? Z pewnością nie byli indoeuropejczykami, tzn. ludami które uważa się za przodków Europejczyków, a którzy w Europie rozpoznawani są dopiero w II i I tysiącleciu p.n.e., tj. wtedy, kiedy zaprzestano już wznoszenia megalitów. W IV i III tysiącleciu sie­dziby Praindoeuropejczyków umieszcza się raczej na wschód od zasięgu megalitów, tzn. w Europie wschodniej i środkowo - wschodniej Azji, skąd dopiero w II i I tysiącleciu p.n.e. zaczęli zasiedlać tereny zachodnie. W tym świetle twórcy megaiitów jawią się jako trudna do określenia pod względem etnicznym ludność „staroeuropejska", ciążąca raczej ku południowemu - zachodowi i Afryce. Uważa się, że jest to euroafrykańska gałąź rasy śródziemnomorskiej. Na Niżu Środkowo- i Zachodnioeuropejskim oraz w Skandynawii budowniczowie megalitów zaliczani są do kręgu kulturowego, nazywanego w archeolo­gii kulturą pucharów lejkowatych.

Podstawą ich utrzymania była hodowla zwierząt domowych i prymitywne rol­nictwo. Zasoby żywności uzupełniano zbieractwem, łowiectwem i rybołówstwem. W życiu codziennym posługiwali się narzędziami z krzemienia, kamienia, kości, rogu i drewna; posiadano doskonałą umiejętność lepienia naczyń glinianych, bogato zdobio­nych, rozwinięte było również tkactwo. Osady zakładano na piaszczystych terasach w pobliżu wody, budując drewniane domy prostokątne lub kwadratowe. Dobrze zachowa­ne osady tej kultury i cmentarzyska megalityczne na Pomorzu odkryto i przebadano w rejonie Łupawy i Poganic.

Naukowcy uważają, że formę grobowców bezkomorowych plemiona te za­czerpnęły od swoich rolniczych poprzedników, mieszkańców naszych ziem przybyłych z południa w okresie 4300 - 3000 p.n.e., którzy wznosili wielkie naziemne drewniane do­mostwa trapezowate, służące zarówno za mieszkania, jak i pomieszczenia gospodarcze.

[edytuj] Bibliografia

1. D. v. Kleist. Die steinzeitlichen Funde des Kreises Schlawe. Pommersche Funde und Ausgrabungen aus den 30-er und 40-er Jahren, Hamburg 1964
2. Ignacy Skrzypek; Groby Olbrzymów koło Borkowa, [w:] Sławno i Ziemia Sławieńska, 2000

[edytuj] Zobacz też

• Dawna pogoda w: osadnictwo grodowe powiatu słupskiego