Cedr

Z Wikipedii

Cedr
Cedr atlantycki
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	nagonasienne
Podgromada	nagonasienne drobnolistne
Klasa	iglaste
Podklasa	Pinidae
Rząd	sosnowce
Podrząd	Pinineae
Rodzina	sosnowate
Podrodzina	Abietoideae
Plemię	Cedreae
Rodzaj	cedr
Nazwa systematyczna
Cedrus Belon ex Trew 1757
Galeria zdjęć i grafik

Cedr (Cedrus Belon ex Trew, 1757) - rodzaj drzew z rodziny sosnowatych. Przedstawiciele tego rodzaju występują w rejonach górskich Azji i Afryki Północnej. Ich pierwotny areał to Himalaje i region śródziemnomorski. Rosną na wysokościach 1500-3200 m n.p.m. w Himalajach i 1000-2200 m w basenie Morza Śródziemnego.

W przeszłości lasy cedrowe bujnie porastały europejskie obszary basenu Morza Śródziemnego. Jednak wraz z rozwojem rolnictwa następowała ich degradacja i przekształcanie tych terenów na pastwiska dla owiec i kóz. Obecnie dąży się do odrodzenia tych zbiorowisk leśnych, co niejednokrotnie okazuje się niemożliwe.

[edytuj] Charakterystyka

Cedr libański (Cedrus libani)

Pokrój: Są to długowieczne (rosną do pięciuset lat) i potężne drzewa iglaste osiągające wysokość do 40 m, wyjątkowo do 60 m. Gałęzie mają szerokie i rozłożyste.
Liście: Igły osiągają długość 8-60 mm, wiecznie zielone.
Szyszki: Cylindryczne, długości 12 cm.

[edytuj] Systematyka

Wyróżnia się pięć taksonów w tym rodzaju, klasyfikowanych w zależności od podejścia do 4 lub 2 gatunków.

cedr himalajski (Cedrus deodara (Roxburgh) G. Don) - rośnie w Himalajach, od Afganistanu aż po Nepal. Nadal dostarcza cennego drewna. Jest to gatunek najbardziej rozpowszechniony. Igły długości 25-60 mm.
cedr libański (Cedrus libani A. Richard) - igły długości 8-25 mm.
cedr libański typowy (Cedrus libani A. Richard var. libani A. Richard) - najbardziej znany, występuje w górach Libanu, zachodniej Syrii i w południowo-centralnej Turcji. Uważany jest za narodowe drzewo Libanu. Umieszczony jest na jego fladze państwowej oraz godle. Igły ciemnozielone do niebeskozielonych o długości 10-25 mm.
Cedrus libani var. stenocoma (Schwarz) Davis - góry południowo-zachodniej Turcji. Igły niebieskozielone, długości 8-25 mm.
cedr cypryjski (Cedrus libani A. Richard var. brevifolia (Hooker f.) Henry, lub Cedrus brevifolia (Hooker f.) Henry) - najmniej znany, jest niższy niż inne cedry. Przez niektórych uważany za odrębny gatunek. Igły długości 8-20 mm.
cedr atlaski (Cedrus libani A. Richard var. atlantica (Endlicher) Manetti ex Carriere, lub Cedrus atlantica (Endlicher) Manetti ex Carriere) - występuje na terenie Maroka i Algierii (w górach Atlas). Igły ciemnozielone do niebieskozielonych, długości 10-25 mm.

[edytuj] Zastosowanie

Drewno cedrowe używane było do budowy statków, w meblarstwie oraz w budownictwie. Służyło m.in. do budowy Pierwszej Świątyni Jerozolimskiej z X w p.n.e. i Świątyni Artemidy w Efezie (jednego z siedmiu cudów świata) z VI w p.n.e. Na skutek prowadzonej intensywnej eksploatacji gatunki te zostały bardzo wyniszczone, w wyniku czego w wielu krajach znalazły się pod ochroną. Drewno cedrowe stosuje się także na fornir, sklejkę, płyty wiórowe i pilśniowe, na deski i parkiet, na meble, do zabudowy wewnętrznej i zewnętrznej, na ramy, drzwi, okna. Dobre jest do toczenia i rzeźbienia, na pudełka do cygar, na ołówki, listwy, łódki sportowe i instrumenty muzyczne. Wykonuje się z niego również humidory.
Roślina ozdobna: cedry są często uprawiane jako drzewa ozdobne w krajach o łagodnym klimacie. W Polsce największy cedr libański (wysokość 21 m, obwód pnia 0,6 m) rośnie w Arboretum w Wojsławicach, zasadzony w 1965.

Drewno cedrowe

[edytuj] Ciekawostki

Oferowany w handlu tzw. olej cedrowy pozyskiwany z tzw. "cedrowych orzeszków" tzw. "cedru syberyjskiego" w istocie nic z cedrami nie ma wspólnego. Jest to olej wytwarzany z nasion limby syberyjskiej (w języku rosyjskim nazywanej popularnie kедр сибирский).

[edytuj] Bibliografia

K. Browicz, J. Zielinski (1982), Chorology of trees and shrubs in south-west Asia and adjacent regions Vol. 1. Warszawa-Poznań
W. Seneta, J. Dolatowski (2007), Dendrologia, Wyd. Naukowe PWN
W. Seneta (1987), Drzewa i krzewy iglaste, PWN