Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem
Z Wikipedii
Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Skwirtnem - dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka. Obecnie używana jako kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Uściu Gorlickim. Znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.
[edytuj] Historia
Cerkiew została wybudowana w 1837 roku. Remonty świątyni przeprowadzono w 1900 roku oraz w latach 90. XIX wieku. Po akcji "Wisła" w 1947 roku świątynia zaczęła być użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
[edytuj] Architektura
Świątynia jest cerkwią łemkowską typu północno-zachodniego. Uznawana jest za modelowy przykład XIX-wiecznej cerkwi wzniesionej w tym stylu. Cerkiew wybudowano z drewna. Jest budowlą o konstrukcji zrębowej, orientowaną, trójdzielną. Wzniesiona została na planie złożonym z trzech prostokątów zbliżonych do kwadratu: prezbiterium, szerszej od niego nawy i babińca. Każdy z członów budowli jest nakryty odrębnym dachem.
Wieża ma konstrukcję słupową i obejmuje całkowicie ściany babińca. Wokół wieży znajduje się zachata. Cała cerkiew, zarówno ściany jaki i dach, obita jest gontem. Konstrukcja posiada dachy namiotowe bez załamań, uzupełnione kalenicami i zwieńczone pozornymi wielobocznymi latarniami. Na zwieńczeniach znajdują się ozdobne krzyże, każdy z nich o innym kształcie. Nad wieżą umieszczono namiotowo-baniasty hełm. Nawa i prezbiterium nakryte są pozornymi sklepieniami kopulastymi, zaś w babińcu strop jest płaski..
Świątynia otoczona jest drewnianym ogrodzeniem z jedną bramką.
[edytuj] Wnętrze świątyni
Wewnętrzne ściany zdobi polichromia architektoniczna, ornamentalna i figuralna wykonana około 1900 roku. Architektoniczne malowidła na ścianach imitują marmurowe kolumny. Na stropie nawy przedstawiono Trójcę Świętą, zaś na stropie babińca Opiekę Bogurodzicy. Chór muzyczny zawieszony jest wzdłuż ścian babińca, a także częściowo wzdłuż ścian nawy w zachodniej jej części. Zdobi go rzeźbiona arkadowo balustrada.
We wnętrzu znajduje się wyposażenie pochodzące z XIX i początku XX wieku. W prezbiterium umieszczono ołtarz główny z połowy XIX wieku. Prezbiterium oddzielone jest od nawy współczesną przegrodą o charakterze ikonostasu. W jej dolnej części znajdują się cztery ikony namiestne pochodzące z początku XX wieku, w tradycyjnym układzie. Ponad nimi, na ścianie, umieszczono współczesne obrazy apostołów oraz duży wizerunek Chrystusa i Boga Ojca. Po bokach, na ścianie nawy wiszą starsze ikony z początku XIX wieku, będące pozostałością dawnego ikonostasu. Przedstawiają one Matkę Bożą z Dzieciątkiem i Chrystusa Pantokratora. Z dawnego wyposażenia cerkiewnego zachował się dwustronnie malowany krzyż procesyjny, również z początku XIX wieku. Obecnie znajduje się w przedsionku.
