Cerkiew św. Paraskewy w Radrużu

Z Wikipedii

Cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy w Radrużu z XVI w. należy do najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów drewnianego budownictwa cerkiewnego w Polsce.

Położona jest na owalnym wzgórzu nad potokiem Radrużka, i wraz z dzwonnicą otoczona jest murem, co nadaje jej charakter obronny. Zbudowana została z doskonałej jakości drewna jodłowego i dębowego przez profesjonalny warsztat ciesielski. Fundatorem cerkwi był prawdopodobnie poseł na sejm i starosta lubaczowski Jan Płaza (zm. w 1599 r.). W niespokojnych czasach XVII wieku cerkiew - oprócz funkcji religijnych - pełniła rolę warowni, w której mogli się schronić mieszkańcy podczas najazdów tatarskich.

Cerkiew jest trójdzielną budowlą konstrukcji zrębowej, o charakterze późnogotyckim, zbudowaną na rzucie trzech kwadratów. Najwyższą i najszerszą część stanowi dwukondygnacyjna nawa, zwieńczona czworoboczną kopułą zrębową z jednym załomem i gontową latarnią. Niższe prezbiterium i babiniec mają dachy dwuspadowe. Dachy i ściany pobite są gontem. Dokoła cerkwi ciągną się obszerne soboty wsparte na słupach. Soboty są elementem często spotykanym w cerkwiach karpackich; na Roztoczu Wschodnim występują tylko w Radrużu. Na ścianie ikonostasowej oraz w prezbiterium zachowała się polichromia malowana wprost na drewnie w 1648 r., prawdopodobnie przez malarzy potylickich. Dawny ikonostas znajduje się obecnie w składnicy ikon w Łańcucie a jedna z ikon w muzeum w Lubaczowie.

W latach 1963-1965 cerkiew została odrestaurowana przez miejscowych rzemieślników pod kierownictwem konserwatorów z Krakowa. W trakcie konserwacji pod węgłem podwaliny odnaleziono osiem szelągów króla Jana Kazimierza z 1665 r. (obecnie w muzeum w Lubaczowie). Na przecerkiewnym cmentarzu (pow. ok. 16 a) otoczonym murem stoi kilka kamiennych krzyży oraz krypta właścicieli Radruża - Andruszewskich. W pobliżu dwa inne cmentarze: starszy i większy o pow. ok. 42 a i mniejszy o pow. 14 a. Na obu zachowały się zabytkowe nagrobki bruśnieńskie.

Świątynia wykazuje wiele cech wspólnych z cerkwią Świętego Ducha w Potyliczu.

[edytuj] Wykorzystane materiały

• Janusz Mazur - Praca magist. w Katedrze Historii Sztuki Nowożytnej KUL, Lubaczów-Lublin 1999
• P.Wład M.Wiśniewski - Roztocze Wschodnie, Wyd. Nauk. Turyst. i Eduk., Mielec 2004
• Włodzimierz Łęcki - Kanon krajoznawczy Polski, wyd. "Kraj" 2005